Według serwisu Statista.com w ubiegłym roku do rąk użytkowników na całym świecie trafiło 1,5 mld smartfonów, do których trzeba doliczyć blisko 1 mld klasycznych telefonów komórkowych, które wciąż są popularne w mniej zamożnych krajach Afryki i Azji. Większość z tych urządzeń ma przed sobą 18–24 miesiące życia, czasem mniej, po czym zastąpią je nowsze modele. Jeśli do tego dodać pecety, telewizory, konsole do gier oraz inne urządzenia bazujące na mikroprocesorach, które są używane coraz krócej i chętnie są wymieniane na nowe, lepsze urządzenia, to okazuje się, że świat dosłownie zalewany jest elektronicznym złomem. Same Stany Zjednoczone generują rocznie ponad 7 mln ton takich odpadów. Co dzieje się z takim rodzajem „śmieci”?
Byle nie wysypisko
Najgorszym, na szczęście coraz rzadszym scenariuszem, jest wywiezienie zużytej elektroniki na wysypisko – telefon komórkowy zawiera w sobie pół tablicy Mendelejewa. Wśród 60 pierwiastków chemicznych, które składają się na materiały wykorzystywane do produkcji telefonów, jest wiele szkodliwych metali ciężkich, takich jak ołów, kadm, brom czy rtęć. Komponenty smartfona nie ulegają szybkiej biodegradacji. Także plastik oraz szkło z obudowy będą zalegały w ziemi przez stulecia. Wyrzucenie smartfona na wysypisko oznacza ryzyko, że szkodliwe związki chemiczne trafią do wód gruntowych, a w razie podpalenia śmieci do atmosfery.
Na szczęście zarówno kraje UE, w tym Polska, jak i inne rozwinięte państwa, do których trafia najwięcej urządzeń elektronicznych, stworzyły systemy odbioru elektrośmieci, wśród których znajduje się także zużyta elektronika. Jeśli użytkownik przyniesie telefon do punktu odbioru elektrośmieci, urządzenie zostanie poddane zostanie procesowi recyklingu w celu odzyskania zawartych w nim metali oraz utylizacji plastikowych i szklanych elementów.
Rewolucja w recyklingu
Recykling smartfonów, a także komputerów oraz innych urządzeń elektronicznych, jest trudny ze względu na daleko posuniętą integrację tych urządzeń. Do niedawna jedynym sposobem na odzyskanie metali ze smartfona był ręczny demontaż urządzenia. Zużyte urządzenia zebrane w krajach rozwiniętych wysyłane były statkami do Chin oraz krajów Afryki Zachodniej, m.in. do Ghany, gdzie rozbiera się je ręcznie, przy okazji dewastując środowisko naturalne. Obecnie ze względu na rosnącą opłacalność odzyskiwania cennych surowców ze smartfonów i innej elektroniki zajmują się tym wyspecjalizowane huty korzystające z najnowocześniejszych technologii metalurgicznych. W Europie są trzy takie zakłady. Największy należy do koncernu Umicore i jest zlokalizowany w belgijskim Hoboken, na przedmieściach Antwerpii.
Droga do huty
Droga smartfona do huty zaczyna się w punkcie zbierania elektrośmieci lub punkcie skupu używanych telefonów. Tam przeprowadzana jest wstępna selekcja urządzeń. Nowsze, działające urządzenia są najczęściej odświeżane, a następnie sprzedawane nowym użytkownikom w biedniejszych krajach. Stare, niedziałające urządzenia po wyjęciu baterii, a także zużyte podzespoły komputerowe, stają się złomem elektronicznym, który, jak wyjaśnia Sebastian Królik z firmy Terra Recycling, jest wart obecnie ok. 35 zł za kilogram. Huty przetwarzające zużytą elektronikę sprowadzają surowiec z całego świata. Umicore otrzymuje surowiec od 200 dostawców nawet z tak odległych miejsc jak Korea, Kanada czy Nowa Zelandia. Rocznie do huty w Hoboken przyjeżdża i przypływa 350 000 ton elektronicznego złomu.
