Stosowanie rozbudowanego systemu chłodzenia do powolnego i zarazem energooszczędnego procesora może wydawać się bezsensowne. Trzeba jednak pamiętać, że właśnie takie procesory często mają spory potencjał wydajności i najlepiej się nadają do podkręcania, co pokazaliśmy w artykule na 30. Efektem podkręcania jest wzrost ilości wytwarzanego ciepła – wtedy lepszy zestaw chłodzenia zaczyna mieć sens. Dzięki niemu procesor będzie chłodniejszy.
Duży radiator przyda się także wtedy, gdy zaplanujesz zbudowanie bardzo cichego komputera. Do tego celu również świetnie się nadaje energooszczędny procesor (niepodkręcony), chłodzony właśnie dużym radiatorem, ale bez wentylatora (będzie to tzw. chłodzenie pasywne).
W artykule pokażemy, jak wybrać odpowiedni zestaw chłodzący procesor oraz jak go zamontować w komputerze.
Jaki zestaw chłodzący warto kupić
Wyniki naszych testów wskazują na to, że najlepszym wyborem są kolumnowe zestawy chłodzące z miedzianymi ciepłowodami. Nie leżą one płasko na procesorze, lecz montowane są pionowo, prostopadle do powierzchni układu. Do takich rozwiązań należą m.in. najlepsze zestawy z testu opublikowanego w PC Formacie 4/2011: Silentium PC Fortis, Akasa Freedom Tower czy Xigmatek Gaia. Do tego grona należy także Cooler Master Hyper 212 opisany w PC Formacie 6/2011, który posłużył nam jako przykład w dalszej części artykułu. Dobre rozwiązania tego typu kosztują od 100 do 150 zł.
Wszystkie zestawy chłodzące o konstrukcji kolumnowej są zbudowane bardzo podobnie. Ich radiator składa się z kilkudziesięciu aluminiowych blaszek połączonych kilkoma ciepłowodami odprowadzającymi ciepło z procesora właśnie do tych blaszek (patrz ramka obok).
Skuteczność zależy m.in. od liczby i konstrukcji ciepłowodów oraz elementów aluminiowych, a także od wielkości całego rozwiązania. Niestety, ta ostatnia czasami jest wadą, bo niektóre radiatory bywają bardzo duże i nie mieszczą się w najpopularniejszych obudowach typu minitower. W wyjątkowych sytuacjach montaż takiego chłodzenia może być niemożliwy także z powodu niewielkiej ilości miejsca wokół ramki procesora. Zwróć na to uwagę przy zakupie chłodzenia. Jednak, jeśli mówimy o zestawach z przedziału 100–150 zł, powinny one pasować do każdego procesora, płyty głównej i większości obudów.
Również wentylator w konstrukcjach kolumnowych ma kilka zalet. Po pierwsze, nie jest montowany płasko na procesorze, lecz prostopadle do jego powierzchni. Dzięki temu zapewnia poprawny przepływ w obudowie, najczęściej od przodu do tyłu obudowy (ewentualnie od dołu do góry).
Poza tym wentylator jest duży, zatem zapewnia prawidłowy przepływ powietrza przez radiator nawet wtedy, gdy jego łopatki wirują stosunkowo wolno. Czynnik ten znacząco wycisza pracę wentylatora przy zachowaniu wysokiej skuteczności systemu chłodzenia.
Jeśli zajdzie potrzeba dalszego zwiększania wydajności chłodzenia, w niektórych radiatorach istnieje możliwość instalacji drugiego wentylatora z drugiej strony radiatora, tłoczącego powietrze w tym samym kierunku co pierwszy. Taki zestaw z powodzeniem schłodzi nawet najbardziej wydajne, wielordzeniowe procesory.
Dobre chłodzenie obniża temperaturę procesora
Sprawdziliśmy, jakie temperatury osiąga procesor AMD A8–3850 ze swoim fabrycznym chłodzeniem, a jakie z zestawem Cooler Master Hyper 212. W pierwszym wypadku temperatura sięgnęła 61 stopni, a po podkręceniu układu do 3,3 GHz była to wartość 63 stopnie. Po wymianie chłodzenia maksymalne temperatury wyniosły odpowiednio 45 oraz 46 stopni. Zatem wymiana chłodzenia obniżyła temperaturę aż o 16–17 stopni. Co więcej, w przypadku wymienionego procesora można się pokusić o chłodzenie pasywne. Po całkowitym odłączeniu wentylatora podczas typowego użytkowania temperatura nie przekraczała 60 stopni. Niestety, pełne obciążenie wszystkich rdzeni powodowało jej wzrost powyżej granicy 70 stopni.
Zasada działania ciepłowodu
Ciepłowody (ang. heat-pipe) stosowane w zestawach chłodzących to szczelnie zamknięte miedziane rurki, z których wnętrza w trakcie produkcji odpompowano powietrze, po czym wlano w nie niewielkie ilości płynu (np. wody). Dzięki powstałej próżni temperatura wrzenia płynu jest niska. Po niewielkim podgrzaniu zamienia się on w parę i unosi do drugiego końca rurki, idealnie odprowadzając ciepło. Po ostudzeniu skrapla się i wraca na dno rurki.
