Biblioteka Publiczna na Ursynowie w Warszawie otworzyła w lutym cyfrową wypożyczalnię – jedną z pierwszych w Polsce. System wypożyczania cyfrowego został wykupiony na zasadzie licencji jednej z największych na świecie baz z tekstami elektronicznymi World Ebook Library (http://worldlibrary.net). Są w niej ponad 2 mln tekstów oraz kilkanaście tysięcy audiobooków. Liczba książek co miesiąc zwiększa się o ok. 50 tys. Co ważne, w zbiorach są nie tylko teksty nieobjęte prawem autorskim (te znajdziesz w darmowych serwisach typu archive.org), ale też dużo nowszych książek, czasopism naukowych, a nawet komiksów. Jest także olbrzymia liczba dokumentów archiwalnych pochodzących m.in. z amerykańskich instytucji publicznych, np. CIA czy NASA. Niestety, liczba publikacji w języku polskim jest skromna – ok. 2000. Brak też nowości wydawniczych, szczególnie beletrystyki.
Nie trzeba zwracać
Zbiory są zdigitalizowane w taki sposób, że można przeszukiwać treść publikacji. Jest to możliwe dzięki przekształceniu treści na tekst elektroniczny. Pozwala to także czytać książki wygodnie na czytniku z e-papierem, pod warunkiem że obsługuje format PDF. Pliki nie są zabezpieczone DRM-ami, więc da się je odczytać na dowolnym modelu urządzenia. Po pobraniu książkę można zatrzymać, bo w przeciwieństwie do komercyjnych wypożyczalni, np. amerykańskiej księgarni Barnes and Noble, licencja nie wygasa po upływie określonego przy wypożyczeniu czasu. Książkę po ściągnięciu można wydrukować i postawić na półce. Przydaje się to także bibliotekom do uzupełniania tradycyjnego księgozbioru.
Dostęp z kartą biblioteczną
Jak dostać się do World Ebook Library? Obecnie, w ramach dostępu testowego, każdy może wejść na stronę warszawskiej biblioteki (http://ursynoteka.pl/) i kliknąć link do kolekcji książek. Gdy zacznie działać standardowy, licencjonowany dostęp, z biblioteki e-booków będą mogli korzystać posiadacze karty bibliotecznej. Dostęp do World Ebook Library wykupują również inne biblioteki, obecnie mogą z niej korzystać osoby zapisane m.in. do Biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego czy Centralnej Biblioteki Statystycznej.
Licencja to koszt kilku tysięcy złotych rocznie. Taka kwota jest w zasięgu wielu publicznych bibliotek w Polsce, więc można spodziewać się, że z elektronicznego wypożyczania będą wkrótce mogli korzystać także czytelnicy w innych częściach kraju. Jeśli twoja biblioteka nie przewiduje licencjonowania tej lub podobnej e-wypożyczalni, możesz wykupić indywidualne konto za 9 dol. rocznie.
Czytelnia naukowa online
Inna polska cyfrowa biblioteka to serwis ibuk.pl, należący do PWN. Znajdziesz tam książki naukowe i podręczniki akademickie pochodzące z PWN-u i kilkunastu innych wydawnictw. Podobnie jak World Ebook Library, Ibuk jest oferowany zarówno bibliotekom, jak i odbiorcom indywidualnym. Książki można przeglądać w wielu bibliotekach wyższych uczelni, m.in. na warszawskiej SGGW czy na Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Inne miejsca znajdziesz, wpisując w Google nazwę serwisu i hasło „biblioteka”.
Ciekawa jest oferta dla klientów indywidualnych. Serwis ma propozycje dla tych, którzy chcą przeczytać całą książkę, oraz dla tych, którzy potrzebują przeczytać lub wydrukować fragment. W pierwszym wypadku można wydzierżawić książkę na cały semestr z możliwością wydrukowania 100 stron, co kosztuje ok. połowy ceny okładkowej książki. Do przeczytania „grubszej” książki wystarczy dostęp tygodniowy, który kosztuje ok. 7–8 zł, z prawem wydrukowania 20 stron. Za dostęp dobowy zapłacisz ok. 4 zł, a dopłacając złotówkę, kupisz możliwość wydrukowania 10 stron książki.
Niestety, publikacje można przeglądać wyłącznie online, na czytniku uruchamiającym się w oknie przeglądarki peceta, na ipadzie lub urządzeniu z Androidem. Może być to niedogodnością np. w pociągu, gdzie dostęp przez sieć 3G jest bardzo zawodny.
Biblioteki cyfrowe
Pod tytułową nazwą kryją się kolekcje darmowych, cyfrowych książek z bibliotek naukowych i instytucjonalnych z całego kraju (lista adresów na stronie http://pcformat.pl/u/285). Większość kolekcji jest udostępniana w polskim systemie dla e-bibliotek – dLibra. Ma on wspólną bazę danych dla wszystkich placówek, którą można przeszukiwać na stronie dowolnej biblioteki. Większość publikacji z 800 tys. to skany starodruków i archiwalnych czasopism, które nie mają zindeksowanej treści. Nie można ich przeszukiwać, pobierać ani odczytywać na e-czytnikach. Polskie zasoby cyfrowe są także dostępne w ramach ogólnoeuropejskiego portalu Europeana (www.europeana.eu/portal/).
E-biblioteki w Polsce
- Urszula Sasimowicz-Andrzejewska
ABE-IPS, sprzedawca licencji cyfrowych zbiorów dla bibliotek
World Ebook Library to tylko jedna z wielu cyfrowych wypożyczalni dostępnych w Polsce. Oprócz tego zasobu, który jest skierowany do szerokiego kręgu odbiorców, funkcjonuje wiele specjalistycznych e-wypożyczalni, przede wszystkim w bibliotekach uniwersyteckich. Są w nich najnowsze książki i periodyki, przeważnie o charakterze naukowym. W przeciwieństwie do World Ebook Library, która gromadzi zbiory z wielu źródeł, specjalistyczne wypożyczalnie składają się z publikacji konkretnego wydawnictwa, np. Oxford University Press. Dostęp do tych serwisów jest zabezpieczony mechanizmami DRM, więc nie można korzystać z nich tak swobodnie jak z World Ebook Library. Biblioteki przeważnie kupują licencję na kilka stanowisk na terenie biblioteki. Innym modelem udostępniania takich kolekcji jest rejestrowanie studentów i pracowników naukowych i wydawanie im indywidualnych loginów, pozwalających na przeglądanie książek z własnych komputerów.
