Smartfon jest doskonałym narzędziem do inwigilacji dzięki temu, że łączy w sobie trzy cechy. Po pierwsze jest wyposażony w zestaw czujników, które rejestrują działania użytkownika, zarówno w przestrzeni geograficznej, jak też informacyjnej. Po drugie ma środki łączności, za których pomocą może wysyłać dane w czasie rzeczywistym. Po trzecie obserwowany człowiek dobrowolnie nosi go ze sobą, więc szpiegujący nie musi się zastanawiać, jak skrycie podrzucić urządzenie monitorujące.
Śledzenie pozycji
Google włożył sporo wysiłku w dopracowanie systemu lokalizacji, który działa doskonale bez GPS-u dzięki informacjom z sieci komórkowej oraz danym z sieci Wi-Fi (np. geolokacji adresu IP przydzielonego sieci przez operatora). W miastach lokalizacja użytkownika jest raportowana z dokładnością do kilkudziesięciu metrów, nawet w chwili, gdy telefon jest uśpiony. Skuteczność śledzenia wzrasta, gdy smartfon może korzystać z satelitów nawigacyjnych.
Co dzieje się z uzyskanymi w ten sposób danymi lokalizacyjnymi? W pierwszej kolejności są one udostępniane wewnątrz systemu operacyjnego smartfonu, za pośrednictwem API. Ułatwia ono twórcom aplikacji integrowanie tzw. usługi lokalizacyjnej ze swoimi narzędziami. Dzięki temu niemal każda aplikacja na Androida, która ma cokolwiek wspólnego z przestrzenią realną (np. programy nawigacyjne, aparat fotograficzny, lista rzeczy do zrobienia, wyszukiwarka rozkładów jazdy, Facebook), także zna twoją lokalizację.
Wyciekająca lokalizacja
W przypadku wybrania sugerowanych ustawień w Androidzie informacje lokalizacyjne są co kilka minut przesyłane do chmury i tam przechowywane. Najlepiej przekonać się o tym samemu, odwiedzając stronę Historii lokalizacji Google. Biorąc pod uwagę, że pozycja jest zapisywana co około 2 min, Google zna każdy twój krok! Dane te są poddawane obróbce statystycznej i przekształcane we wzorzec zachowania. W panelu Historii lokalizacji można np. zobaczyć listę miejsc odwiedzonych danego dnia, łącznie z adresami, pod którymi użytkownik spędził dłuższą chwilę. Z wykazem adresów jest skorelowana lista punktów usługowych, więc Google wie, co może użytkownika zainteresować w danym miejscu, szczególnie że firma zna także upodobania danej osoby dzięki strumieniowi zapytań do wyszukiwarki i liście odwiedzonych adresów WWW, które są przechowywane w ustawieniach konta.
Do czego potrzebne są te informacje? Firma w komunikatach wyświetlanych przy okazji aktywacji Usług lokalizacyjnych przekonuje, że dzięki temu może zapewniać bardziej wyrafinowane usługi. Rzeczywiście z informacji o położeniu korzysta aplikacja Google Now!, która dzięki nim w każdej chwili zna dokładny czas dojazdu do domu i potrafi ostrzec o korkach. Co więcej, dzięki śledzeniu zapytań do wyszukiwarki, po wpisaniu hasła do Google, które sugeruje wyszukiwanie miejsca, pojawi się na telefonie informacja ze wskazówkami dojazdu. Lokalizacja jest również wykorzystywana do aktywacji powiadomień. Jeśli korzystasz z organizatora Google Keep, możesz ustawić w nim powiadomienie aktywowane, gdy znajdziesz się w zdefiniowanym wcześniej miejscu, np. przed wejściem do biura.
Deklaracja Warszawska – w trosce o prywatność
Zagrożenia związane z upowszechnieniem się smartfonów z czujnikami lokalizacji oraz aplikacji mobilnych z dostępem do sieci nie umykają uwadze instytucji zobowiązanych do ochrony danych osobowych i prywatności obywateli. Na 35. Międzynarodowej Konferencji Rzeczników Ochrony Danych i Prywatności, która odbyła się w Warszawie w dniach 23–24 września 2013 r., śledzenie i gromadzenie danych o użytkownikach platform mobilnych było jednym z najważniejszych tematów poruszanych przez uczestników spotkania. Efektem debaty było przyjęcie tzw. Deklaracji Warszawskiej, która zwraca uwagę na zagrożenia związane z lawinowo rosnącą liczbą aplikacji mobilnych przetwarzających dane użytkowników. W Deklaracji znalazł się także apel do producentów oprogramowania o umożliwienie użytkownikom selektywnego decydowania o udostępnianych aplikacji danych (np. lokalizacja: tak, wymiana danych: nie), a także o uwzględnienie aspektów ochrony prywatności już na etapie projektowania i programowania aplikacji mobilnej.
Lepsza ochrona w Androidzie 4.3
W najnowszym Androidzie 4.3 została odnaleziona ukryta funkcja, która znacznie poprawi kontrolę nad zainstalowanymi w systemie aplikacjami. Jest to mechanizm App Opps – menedżer uprawnień dla aplikacji, dzięki któremu można będzie indywidualnie wyłączać uprawnienia, np. do pobierania lokalizacji czy transmisji danych. Obecnie w Androidzie 4.2 i starszych można zgodzić się na wszystkie uprawnienia albo wszystkie odrzucić, co równa się rezygnacji z używania aplikacji. Dzięki App Opps zostanie ograniczone swobodne działanie programów, które z jednej strony są pożyteczne, z drugiej mają zbyt dużą liczbę uprawnień. W sklepie Google Play pojawiły się już aplikacje, np. Permission Manager, ułatwiające korzystanie z mechanizmu App Opps.
