Sejf dla Windowsa
Zwykła awaria, nieopatrzne kliknięcie czy atak szkodnika (np. popularnego ostatnio szyfrującego dane i żądającego okupu za ich odblokowanie ransomware’u) mogą być powodem problemów, których rozwiązanie bez kopii zapasowej bywa niemożliwe. Stałe miejsce w naszych planach musi zatem mieć taka forma zabezpieczenia, która w przypadku nieszczęścia pozwoli na powrót do normalności. Windows ma kilka wbudowanych mechanizmów ochronnych: historię plików, kopię zapasową, punkty przywracania i obraz systemu.
Pierwsza wymieniona metoda (obecna od Windows 8) nosi pełną nazwę Kopia zapasowa z historii plików, która dobrze oddaje charakter tego narzędzia. Tworzy ono nie tylko kopię, ale przechowuje do 64 poprzednich wersji danego pliku. Użytkownik nie tylko przywróci utracony czy uszkodzony zasób, ale jest w stanie cofnąć się do jego historycznego wariantu.
Na uruchomienie i konfigurację tej funkcji trzeba poświęcić parę chwil, ale zanim to zrobimy, konieczne jest podłączenie pendrive’a lub zewnętrznego dysku – archiwum jest tworzone poza stałą pamięcią masową komputera. Jeśli spełniliśmy ten warunek, to w Ustawieniach klikamy ikonę Aktualizacja i zabezpieczenia i przechodzimy do sekcji Kopia zapasowa.
Gotowość dysku do backupu jest sygnalizowana aktywnością polecenia dodaj. System pokaże nam dostępne zasoby (zazwyczaj jeden), wystarczy więc wskazać dysk i włączyć n na nim historię plików – otrzymamy komunikat, że automatyczne tworzenie kopii zapasowych jest włączone. Następnie konfigurujemy pracę tego programu, gdyż ustawienia domyślne niekoniecznie są najlepszym wyborem. Przede wszystkim ustalamy, które foldery będą archiwizowane – standardowo są to profile użytkowników komputera (Pulpit, Pobrane czy Ulubione) i pliki należące do standardowych bibliotek (Obrazy, Dokumenty, Wideo, Muzyka). Katalogi dodajemy do backupu – Dodaj folder – lub je z niego usuwamy (służy do tego sekcja Wyklucz te foldery na końcu listy). Dotyczy to także podfolderów.
W drugim kroku konfiguracji podajemy, jak często będzie tworzona kopia (Twórz kopie zapasowe moich plików): można wpisać przedział od 10 minut do całego dnia, ale jedynie w kilku wariantach ustalonych przez Microsoft. Sekcja Zachowaj moje kopie zapasowe służy do ustalenia czasu przechowywania zabezpieczonych danych i z praktycznego punktu widzenia należy wskazać opcję Dopóki nie będzie potrzebne miejsce. Przy takim wyborze po zapełnieniu się nośnika archiwizacyjnego zostaną usunięte najstarsze zapisy, żeby było miejsce na te nowe. Oczywiście jesteśmy w stanie podłączyć następny dysk, ale wymaga to odłączenia bieżącego (bez kasowania danych). Służy do tego polecenie Przestań używać dysku w sekcji Kopia zapasowa na innym dysku.
Odtworzenie danych z kopii jest łatwe, aczkolwiek musimy znać położenie danego pliku w drzewie katalogów. W tym celu posłużymy się narzędziem Przywróć pliki za pomocą historii plików – odnajdujemy je standardową metodą: klikamy ikonę Windowsa i wpisujemy początek nazwy (wystarczy sekwencja liter: przyw). Po wyświetleniu okna odnajdujemy to, co chcemy przywrócić, i klikamy centralnie umieszczoną umożliwiającą wykonanie tej czynności. Jeśli w docelowym miejscu plik istnieje, to dostajemy odpowiednie ostrzeżenie. Na przedstawionym niżej zrzucie ekranu widać także przyciski znane z odtwarzaczy multimedialnych: do cofania i przejścia w przód n. Dzięki nim możemy poruszać się po wersjach danego pliku i odtworzyć tę najbardziej pożądaną.
Drugim wbudowanym w system mechanizmem ochronnym jest
Trzecim narzędziem archiwizacyjnym Microsoftu jest punkt przywracania – obecny od bardzo dawna i używany zazwyczaj wtedy, gdy wiemy, że Windows będzie w jakiś sposób modyfikowany, np. podczas instalacji nowego oprogramowania. Oczywiście efektem jego użycia nie jest klasyczna kopia zapasowa, ale zapewnienie możliwości powrotu do wcześniejszego stanu systemu operacyjnego.
Operacja utworzenia nowego punktu przywracania jest prosta: rozpoczynamy od kliknięcia ikony startu i wpisaniu słowa punkt. Jeśli do tej pory tego nie zrobiliśmy, to najpierw włączamy ochronę systemu na wybranych dyskach i określamy maksymalną przestrzeń na kopie. Następnie klikamy przycisk Utwórz…, nadajemy charakterystyczną nazwę (data i godzina zostaną dodane automatycznie) i czekamy na komunikat, że punkt przywracania został utworzony pomyślnie.
Ostatnią możliwością jest wykonywanie obrazu całego systemu. Jest to dokładne (1:1) odwzorowanie tego, co jest na dysku. Nie jest tym samym możliwe jakiekolwiek manipulowanie zawartością. Odpowiednie narzędzie jest umieszczone w Panelu sterowania pod nazwą Kopia zapasowa i przywracanie (Windows 7). Po lewej stronie znajduje się polecenie Tworzenie obrazu systemu. Po jego uruchomieniu program zażąda określenia miejsca docelowego. Może to być dysk, zasób sieciowy lub nośniki optyczne (musimy dysponować sporą przestrzenią na dane do archiwizacji). Jeśli wskażemy zasób na tym samym dysku fizycznym, to Windows wygeneruje ostrzeżenie o możliwej utracie danych w przypadku awarii.
Ponadto w toku archiwizacji pojawia się monit o utworzenie dysku do naprawy systemu n, ale jego tworzenie nie jest konieczne.
Na koniec warto wspomnieć o jeszcze jednej możliwości zabezpieczenia plików, choć nie jest to klasyczna kopia zapasowa: dysk w chmurze, a konkretnie Microsoft OneDrive. Narzędzie to – podobnie jak inne tego typu zasoby sieciowe – przeznaczone jest raczej do synchronizacji pomiędzy urządzeniami, ale jeśli odpowiednio o to zadbamy, może być dodatkowym zabezpieczeniem przed utratą danych.
