Era procesorów RISC
Pentium MMX był ostatnim procesorem Intela o klasycznej architekturze CISC. Współczesne procesory zgodne z x86 tylko zewnętrznie są układami CISC, a wewnętrznie – RISC, gdyż przetwarzają rozkazy x86 na proste mikropolecenia.
Pierwszym układem Intela z wewnętrzną architekturą RISC był Pentium Pro (1995 rok), przeznaczony głównie do serwerów i wydajnych stacji roboczych. Na jego bazie powstał Pentium II (1997 rok) i Pentium III (1999 rok). W tym ostatnim pojawiły się m.in. specjalne rozkazy i jednostki o nazwie SSE, wykorzystywane m.in. w dekodowaniu materiałów wideo oraz audio czy w obliczeniach graficznych 3D, przygotowujących dane dla kart graficznych w grach. Wraz z Pentium II zadebiutowały Celerony, czyli tańsze układy Intela o nieco ograniczonych możliwościach.
W 2000 roku wprowadzono procesor Pentium 4. Został on kompletnie przeprojektowany, głównie pod kątem osiągania bardzo dużych częstotliwości zegara taktującego (architektura NetBurst). W praktyce okazało się jednak, że w seryjnych procesorach nie udało się przekroczyć szybkości 4 GHz. Produkcji tych procesorów zaniechano dopiero w tym roku. Przez osiem lat powstało kilka wersji Pentium 4, różniących się procesem technologicznym, dodatkowymi zestawami instrukcji (SSE2, SSE3).
W kolejnych wersjach wbudowano technologię HyperThreading, która pozwala na jednoczesne przetwarzanie dwóch wątków tego samego programu lub przetwarzanie dwóch programów naraz, co zwiększa wydajność komputera. Pojawiła się też rozszerzona 64-bitowa architektura EM64T, która umożliwia przetwarzanie 64-bitowych danych i uruchamianie 64-bitowych programów i systemów operacyjnych, np. Windows Vista Ultimate 64-bit. Poza tym powstały wersje dwurdzeniowe Pentium D.
Gdy okazało się, że nie da się bardziej przyspieszyć układów Pentium 4 i zaczęły one przegrywać pod względem wydajności z konkurencyjnymi procesorami firmy AMD, Intel wrócił do sprawdzonej architektury Pentium III, rozwinął ją i unowocześnił. Poligonem doświadczalnym były procesory mobilne Intel Core oraz Intel Core Duo. Na nich sprawdzono założenia nowej architektury, m.in. współużytkowaną pamięć cache oraz strukturę wielordzeniową, wytwarzaną w jednym kawałku krzemu. To one stały się podstawą do zaprojektowania układów Intel Core 2 Duo oraz najnowszych czterordzeniowych kości Intel Core i7.
Inni producenci x86
Od początku Intel udzielał licencji na wykorzystanie modelu programowego x86. Procesory zgodne z x86 na przestrzeni lat produkowały różne firmy, takie jak: Cyrix, IBM, NEC, AMD, VIA, NextGen, ST Microelectronics i inni. Obecnie są już tylko VIA i AMD, przy czym liczącą się dla Intela konkurencją pozostała jedynie AMD.
Zgodne z x86 procesory firmy AMD (założonej w 1969 r.) kilkakrotnie w historii okazywały się technologicznie lepsze od produktów Intela i to on musiał gonić swojego konkurenta. To AMD jako pierwsza wprowadziła 64-bitowe rozszerzenia architektury x86 oraz układy dwurdzeniowe – AMD Athlon X2. Obecnie AMD produkuje dwu-, trzy- i czterordzeniowe procesory, zgodne z architekturą x86. Dzięki rywalizacji AMD i Intela mamy pewność, że na rynku będą się pojawiać nowsze i tańsze konstrukcje procesorów i komputerów.
Anatomia sukcesu
Dominację procesorów x86 w naszych komputerach zapewnia głównie otwarta architektura komputerów PC i wsteczna kompatybilność programowa. Ale architektura x86 wygrywa też dlatego, że jest ciągle rozwijana. Intel planuje np. wykorzystać ją w… kartach graficznych. Układ Larrabee bazujący na kilkunastu osadzonych na jednej krzemowej płytce procesorach, zgodnych z x86, ma być szybszy niż najszybsze obecnie karty graficzne Nvidii i ATI. Ponadto Larrabee ma być elastyczny programowo i umożliwiać wspomaganie głównego procesora w komputerze podczas obliczeń niezwiązanych z grafiką.
