Domowe studio

• Dariusz Hałas szef działów SOFTWARE i INTERNET

Wspomnienia zapisane na taśmie kamery wideo to rzecz bezcenna. Warto je edytować za pomocą narzędzi, które zapewnią swobodę wyboru docelowego nośnika (płyta DVD, Blu-ray czy telefon komórkowy albo iPod), zachowując przy tym jak najlepszą jakość oraz zapewniając płynne odtwarzanie obrazu i czyste brzmienie dźwięku. Zwycięzca naszego testu jest znakomitym programem do domowych zastosowań. Nie tylko ze względu na bogaty wybór odczytywanych formatów danych i standardów audio i wideo. Głównie dlatego, że daje wiele gotowych elementów, z których można ułożyć własny film bez znajomości profesjonalnych technicznych zawiłości montażu wideo.

W artykule znajdziesz:

• Informacje o potrzebach sprzętowych programów do obróbki wideo
• Opis przydatnych funkcji edycyjnych
• Praktyczne informacje o obróbce wideo, najpopularniejszych formatach i ich zastosowaniu
• Charakterystykę dobrego programu do edycji wideo
• Porównanie sześciu komercyjnych i jednego darmowego programu do nieliniowej edycji wideo

Zakładając, że w dzisiejszych maszynach 512 MB, czy nawet 1 GB pamięci RAM to standard, możesz być pewien, że twój sprzęt poradzi sobie z przetwarzaniem wideo i montażem twoich filmów. Filmów składających się przecież nie tylko z nagrania wideo, ale często także z odpowiednich plansz tytułowych, podkładów dźwiękowych czy dodatkowych, interesujących efektów. Jeżeli więc twój komputer spełnia wymagania odnośnie pamięci, to film do zapisu na płycie DVD otrzymasz bez wydatków na sprzęt.

Maszyna wyposażona w 2 GB pamięci RAM wystarczy do obróbki wideo w wysokiej rozdzielczości HD (High Definition). Jednak, aby przetwarzanie wideo HD miało sens, powinieneś mieć źródłowe materiały właśnie w rozdzielczości HD. Co prawda, są już dostępne cyfrowe kamery wideo rejestrujące obraz w standardzie Full HD, ale wciąż kosztują sporo drożej od kamer rejestrujących obraz w rozdzielczości porównywalnej ze stosowaną w filmach DVD. Poza tym, nawet jeżeli masz źródłowy materiał w wysokiej rozdzielczości, to trzeba też pomyśleć o wyjściowym nośniku.

Płyty Blu-ray są wciąż mało popularne, a poza tym drogie. Płyty HD DVD okazały się standardem wymarłym. Zawsze pozostaje zapis rezultatu monterskich wyczynów w postaci wysokorozdzielczego pliku wideo na dysku twardym. Testując programy, zauważyliśmy, że obsługa nowych standardów wideo jest implementowana w programach szybciej, niż w naszych domach pojawia się sprzęt do rejestracji i odtwarzania HD.

Narzędzie do obróbki wideo powinno łączyć w sobie możliwości z łatwością obsługi. Profesjonaliści, którzy żyją z montażu wideo, muszą superdokładnie opracowywać materiał za pomocą narzędzi udostępniających bogactwo i elastyczność funkcji edycyjnych i cyzelować każdą klatkę np. zamówionego filmu reklamowego. Eksperymentując w domowym zaciszu z montażem własnych filmów z wakacji czy uroczystości rodzinnych, powinniśmy używać narzędzi, które w znacznej części edytorskiej roboty nas po prostu wyręczą. Stąd właśnie mnogość wszelkiego typu predefiniowanych ustawień, szablonów, gotowych motywów wideo, czy wręcz kreator gotowego wideoklipu automatycznie montowanego z wybranych przez użytkownika materiałów.

Warto jednak zaznaczyć, że owa automatyzacja i zalew gotowych szablonów w żadnym razie nie ogranicza naszej kreatywności, wręcz przeciwnie – umożliwia osiągnięcie interesujących rezultatów w relatywnie krótkim czasie. I o to właśnie chodzi.

• ŁATWOŚĆ OBSŁUGI Dokonywanie podstawowych czynności edycyjnych, np. przycinanie klipów, łączenie, aplikowanie przejść – powinno się odbywać intuicyjnie.
• MODUŁ PRZECHWYTYWANIA WIDEO Aplikacja powinna zapewniać możliwość przegrania materiału wideo z jak największej liczby urządzeń, na których został nagrany.
• AUTOMATYCZNY PODZIAŁ KLIPÓW NA SCENY To niedoceniana funkcja niektórych programów, ale fakt wykrycia zmiany kadru w importowanym np. z kamery DV materiale bardzo ułatwia edycję.
• DUŻY WYBÓR EFEKTÓW I SZABLONÓW Im więcej gotowych składników, z których możesz zmontować film, tym szybciej osiągniesz oczekiwany efekt.
• ZAPIS NA NOŚNIKACH I URZĄDZENIACH PRZENOŚNYCH Możliwość bezpośredniego zapisu na płytach DVD (w postaci gotowego filmu z menu) czy eksportu na coraz popularniejsze urządzenia przenośne to przydatna cecha.

Przetestowaliśmy 7 programów do edycji wideo. Sześć to produkty komercyjne, a jeden – Pinnacle VideoSpin – jest programem darmowym, choć niektóre kodeki instalowane razem z tym programem są dostępne jedynie w 15-dniowej wersji próbnej. Po upływie tego okresu, chcąc np. tworzyć pliki w standardzie MPEG‑2 (zgodnym z DVD), trzeba wykupić odpowiedni kodek MPEG‑2. W cenie pozostałych programów otrzymujemy bez żadnych dopłat zestaw kodeków. Jedynie w niektórych przypadkach przed użyciem jakiejś funkcji lub konkretnego kodeka może być wymagana aktywacja. Dlatego pełnię funkcji opisywanych narzędzi uzyskasz, gdy twój komputer będzie podłączony do internetu (przynajmniej w chwili aktywowania niektórych funkcji – aktywacja jest oczywiście darmowa).

Na instalację pięciu spośród siedmiu testowanych programów trzeba poświęcić ok. 10 minut. Ponadto w przypadku aplikacji firm Adobe i CyberLink po instalacji konieczny jest jeszcze restart komputera. Zarówno czas instalacji, jak i ewentualna potrzeba ponownego uruchomienia systemu wynikają z liczby dodawanych do systemu komponentów, bogatej biblioteki dodatków i efektów, a także – w przypadku oprogramowania – zastąpienia systemowych kodeków audio i wideo. Jednak instalacja żadnego programu nie była kłopotliwa. Zainstalowanie aplikacji polegało na potwierdzaniu kolejnych etapów instalacji. Także w przypadku rozbudowanych pakietów składających się z kilku (nawet 10, jak np. zestaw CyberLink DVD Suite v6 Pro) aplikacji większość operacji związanych z instalacją odbywa się automatycznie.

Zaletą testowanych programów jest też to, że stanowią kompleksowe rozwiązania. Po instalacji programu nie musisz już niczego instalować, by móc edytować i eksportować zmontowane filmy w wielu formatach. Wyjątek stanowi program Adobe Premiere Elements, który do pełnej sprawności wymaga programu QuickTime – nieinstalowanego automatycznie. Druga kwestia to wspomniane wcześniej próbne (ograniczone czasowo) wersje kodeków w darmowych Pinnacle VideoSpin.

Większość testowanych programów umożliwia przetworzenie materiału wideo od momentu przegrania źródłowych klipów z kamery (cyfrowej DV, HDV czy analogowej), aż po zapis rezultatu zmagań z montażem obrazu w postaci gotowego filmu na płycie DVD bądź pliku wideo w formacie dostosowanym do potrzeb użytkownika (np. w postaci filmu przeznaczonego do wyświetlania na iPodzie, komórce, czy też telewizorze HD). Wyjątek stanowi darmowy program Pinnacle Video- Spin, który pozbawiono modułu przechwytywania wideo z podłączonej do komputera kamery lub tunera TV. Możliwy był jedynie import zapisanych już na dysku lub płycie DVD klipów.

Warto dodać, że wszystkie testowane komercyjne programy stwarzały możliwość zapisu gotowego materiału na nośnikach z definicji przeznaczonych do filmów zapisanych w standardzie Full HD (płyty Blu-ray lub HD DVD).

Większość testowanych programów wyposażono w bardzo bogate zestawy materiałów dodatkowych wzbogacających montowany materiał. Nie chodzi tu tylko o bogate biblioteki przejść pomiędzy klipami w projekcie, ale np. o plansze tytułowe, efekty wideo, efekty dźwiękowe, tła muzyczne itp. Dwa programy – Pinnacle Studio 12 Ultimate oraz CyberLink DVD Suite v6 Pro (a dokładniej wchodzący w skład tego pakietu program CyberLink PowerDirector) – zostały wyposażone w funkcję całkowicie automatycznej kreacji wideo. Wystarczy dodać do projektu źródłowe pliki wideo, a montażem, włączając w to aplikowanie przejść, efektów, muzyki itp., zajmie się automatycznie sam program. Dzięki temu w czasie zaledwie kilku minut można uzyskać rezultat wyglądający jak projekt, nad którym się pracowało przez wiele długich godzin.

Pasjonaci wideo, będący jednocześnie zapalonymi internautami, z pewnością docenią dostępną prawie we wszystkich programach (z wyjątkiem Corel Ulead VideoStudio 11 Plus oraz Adobe Premiere Pro CS3) funkcję bezpośredniego eksportu gotowego filmu do serwisu YouTube.

Poniżej krótko opisujemy najważniejsze i niezbędne etapy montażu filmu, które powinny być uwzględnione w dobrym programie do edycji wideo.

• PRZECHWYTYWANIE WIDEO Pierwszym etapem jest przegranie do pamięci roboczej programu nieuporządkowanych klipów wideo zarejestrowanych kamerą (cyfrową bądź analogową). Dodatkowo na tym etapie możemy zaimportować do programu odpowiednie klipy, muzykę bądź obrazki, które zamierzamy wykorzystać w montażu, a które wcześniej już były zapisane na dysku.
• KOLEJNOŚĆ UJĘĆ Elementy składowe filmu umieszcza się zazwyczaj w polu zwanym osią czasu. Wstawione ujęcia są później odtwarzane kolejno od lewej strony do prawej. Niekiedy oś czasu jest wyposażona w kilka osobnych ścieżek, w których możesz umieszczać ujęcia wideo, napisy czy pliki dźwiękowe. W trakcie wyświetlania filmu elementy ze wszystkich ścieżek są równocześnie odtwarzane. Dzięki temu możesz je nakładać na siebie, ustawiając całość we właściwym porządku.
• ŁĄCZENIE UJĘĆ Każde sfilmowane ujęcie możesz skrócić lub podzielić na kilka części. Zbędne fragmenty można usunąć, nie zmieniając przy tym zawartości oryginalnych plików zapisanych na dysku. Kolejne elementy filmu bezpośrednio się ze sobą łączą. Miejsce styku ujęć warto połączyć specjalnym przejściem, uzyskując efekt przenikania kolejnych partii filmu.
• PRZEBITKI To krótkie ujęcia, na których widać dodatkowe sceny, niekoniecznie związane z akcją filmu; mogą to być np. sceny z krajobrazem. Przebitki wykorzystuj jako przerywnik między dwoma podobnymi ujęciami.
• NAPISY Żaden film nie może się obejść bez napisów początkowych i końcowych. Warto także dodawać teksty opisujące prezentowane miejsca.
• ZDJĘCIA Statyczne obrazy warto wykorzystać dla urozmaicenia przygotowywanego materiału; można ich też użyć np. jako tła pod napisy tytułowe.
• DŹWIĘK Jakość mikrofonów wbudowanych w amatorskie kamery pozostawia często wiele do życzenia. W programie do montażu możesz dołączyć nagrany niezależnie dźwięk – mogą to być zarówno tła muzyczne, jak i komentarz słowny. Funkcje edycyjne umożliwiają regulację głośności i np. wyciszenie tła podczas odtwarzania komentarza.

Mimo wielu funkcji i dużej liczby efektów korzystanie z tego programu jest wyjątkowo proste. Na pewno pomaga w tym polskojęzyczny interfejs (także w dokumentacji i w dodanych do aplikacji samouczkach). Interesującą funkcją programu jest automatyczne przeliczanie (w tle) projektu natychmiast po zaaplikowaniu danego filtru wideo czy jakiegoś efektu. Dzięki temu w momencie wywołania podglądu montowanego filmu odtwarzanie jest płynne, bez żadnych przeskoków. Rozwiązanie to ma też wpływ na czas generowania wyjściowego pliku wideo. Podczas testów wydajnościowych produkt Pinnacle’a okazał się najszybszy, zwłaszcza w trakcie tworzenia pliku wideo zgodnego ze standardem Full HD. Ciekawa jest też funkcja całkowicie zautomatyzowanego montowania filmów. Użytkownik wybiera jedynie „styl” (np. dynamiczny teledysk) i klipy źródłowe, z których ma być zmontowany materiał. Cała montażowa robota jest wykonywana automatycznie. Z drugiej strony trzeba zaznaczyć, że możliwości edycyjne tego programu w żaden sposób nie ograniczają ekspresji twórczej – niemal dowolny etap można samodzielnie modyfikować.

Docelowymi użytkownikami tego programu będą najprawdopodobniej osoby zajmujące się montażem wideo zawodowo. Wynika to nie tylko z najwyższej w teście ceny, ale głównie ze sposobu pracy z programem oraz jego możliwości. Premiere Pro jest pozbawiony wielu udogodnień charakterystycznych dla programów przeznaczonych do domowych zastosowań. Brakuje tu wielu „gotowców”, za to do perfekcji doprowadzono funkcje związane z edycją wielu ścieżek wideo i towarzyszących im ścieżek audio. Przykładowo, modyfikując wybrany efekt przejścia pomiędzy klipami, masz możliwość nie tylko ustalenia czasu trwania przejścia, ale także dowolnego dopasowania jego dynamiki. Użytkownik ma wpływ na każdą klatkę obrazu. Nie znaczy to jednak, że Premiere Pro jest narzędziem wyjałowionym z gotowych do użycia obiektów. Przykładem mogą być np. plansze tytułowe, bardzo efektowne, animowane, a przy tym dowolnie modyfikowalne. Można zmieniać nie tylko treść, ale każdy aspekt – sposób animacji, barwy i kształty obiektów składowych itp. Dodatkową zaletą są rozbudowane narzędzia do edycji dźwięku oraz możliwość eksportu audio.

Program ma w zasadzie wszystko, co jest niezbędne, by w domowym zaciszu samodzielnie zmontować interesujący film. Znajdziemy tu obsługę najnowszych standardów HD, sporo gotowych do wykorzystania obiektów (plansz tytułowych, efektów przejść czy motywów dźwiękowych). Nad ich poprawnym zastosowaniem czuwa mnóstwo wbudowanych w program kreatorów, a dodatkowym ułatwieniem jest fakt, że wszystko to jest po polsku. Nie zapomniano też o tych osobach, które lubią oglądać wideo w podróży, na komórkach, iPodach i innych przenośnych urządzeniach. Również do takich zastosowań znajdziemy odpowiednie kreatory w programie tandemu Corel Ulead. Mimo jednak całego bogactwa dodatkowych elementów, kreatorów i obecności przydatnych funkcji faktem jest, że program ten cechuje także najwolniejszy silnik przetwarzający zmontowane filmy do wybranego formatu wideo. W naszych testach wydajnościowych generowanie pełnoklatkowego (w standardzie PAL) filmu MPEG‑1, zgodnego ze standardem DVD oraz z HD DVD trwało najdłużej. Jedynie eksport na format 3GP odbył się szybko.

Testowaliśmy anglojęzyczną wersję dostępną pod nazwą: Magix Movie Edit Pro 14. W chwili gdy numer trafi do rąk czytelników, powinna już być dostępna wersja polskojęzyczna. Teoretycznie w produkcie Magiksa niczego nie brakuje. Znajdziemy tu obsługę najnowszych standardów, w tym Blu-ray, Full HD itp. Ponadto wiele dodatków (najwięcej w teście dodatkowych efektów – ponad 350). Warto dodać, że był to jedyny w teście program, który umożliwiał wykorzystanie we własnych projektach wideo ścieżek dźwiękowych w formacie OGG – dość popularnym darmowym formacie skompresowanego audio, konkurencyjnym dla MP3. Tym, co przeszkadzało, był trochę nietypowy interfejs. Odnalezienie typowych funkcji edycyjnych wymagało nieco czasu i choć pomogła w tym dokumentacja, pozostaje faktem, że program opiera się na innych założeniach związanych z interfejsem niż aplikacje dla niego konkurencyjne. Nie udało nam się też odnaleźć funkcji, które by ułatwiały eksport gotowego, zmontowanego filmu na urządzenia przenośne (chociaż istnieje możliwość ręcznego ustawienia odpowiednich parametrów).

Pod nazwą DVD Suite v6 Pro kryje się nie jedna, ale faktycznie aż dziesięć różnych aplikacji. Co prawda producent dodał do całości niewielki programik wyświetlający okno, z którego można uruchamiać poszczególne składniki, ale to trochę naciągane rozwiązanie, tym bardziej że każda z aplikacji jest niezależnie dostępna w menu Start. Do faktycznego montażu wideo jest przeznaczony program PowerProducer, ale pod względem możliwości odstaje on od konkurencji. Ma znacznie mniejszą liczbę dodatków i efektów, które można wykorzystać we własnym projekcie, nie ma funkcji eksportu audio, jest wyposażony w bardzo prosty mikser audio, umożliwia jednościeżkową praktycznie edycję (mowa oczywiście o ścieżkach wideo, a nie audio) oraz brakuje mu funkcji eksportu na urządzenia przenośne, nie obsługuje formatów 3DG i wideo HD. To wszystko wpłynęło na niższą ocenę. Trzeba jednak pamiętać, że w zestawie znalazły się także narzędzia o funkcjach niedostępnych w pozostałych programach (np. program do tworzenia okładek, do nagrywania płyt czy backupu), jednak nie testowaliśmy funkcji niezwiązanych z obróbką wideo.

Polskojęzyczny interfejs programu to zaleta. Szkoda jednak, że twórcy aplikacji ograniczyli się tylko do spolszczenia interfejsu programu. Dokumentacja pozostała już anglojęzyczna, a co gorsza – dołączane do programu plansze tytułowe, które można by wykorzystać do okazyjnych nagrań wideo, są w praktyce nieprzydatne, no chyba że zamierzamy montować dla anglojęzycznych odbiorców. Dołączone plansze tytułowe są niestety statyczne i nieedytowalne – nie można zmieniać ani ich kolorystyki, ani czasu trwania czy treści. To dość duże ograniczenie. Nie jedyne. Kolejnym jest całkowity brak funkcji służących do przechwytywania wideo z zewnętrznego źródła, np. z kamery cyfrowej. Chcąc zatem montować wideo za pomocą tego programu, trzeba mieć wcześniej przegrane na dysk źródłowe klipy wideo. Kolejny mankament to brak funkcji umożliwiającej nagranie zmontowanego wideo na płycie DVD. Co prawda można gotowy materiał zapisać do pliku w formacie MPEG‑2, zgodnym z DVD (a potem ewentualnie nagrać plik innym programem), ale napotykamy na kolejne ograniczenie, próbną, 15-dniową wersję kodeka MPEG‑2 dostarczaną z programem.