Kamera, akcja i program

W artykule:

• Jak przebiega montaż wideo
• Cechy dobrego programu do montażu
• Na co zwrócić uwagę, wybierając program do montażu
• Opisy testowanych produktów i wyniki testów 7 programów

Popularność internetowego serwisu YouTube, w którym swoje wideoklipy może publikować każdy, jest daleko większa od najpotężniejszych stacji telewizyjnych czy producentów filmowych. Każdego dnia w tym serwisie pojawia się nawet kilkaset tysięcy nowych klipów, a liczba odtworzeń umieszczonych klipów już dawno przekroczyła miliard! Ten olbrzymi zasób klipów musiał być oczywiście zarejestrowany i zmontowany.

Proces montażu wideo na komputerze składa się z kilku etapów. Są one w zasadzie identyczne niezależnie od programu, którego się używa do tego celu. Pomijając oczywisty etap rejestracji materiałów źródłowych (czyli mówiąc wprost – nakręcenia scen, z których będziesz montował swój film; choć równie dobrze możesz użyć klipów zapisanych na dysku. jeżeli masz prawa do ich wykorzystania), zaczynasz od importu źródeł, czyli elementów składowych planowanego filmu (zarejestrowanych scen, ewentualnie dodatkowych ścieżek dźwiękowych itp.). Praktycznie w każdym z testowanych programów możesz materiały źródłowe pobierać do projektu wprost z pamięci kamery podłączonej do komputera, jak również z plików zapisanych już wcześniej na dysku twardym.

Kolejny etap to odpowiednie ułożenie elementów składowych na tzw. linii czasu stanowiącej przestrzeń projektową twojego filmu. Na tym etapie możesz wprowadzać dodatkowe modyfikacje poszczególnych elementów, jak np. przycięcia, skróty klipów, dodanie ścieżki dźwiękowej itp. Po ułożeniu gotowych składowych czas na dodanie przejść między scenami i ewentualnie dodatkowych efektów. Warto poświęcić trochę czasu na tę fazę montażu, bo to ona często decyduje o tym, jak twój film będzie odbierany przez widzów. Pamiętaj, że efekty uatrakcyjniają projekt, ale za duża ich liczba może być dla widza męcząca.

Ostatnim etapem jest eksport gotowego projektu do wybranego formatu: np. zapis filmu w postaci płyty DVD Video lub płyty blu-ray, zapis wynikowego pliku w formacie akceptowanym przez smartfony, publikacja w serwisie internetowym itp. Możliwości operowania materiałem źródłowym, edycja i wreszcie eksport są uzależnione od możliwości wybranego programu. Zebrane przez nas dane ułatwią wybór.

• ŁATWOŚĆ OBSŁUGI Intuicyjne wykonywanie podstawowych czynności edycyjnych, takich jak np. przycinanie klipów.
• PRZECHWYTYWANIE WIDEO Możliwość bezpośredniego importu wprost z kamery.
• AUTOMATYCZNY PODZIAŁ KLIPU NA SCENY Jeżeli program automatycznie wykrywa zmianę kadru w materiale wejściowym i tworzy w tym miejscu podział klipu na mniejsze części, ułatwia to bardzo montaż.
• DUŻY WYBÓR EFEKTÓW Dobrze, jeżeli masz możliwość wyboru kilku elementów z bogatej biblioteki danego programu.
• EKSPORT FILMU Możliwość utworzenia filmu DVD czy eksportu na komórkę lub publikacja w internecie bardzo ułatwiają prezentację szerszej publiczności swoich dokonań.

Przyjrzeliśmy się siedmiu produktom – aplikacjom przeznaczonym do domowego, a nie profesjonalnego montażu wideo. Uwzględniliśmy zarówno rozwiązania bezpłatne (Windows Live Movie Maker), jak i komercyjne (pozostałe programy). Celowo zestawiliśmy programy działające pod kontrolą systemu Windows z aplikacją przeznaczoną na system Mac OS X (iMovie ’11), który od lat cieszy się opinią systemu do prac filmowych i graficznych.

Produktu idealnego pod względem liczby obsługiwanych standardów po prostu nie ma. O ile w żadnym przypadku nie było kłopotów z przegraniem materiału wideo zarejestrowanego kamerą cyfrową (format AVCHD), o tyle zdarzają się sytuacje, kiedy jakiś popularny format nie jest przez dany program rozpoznawany.

Szczególnie kuriozalnym przykładem na polu obsługi formatów dla plików stanowiących źródło danych do projektu jest fakt, że pliki Flash Video, mające rozszerzenie FLV, nie są odczytywane przez Adobe Premiere Elements 9. Co prawda klipów FLV nie zaimportujemy również do innych programów (z wyjątkiem darmowego Windows Live Movie Makera), ale akurat Premiere Elements oraz technologia Flash to rozwiązania opracowane przez tego samego producenta – firmę Adobe. Na usprawiedliwienie można dodać, że Premiere Elements potrafi importować pliki SWF (Macromedia Flash), a projekt można wyeksportować do pliku FLV.

Teoretycznie z programów do montażu wideo można korzystać na komputerze bez bezpośredniego połączenia z internetem. W praktyce na takim komputerze może być konieczna w wielu programach dodatkowa aktywacja modułów do obsługi niektórych formatów danych czy standardów kodowania i dekodowania strumieni multimedialnych.

W niektórych programach, np. w Adobe Premiere Elements, proces aktywacji zarówno samego programu, jak i dodatkowych modułów dekodujących importowane do projektu pliki odbywa się automatycznie. W innych, np. w Avid Studio, program przed rozpoczęciem aktywacji wyświetla okno dialogowe, w którym należy potwierdzić chęć aktywacji danego składnika. Bez łącza internetowego aktywacja nie będzie dokonana i z plików źródłowych zapisanych w formacie wymagającym aktywacji nie będzie można skorzystać.

W programach Avida (Avid Studio oraz Pinnacle Studio HD 15) nabywca otrzymuje mnóstwo niezależnie instalowanych efektów audio-wideo, program Surething Labeler (narzędzie do projektowania okładek płyt), czy… zielone płótno do rejestracji scen ułatwiających kluczowanie (zastąpienie jednobarwnego tła dowolnie wybraną scenerią).

W produktach firm Corel i Sony są narzędzia do projektowania menu DVD (np. DVD Architect dodawany do Vegas Movie Studio) czy kolorowe okulary do oglądania tzw. anaglifów, w których efekt głębi został uzyskany przez odpowiednią manipulację barwami postrzeganymi oczyma niezależnie.

Wyróżniony przez nas program Avid Studio to udane połączenie możliwości i prostoty obsługi. Jednak mniej zaawansowanym użytkownikom wystarczy zwykły Windows Live Movie Maker.

Nasze zalecenia są następujące: jeżeli nigdy nie montowałeś klipów wideo i nie masz jeszcze sprecyzowanych wymagań co do formatu, w jakim mają być przechowywane twoje filmy, zacznij właśnie od bezpłatnego rozwiązania Microsoftu. Jeżeli nie masz problemów z językiem angielskim, polecamy Vegas Movie Studio HD Platinum 11 firmy Sony. Zależy ci na dużej liczbie różnych efektów? Skorzystaj z Avid Studio lub Pinnacle Studio HD. Zainteresowanym tworzeniem animacji poklatkowych polecamy programy Avida oraz Corel VideoStudio Pro X4. Ten ostatni świetnie się również nadaje do wykonywania filmów techniką timelapse (pojedynczą klatką jest np. fotografia tego samego kadru wykonywana co minutę).

Tak naprawdę, żaden z testowanych produktów nie jest zły. Wszystkie zapewniają łatwy montaż, również Full HD. Kwestia wyboru sprowadza się do tego, czy chcesz narzędzie bezpłatne (Windows Live Movie Maker), uniwersalne (Avid Studio), funkcjonalne (Vegas Movie Studio), pełne efektów (Pinnacle Studio HD), czy po prostu masz maka (iMovie ’11).

Firma Avid jest kojarzona głównie z produktami do obróbki multimediów kierowanymi na rynek profesjonalny. Testowany w naszej redakcji Avid Studio jest jednak programem, który w zamyśle producentów ma pogodzić prostotę obsługi wymaganą przez domowych użytkowników z funkcjonalnością i efektywnością profesjonalnego narzędzia do obróbki wideo. Proces montażu jest prosty, program sprawnie reaguje na polecenia użytkownika. Pakiet dodatków dołączany do programu jest bogaty, ale może zostać bezpłatnie rozszerzony – po zarejestrowaniu programu można pobrać dodatkowy zestaw efektów. Warto dodać, że Avid Studio, obok Corel VideoStudio i Pinnacle StudioHD, jest programem bardzo ułatwiającym tworzenie animacji poklatkowych za pomocą kamery internetowej. Zaletą jest też obsługa plików wideo zapisanych w formacie Matroska (MKV).

Wykonanie prostego montażu, zwłaszcza gdy zdecydujesz się skorzystać z predefiniowanych szablonów montażu, jest bardzo proste, a wynik – efektowny. Brakuje obsługi Flash Video. Szkoda też, że standardowy proces importu plików z dysku wymaga określenia najpierw stałych folderów, w których przechowywane są pliki źródłowe, możliwe jest jednak przenoszenie składowych projektu wprost z eksploratora. Praca z programem przebiega trójetapowo i jest to wyraźnie podkreślone w wizualnej warstwie interfejsu. Najpierw przechwytujesz materiał źródłowy, poddajesz go odpowiedniej obróbce, po czym eksportujesz. Po drodze masz do dyspozycji szeroki wybór różnych efektów. Na uwagę zasługuje moduł tworzenia animacji poklatkowej, a także funkcja tworzenia filmu ze zdjęć ukazujących ten sam kadr. Program automatycznie połączy fotografie w film.

Program jest produktem technologicznie nowoczesnym, obsługuje „modne” wideo 3D i potrafi korzystać z wielordzeniowych układów oraz mocy obliczeniowej procesorów graficznych. Posiadacze kart graficznych Nvidia i specjalnych okularów 3D tej firmy mogą bezpośrednio w programie edytować wideo 3D. Pełna dowolność „mieszania” różnego typu materiałów źródłowych na linii edycyjnej. Program pozwala na umieszczenie w pojedynczym projekcie do 10 niezależnych ścieżek. Ciekawą funkcją są podpowiedzi optymalnych formatów eksportu w zależności od wejściowych ustawień projektu i materiałów użytych do montażu. Oprócz plików multimedialnych w najróżniejszych formatach można importować bezpośrednio skany. Przyznaliśmy tej aplikacji znak „Wybór redakcji”, bo gdyby nie brak polskiego interfejsu, to właśnie ten program byłby zwycięzcą testu.

Cechą wyróżniającą to narzędzie jest bardzo prosty interfejs i duży stopień automatyzacji. Tylko w tym programie bezpośrednio po zaimportowaniu plików źródłowych aplikacja dokonuje automatycznego wykrycia scen jeszcze przed umieszczeniem klipu na linii czasu, czy też na linii scen. Na uwagę zasługuje olbrzymi (podobnie jak w Avid Studio) zestaw dodatków i efektów. Ciekawostką jest fakt, że najnowsza wersja Pinnacle Studio HD wciąż wspiera standardy, które już są albo przestarzałe (jak np. VCD), albo wręcz wycofane z rynku (HD-DVD). Zwłaszcza HD-DVD wydaje się zupełnie zbędną funkcją, bo płyty tego typu są już bardzo trudno dostępne. Program dla tych, którzy chcą dysponować naprawdę bogatą biblioteką efektów. Ich liczba w tym produkcie przekracza dwa tysiące. Jest w czym wybierać, by łatwo uatrakcyjnić swój projekt.

Połączenie funkcjonalnego programu do amatorskiego montażu wideo z uruchamianym zarówno niezależnie, jak i z poziomu Premiere Elements rozbudowanym menedżerem multimediów (katalogowanie klipów wideo oraz zdjęć i zarządzanie nimi). Premiere Elements umożliwia uzyskanie bardzo szybko ciekawych efektów (dzięki bogatej bibliotece predefiniowanych schematów automatycznego montażu), ale pozostawia też użytkownikowi spore pole do własnej inwencji, oferując jednocześnie jedną z najbogatszych w teście paletę przejść i efektów. To, co nas zaskoczyło podczas pracy z Adobe Premiere Elements, to… powolne działanie programu. Mimo całkiem szybkiej i dobrze wyposażonej platformy testowej płynność działania programu trudno uznać za zadowalającą. Również obciążenie systemu było bardzo duże, a zużycie pamięci najwyższe w teście.

iMovie to niezwykle prosty w obsłudze, przejrzysty, efektywny i efektowny program do montażu wideo na komputerze. Już na etapie definiowania nowego projektu można wybrać jeden z wielu dostępnych, atrakcyjnych, predefiniowanych szablonów montażu, a także określić domyślny efekt przejścia między klipami, które staną się budulcem tworzonego filmu. Niestety, mimo naprawdę ciekawych efektów i świetnych motywów montażu napotkaliśmy podczas edycji testowego projektu problem – brak wsparcia dla plików MTS (AVCHD przegrany z kamery cyfrowej). iMovie nie importuje tego typu materiałów z pliku, wymagane jest ich wcześniejsze przekonwertowanie. Oczywiście nie oznacza to braku obsługi AVCHD, bo te same pliki, ale przechowywane w pamięci kamery, można zaimportować do iMovie – po prostu należy je przegrać z kamery, a nie z dysku.

Windows Live Movie Maker to zdecydowanie najmniej funkcjonalny program w naszym teście, ale z drugiej strony jest narzędziem bardzo prostym w obsłudze, a braki w możliwościach nadrabia bardzo istotną dla wielu użytkowników – jest bezpłatny. Windows Live Movie Maker to aplikacja stanowiąca składnik większego (również bezpłatnego) pakietu Windows Live Essentials 2011. Użytkownikom, którzy okazjonalnie chcą się „pobawić” w montaż wideo, radzimy zacząć od wypróbowania tego programu. Głównie dlatego, że pozwala on na uzyskanie w bardzo krótkim czasie ciekawych wizualnie efektów. Na przykład dzięki funkcji AutoFilm nawet zupełnie początkujący „filmowiec” stworzy ciekawy montaż. Wystarczy tylko wskazać kilka zapisanych na dysku klipów i ewentualnie zdjęć. Program automatycznie utworzy z tego gotowy projekt.