Komponuj w pececie

W artykule pokażemy, jak korzystać z bezpłatnego programu Linux MultiMedia Studio (w skrócie: LMMS). Niech nie zmyli cię nazwa – program działa również w systemie Windows.

LMMS jest zgodny z wieloma popularnymi formatami próbek dźwiękowych używanych do aranżacji muzyki na komputerze. Posiadacze kart dźwiękowych firmy Creative mogą korzystać z tzw. sound fontów dołączanych do oprogramowania, w które są wyposażane karty Creative’a. Wielu twórców komputerowej muzyki korzysta również z tzw. wirtualnych instrumentów i efektów VST, plików PAT (tzw. GUS patches: format cyfrowych instrumentów opracowanych dla karty dźwiękowej Gravis Ultra-Sound), plików MIDI czy wykorzystywanego w linuksowym świecie multimediów formatu LADSPA.

LMMC potrafi obsłużyć wszystkie te formaty, a dodatkowo odczytywać i odtwarzać projekty audio zapisane w formacie FLP (Fruity Loops). Znajomość obsługiwanych formatów danych audio pozwoli łatwiej znaleźć odpowiednie próbki dźwiękowe, obejrzeć przykładowe projekty itp.

Zainstaluj edycję właściwą dla wersji systemu operacyjnego, z którego korzystasz. W naszym warsztacie używaliśmy wersji 64-bitowej (redakcyjny komputer pracował pod kontrolą 64-bitowej wersji systemu Windows 7), ale wersja 32-bitowa wygląda i działa dokładnie tak samo.

Instalacja programu LMMS jest względnie prosta, ale zawiera pułapkę. Przy domyślnych ustawieniach jest w systemie instalowany zupełnie zbędny dodatek: pasek narzędziowy Babylon 9, a także zmieniana jest domyślna wyszukiwarka w przeglądarce internetowej. Aby uniknąć tych niepotrzebnych modyfikacji, należy w jednym z etapów instalacji odznaczyć zaznaczone domyślnie pole wyboru Download and install Babylon 9. Dalsze etapy instalacji nie zawierają już pułapek. Po prostu potwierdzaj kolejne kroki, klikając Dalej.

rogram nie uruchamia się automatycznie po zakończeniu instalacji, ale umieszcza swój skrót w menu Start. Rozwiń zatem menu Start i kliknij skrót Linux MultiMedia Studio.

Podczas pierwszego uruchomienia zobaczysz komunikat informujący, że katalog roboczy dla programu jeszcze nie istnieje i program proponuje utworzyć go wewnątrz folderu przypisanego twojemu kontu w Windows: C:\Users\[nazwa_konta_użytkownika]\lmms\. Jeżeli na dysku systemowym masz wolne miejsce (wystarczy nawet 1 GB), możesz przystać na propozycję programu i kliknąć Tak. W przeciwnym wypadku możesz samodzielnie ustawić katalog roboczy programu, stosując się do wskazówek widocznych w komunikacie.

Zobaczysz teraz kolejne okno dialogowe Setup LMMS. Na razie nie zmieniaj w nim żadnych ustawień i zaakceptuj ustawienia domyślne, klikając OK. Zobaczysz jeszcze jedno okienko, informujące o tym, że zmiana większości ustawień wymaga ponownego uruchomienia programu. W naszym przykładzie jednak niczego nie zmienialiśmy, kliknij OK.

Jeżeli podczas pierwszego uruchomienia zobaczysz okno dialogowe Project 4ecovery, kliknij w nim przycisk OK.

Po chwili zobaczysz główne okno programu LMMS. Składa się ono z górnego poziomego paska menu głównego oraz dwurzędowego paska narzędziowego, bocznego (widocznego wzdłuż lewej krawędzi okna) paska przełączającego panele nawigacyjne oraz obszaru roboczego, który w domyślnej konfiguracji programu jest zajmowany przez szereg dodatkowych okienek:
Song Editor to miejsce, w którym umieszczasz i aranżujesz pętle dźwiękowe, ścieżki basu, ścieżki perkusyjne itp. Całość składa się na gotowy utwór.
Beat+Bassline Editor pozwala na samodzielne zaprojektowanie ścieżki basu i ścieżki perkusyjnej dla tworzonego utworu
FX-Mixer to okno miksera audio umożliwiającego regulację głośności dla każdego kanału niezależnie. Oprócz tego w oknie tym widoczny jest panel umożliwiający dodawanie efektów specjalnych i ustawianie ich w łańcuchy.

W domyślnej konfiguracji w oknie Song-Editor widoczne są cztery elementy: niezależne ścieżki utworu. Element Default preset to przykładowy instrument (triple oscillator – prosty generator sinusoidalnych tonów), kolejne trzy to ścieżka próbki dźwiękowej Sample track, ścieżka linii basu lub perkusji Beat/Bassline 0 oraz ścieżka automatyki Automation track umożliwiająca dodawanie różnych efektów w czasie rzeczywistym.

Skąd zdobyć gotowe, przykładowe projekty? Oczywiście z internetu, najlepiej ze strony udostępnianej w ramach witryny domowej projektu LMMS.

Uruchom przeglądarkę internetową i odwiedź stronę domową programu LMMS (http://lmms.sourceforge.net/home.php). Po załadowaniu się strony w przeglądarce kliknij w menu głównym pozycję Share your songs!.

Na kolejnej stronie otrzymasz dostęp do biblioteki predefiniowanych ustawień (Presets), gotowych projektów (Projects), próbek dźwiękowych (Samples), poradników (Tutorials) i innych przydatnych elementów. Interesującym nas plikiem jest jeden z gotowych projektów. Kliknij Projects, a następnie wybierz dowolny projekt z listy widocznej w centralnej części okna, klikając nazwę pliku z rozszerzeniem .mmpz.

Po kliknięciu nazwy pliku zostaniesz przekierowany na kolejną stronę z opisem danego projektu. Możesz go odsłuchać bezpośrednio na stronie za pomocą wbudowanego modułu odtwarzacza. Aby pobrać plik projektu na dysk, kliknij Download.

Po pobraniu pliku projektu kliknij w oknie głównym programu ikonę zaznaczoną na poniższym obrazku i wskaż pobrany plik. Cierpliwie poczekaj na załadowanie się projektu, proces ten może chwilę potrwać.

LMMS jest udostępniany z własnym zestawem instrumentów i próbek. Nie musisz pobierać z internetu żadnych pętli dźwiękowych ani sampli, by móc rozpocząć zabawę z programem. W warsztacie pokażemy, w jaki sposób utworzyć prostą linię basu, perkusji oraz linię melodyczną.

Linię perkusyjną tworzysz z kawałków projektowanych w oknie Beat+Bassline Editor. Przy standardowym ustawieniu w oknie tym widoczny jest tylko domyślny instrument Default preset. Nie jest on przydatny do perkusji. Ścieżkę perkusyjną najlepiej układać z gotowych sampli poszczególnych instrumentów perkusyjnych, np. w przypadku trzech instrumentów (werbel, stopa i hihat) trzeba dodać trzy ścieżki sampli perkusyjnych. Wzdłuż pionowego paska nawigacyjnego kliknij ikonę z obróconą nutką rozwijającą panel instrumentów.

Otwórz folder z próbkami instrumentów perkusyjnych, klikając symbol + widoczny po lewej stronie nazwy folderu drums. Rozwinie się lista dostępnych próbek perkusyjnych. Każdy element możesz odsłuchać, klikając jednokrotnie jego nazwę. Usłyszysz pojedyncze odegranie danej próbki. Metoda ta działa dla każdego typu próbek, nie tylko perkusyjnych.

Do okna Beat+Bassline Editor dodaj cztery instrumenty (sample). Na rozwiniętej liście dostępnych sampli perkusyjnych dwukrotnie kliknij element bassdrum_acoustic01.ogg. W oknie Beat+Bassline Editor pojawi się ścieżka nowo dodanego instrumentu. W analogiczny sposób dodaj do tego okna instrumenty (sample) o nazwach: hihat_closed01.ogg, hihat_opened01.ogg oraz snare_acoustic01.ogg.

Zwróć uwagę, że dla każdego instrumentu masz możliwość ustawienia do 16 uderzeń. Uderzenie ustawiasz, klikając lewym przyciskiem myszy na bloku widocznym w linii danego instrumentu (zaznaczony blok podświetli się na zielono). Proponujemy, byś dla każdego z dodanych instrumentów aktywował bloki jak na ilustracji. Odznaczenie bloku wymaga ponownego kliknięcia lewym przyciskiem myszki. Gdy zaznaczysz bloki, jak na ilustracji, kliknij widoczny w oknie Beat+Bassline Editor przycisk Play. Brawo. Właśnie utworzyłeś pierwszą sekwencję perkusyjną. Za pomocą pokręteł możesz regulować odpowiednio głośność i balans dla każdego instrumentu.

Jak teraz umieścić utworzoną sekwencję w komponowanym utworze? W oknie Song-Editor kliknij pojedynczy blok w linii ścieżki Beat/Bassline 0. Kliknij przycisk Play w oknie Song-Editor. Usłyszysz jednokrotne wykonanie sekwencji. Jeżeli chcesz, by została zagrana w utworze np. czterokrotnie, wystarczy „doklikać” trzy kolejne bloki. Jeżeli się pomylisz, błędnie ustawiony blok sekwencji usuwasz środkowym klawiszem myszki (lub kliknięciem kółka myszki).

Jedna sekwencja perkusyjna to trochę za mało. Jak dodać kolejną? W oknie Song-Editor kliknij ikonę zaznaczoną na poniższym obrazku. Pojawi się ścieżka:

Przejdź do okna Beat+Bassline Editor, a zobaczysz, że w górnej części okna pojawi się nazwa dodanej właśnie ścieżki. Możesz teraz utworzyć kolejną sekwencję perkusji, a następnie umieścić ją w oknie edycji projektu Song-Editor. Nie musisz dodawać ponownie instrumentów (sampli). Są one już automatycznie ustawione dla każdej kolejnej sekwencji.

Linię basu tworzysz niemal identycznie z linią perkusji. Jedyną różnicą jest dobór instrumentów.

Najpierw dodaj kolejną ścieżkę do utworu – tak jak w kroku 6 poprzedniego warsztatu – nowo dodana ścieżka będzie miała nazwę Beat/Bassline 2.

Z listy instrumentów (sampli) wybierz folder basses, a następnie instrument bass01.ogg (dwukrotnie klikając). Zostanie on dodany do okna Beat+Bassline Editor.

Po prawej stronie ścieżki basu zobaczysz ponownie zestaw szesnastu bloków. Tym razem jednak, zamiast zaznaczać poszczególne bloki, dwukrotnie kliknij pierwszy. Otworzy się okno Piano-Roll - bass01.ogg, w którym projektujesz linię melodyczną basu – również za pomocą bloczków. Wysokość położenia bloku na widocznej siatce odpowiada wysokości dźwięku, natomiast długość bloku (możesz nią manipulować, przeciągając myszką krawędzie danego bloku) czasowi wybrzmiewania pojedynczego dźwięku. Po ułożeniu bloków kliknij Play, by odtworzyć linię basu. Gdy sekwencja basu będzie gotowa, możesz zamknąć okno Piano-Roll - bass01.ogg i dodać bloki basu do okna Song-Editor.

Kliknij ikonę gwiazdki widoczną po lewej stronie. Zobaczysz panel dostępnych instrumentów wirtualnych.

Rozwiń kategorię (folder) TripleOscillator, a następnie przeciągnij element o nazwie SEGuitar.xpf na niewypełnione miejsce w oknie Song-Editor. Zostanie tam dodana nowa ścieżka.

Kliknij dwukrotnie pierwszy blok widoczny na tej ścieżce. Blok zostanie zaznaczony kolorem czarnym, a na ekranie wyświetli się okno Piano-Roll Default preset, znane ci już z pracy nad basem. Podobnie jak w przypadku basu projektujesz „z klocków” linię melodyczną. W trakcie tworzenia linii melodycznej w oknie Song-Editor następuje automatyczne rozszerzanie bloku melodii.