Prędkość pod kontrolą

Rozmieszczenie fotoradarów na polskich drogach

Wzdłuż polskich dróg stoi ponad 1200 masztów na fotoradary, ale tylko na co piątym radar jest zainstalowany. Dokładną lokalizację fotoradarów można znaleźć na mapie przygotowanej przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (adres poniżej). Ikona radaru pokazuje jego umiejscowienie, a liczba w prostokącie mówi, na którym kilometrze danej drogi radar się znajduje. www.drogizaufania.pl/strona/mapa-fotoradarowy

Na świecie powstały różnorodne systemy służące do automatycznej kontroli ruchu drogowego. Wykorzystują najnowocześniejsze technologie, w celu zmuszenia niesfornych kierowców do przestrzegania przepisów. Są też najintensywniej doskonalonym obszarem nadzoru nad kierowcami.

Jedną z podstawowych technik automatycznej kontroli prędkości jest rejestracja obrazu – zdjęć lub wideo – przez urządzenia popularnie nazywane fotoradarami.

Jak działa fotoradar

Fotoradary są połączeniem aparatu cyfrowego z radarem mierzącym prędkość nadjeżdżającego pojazdu (patrz ramka „Przykładowe wyposażenie fotoradaru”). W zależności od wykorzystywanej techniki pomiarowej przyjmują różne formy.

Większość fotoradarów mierzy prędkość na podstawie różnicy między częstotliwością fal wysyłanych przez radar i odbitych od napotkanych przeszkód, w tym przypadku nadjeżdżającego samochodu. Radar wysyła w kierunku samochodu wiązkę fal elektromagnetycznych o określonej częstotliwości, która zmienia się po odbiciu od samochodu. Antena radaru wychwytuje powracającą falę i przy wykorzystaniu wbudowanej jednostki obliczeniowej określa prędkość pojazdu. W tym momencie wykonywane jest jego zdjęcie. Gdy panują niekorzystne warunki pogodowe, niektóre urządzenia mogą wykorzystywać zintegrowaną lampę błyskową. Sam błysk różni się ze względów bezpieczeństwa od błysku generowanego przez flesze stosowane w zwykłych aparatach – chodzi o to, by nie oślepiać kierowcy. Lampy błyskowe fotoradarów są przysłonięte specjalnym czerwonym filtrem, który powinien wystarczająco doświetlić zdjęcie.

W skrajnie niekorzystnych warunkach, mimo użycia lamp błyskowych zdjęcia są niewyraźne. Wtedy kierowca mandatu nie dostanie. Kary mogą też uniknąć piraci drogowi, jeśli fotoradar jest źle ustawiony i zarejestruje samochód, ale tylko z częścią tablicy rejestracyjnej lub gdy na zdjęciu jest kilka pojazdów. Życie Warszawy podało, że 7 tys. zdjęć spośród blisko 22 tys., wykonanych przez radary w stolicy w latach 2007 i 2008, miało takie mankamenty.

Niewyraźne zdjęcia były jeszcze do niedawna wynikiem instalowania w fotoradarach matryc o niskiej rozdzielczości – zaledwie 1 megapiksela. Obecnie matryce 3-megapikselowe to minimum. Dzięki temu odsetek zdjęć, na których policja i straż miejska nie mogły rozpoznać ani numerów tablic rejestracyjnych, ani twarzy kierowcy, zmniejszył się z 40 do 20 proc. Zrobione zdjęcia są zapisywane w większości urządzeń we wbudowanej pamięci flash, z której przegrywa je odpowiedni pracownik.

Polska rzeczywistość

Przy polskich drogach stoi ponad 1200 masztów przystosowanych do obsługi urządzeń pomiarowych. Samych fotoradarów mogących rejestrować przekroczenia dopuszczalnej prędkości jest pięć razy mniej, czyli 240. Ponad połowa fotoradarów należy do policji; są obsługiwane przez rejonowe, powiatowe, wojewódzkie komendy policji. Reszta pracuje na rzecz miast i gmin, opiekują się nimi strażnicy miejscy i gminni. Dodatkowo w całej Polsce można napotkać około 250 atrap fotoradarów i 309 wideorejestratorów zamontowanych w radiowozach policyjnych i straży miejskich (patrz ramka powyżej).

W 2008 roku w całej Polsce fotoradary wykonały 400 tys. zdjęć, na których podstawie wystawiono 150 tys. mandatów na łączną sumę 27 mln złotych. Różnica między liczbą zrobionych zdjęć oraz liczbą mandatów jest spowodowana nie tylko tym, że część zdjęć jest niewyraźna lub niepoprawna. Wynika także z ograniczonej mocy przerobowej policji i straży miejskich, które ręcznymi metodami muszą dokonać identyfikacji sprawcy wykroczeń drogowych. To oznacza, że każde wykonane zdjęcie musi obejrzeć odpowiedni funkcjonariusz, który odszukuje też dane właściciela pojazdu, a następnie sprawdza, czy to właśnie on prowadził pojazd w chwili zarejestrowania wykroczenia. Identyfikacja samochodu odbywa się w centralnej bazie danych CEPiK (Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców) na podstawie numerów rejestracyjnych. Następnie funkcjonariusz wysyła do właściciela samochodu zawiadomienie o zarejestrowaniu wykroczenia i wezwanie na przesłuchanie w tej sprawie.

Jeśli zdjęcie zostało zarejestrowane przez komendę policji lub straży miejskiej na drugim końcu Polski w stosunku do adresu zameldowania kierowcy, sprawa jest przekazywana do właściwej komendy rejonowej. Kierowca na przesłuchaniu powinien przyznać się do winy lub wskazać osobę, która w tym czasie prowadziła samochód. Może też odmówić składania zeznań. Wtedy sprawa trafia do sądu, gdzie może toczyć się bardzo długo.