Szczegóły robią różnicę

Pliki RAW poszczególnych producentów aparatów różnią się rozszerzeniami. Canon stosuje rozszerzenie *.CR2, a Nikon *.NEF. Z tego względu w programie dostarczonym z aparatem można opracowywać pliki tylko z aparatów tego samego producenta. Programy uniwersalne, jak Adobe Lightroom, są zgodne z aparatami nowych producentów. Często pojawiają się ich aktualizacje, dodające obsługę najnowszych modeli. Adobe opracował także uniwersalny format RAW z rozszerzeniem DNG (Digital NeGative), który jest otwartym standardem. Niestety, używają go tylko nieliczni producenci (np. Pentax, Leica), jednak zdjęcia na DNG można zmienić, ściągając je do Lightrooma.

Każdy aparat cyfrowy standardowo zapisuje zdjęcia w uniwersalnym formacie JPEG, dzięki czemu fotografie są zgodne z komputerem, odtwarzaczem DVD czy telewizorem. Jednak stosowana w plikach JPEG stratna kompresja powoduje utratę niektórych szczegółów obrazu. Aby uniknąć tego zjawiska, można korzystać z zapisu w formacie RAW, co umożliwiają zaawansowane aparaty kompaktowe, lustrzanki oraz aparaty hybrydowe z wymienną optyką.

Nazwa formatu powstała od angielskiego słowa „raw”, czyli „surowy”. Plik w formacie RAW przechowuje zapis impulsów elektrycznych z matrycy aparatu bez jakiejkolwiek obróbki. Konwersją tych sygnałów na plik ze zdjęciem zajmuje się później komputer. Wynika z tego wiele zalet. Przede wszystkim komputer ma większą moc obliczeniową, co pozwala na stosowanie lepszych algorytmów konwersji zapewniających lepszą ostrość i kolory zdjęć. Poza tym plik RAW można wywołać wiele razy za pomocą różnych ustawień korygujących obraz. Dzięki temu plik RAW pełni rolę negatywu cyfrowego, do którego można wrócić i wywołać go ponownie, jeśli pierwsze próby przynoszą złe rezultaty.

Aby skorzystać z RAW, musisz przede wszystkim wyłączyć tryb automatyczny. W żadnym programie auto ani trybie kreatywnym nie ma możliwości zmiany formatu zapisu zdjęcia, a domyślnie wybrany jest JPEG. Najlepszym programem aparatu do wypróbowania RAW-ów jest P, który podobnie jak tryb automatyczny gwarantuje, że aparat sam dobierze ekspozycję. Po zmianie trybu musisz znaleźć w menu aparatu opcję formatu zapisu (nazwa może się nieco różnić w zależności od producenta). Tam oprócz JPEG-ów w różnych rozmiarach znajdziesz tryb zapisu RAW. Alternatywnie możesz włączyć tryb RAW+ JPEG. Ułatwia to przeglądanie zdjęć po ich skopiowaniu do komputera. Nie trzeba od razu konwertować wszystkich RAW-ów, lecz można przejrzeć zdjęcia i skonwertować tylko te najlepsze. Niestety zwiększa to znacząco zużycie pamięci na karcie.

Plik RAW nie nadaje się do oglądania w takiej formie jak JPEG. Większość przeglądarek zdjęć nie odczyta tego formatu. Trzeba skorzystać ze specjalnego programu – konwertera plików RAW.

Programów do konwersji RAW jest wiele. Prostą aplikację tego typu otrzymujesz zazwyczaj z aparatem. Na przykład z aparatami Canona dostarczany jest konwerter Digital Photo Professional, a z aparatami Olympusa – program IB, Nikon z kolei oferuje View NX. Niestety te programy nie zapewniają wielu możliwości edycji zdjęcia, szczególnie tak cennego w przypadku RAW-ów odzyskiwania szczegółów w światłach i cieniach. Dlatego najlepiej sięgnąć po jeden z uniwersalnych programów do fotografii cyfrowej, który wspiera pracę nad zdjęciami, począwszy od ściągania ich z aparatu, korekcji koloru i jasności, kadrowania, po drukowanie i eksport w formie elektronicznej.

Najlepsze programy tego typu to Adobe Lightroom 3.x, Biblle Pro 5.x oraz Lightzone 3.x. Ich zaletą są także dopracowane algorytmy konwersji zdjęć, a także fakt, że żadna edycja P nie narusza oryginalnego pliku RAW, więc nie można nimi nieodwracalnie zniszczyć zdjęcia. Naszym zdaniem najlepszy jest Lightroom.

Adobe Lightroom jest zgodny z niemal wszystkimi aparatami cyfrowymi, jakie są na rynku. Za program trzeba zapłacić, ale za darmo można pobrać 30-dniową wersję testową wyposażoną w pełnię funkcji.

Po podłączeniu aparatu do komputera i uruchomieniu Lightrooma przejdź do zakładki Library (biblioteka) i kliknij przycisk Import. Na kolejnym ekranie zobaczysz podgląd zdjęć zapisanych na karcie pamięci. Aby wybrać miejsce docelowe do importu zdjęć, kliknij ikonę dysku w prawym górnym rogu okna importu i wybierz w celu zapisania zdjęć na pulpicie. Oczywiście możesz podać dowolną inną lokalizację. Po tym kliknij przycisk Import, czym rozpoczniesz kopiowanie.

Podstawową korekcję zdjęcia można przeprowadzić bezpośrednio w zakładce Library. W tym celu przejdź do widoku pełnego, klikając dwa razy wybraną miniaturę. Następnie znajdź sekcję Quick Develop, gdzie są zebrane podstawowe funkcje edycyjne. Jeśli chcesz dokonać automatycznej korekty, kliknij przycisk Auto Tone. Aby poprawić zły balans bieli na zdjęciu, wybierz z listy White Balance ustawienie, które jest właściwe oświetleniu, w jakim robiłeś zdjęcie, np. Daylight dla światła dziennego. Możesz także skorzystać z automatycznego balansu bieli, wybierając opcję Auto.

Bardziej zaawansowane korekcje możesz przeprowadzić za pomocą narzędzi w zakładce Develop. Przejdziesz do niej, klikając odnośnik w prawej, górnej części okna programu. Narzędzia edycyjne są ulokowane z prawej strony ekranu, w panelu z rozwijanymi zakładkami. Najważniejsze są w pierwszej – Basic. Znajdziesz tam suwaki służące do poprawy jasności, kontrastu i kolorów zdjęcia. Aby rozwinąć zakładkę, jeśli jest schowana, kliknij strzałkę z prawej strony jej nazwy.

Cechą RAW-ów jest możliwość odzyskania prześwietlonych obszarów na zdjęciu, które giną bezpowrotnie przy zapisaniu zdjęcia jako JPEG. Aby odzyskać dane w światłach, znajdź suwak Recovery i przesuń go w prawą stronę, obserwując jednocześnie, co się dzieje w jasnych partiach obrazu. Przy wartości 10–20 powinny się tam pojawić dodatkowe szczegóły. Jeśli chcesz odzyskać szczegóły w cieniach, użyj suwaka Fill Light. Tutaj także trzeba kontrolować siłę efektu na zdjęciu. Aby rozjaśnić lub przyciemnić całe zdjęcie, użyj suwaka Exposure. Przesuwając go w prawo, rozjaśniasz, czyli kompensujesz niedoświetlenie. W lewą stronę przyciemniasz, więc kompensujesz prześwietlenie. Jeśli korekcja się nie udała, zawsze możesz powrócić do stanu pierwotnego, klikając przycisk RESET w prawej, dolnej części okna programu.

Lightroom pozwala także na symulowanie efektów filtrów fotograficznych. Aby zdjęcie wyglądało jak zrobione z szarym filtrem połówkowym, który przyciemnia niebo, kliknij ikonę gradientu tuż pod histogramem w panelu Lightrooma (druga od prawej). Następnie kliknij w ekran lewym klawiszem i pociągnij do dołu do punktu, gdzie kończy się niebo. W ustawieniach Mask, które zostaną podświetlone w tym momencie jasnoszarym kolorem, przesuń suwak Exposure w lewą stronę do wartości –1,5, a suwak Contrast w prawą stronę do wartości 20. Jak zobaczysz na zdjęciu, niebo zostało przyciemnione. Pracę z narzędziem kończysz, naciskając klawisz [Enter].

Dużym ułatwieniem w pracy z RAW-ami w Lightroomie jest możliwość kopiowania ustawień z jednego zdjęcia na drugie. Aby to zrobić, zaznacz w pasku miniatur w dolnej części ekranu zdjęcie skorygowane oraz jedno lub więcej zdjęć, których jeszcze nie poprawiałeś. Następnie kliknij przycisk Sync, co spowoduje pojawienie się okna: Synchronize Settings. Tam możesz zaznaczyć, jakie efekty chcesz przenieść z pierwszego zdjęcia na kolejne zaznaczone. Aby przenieść efekty, o których pisaliśmy w kroku 6, zaznacz opcje Exposure, Highlight Recovery i Fill Light. A na końcu kliknij Synchronize.

Po zakończonej edycji musisz wyeksportować zdjęcia do formatu JPEG, tak by można było obejrzeć je w przeglądarce zdjęć bądź wyeksportować do internetu. Przełącz się teraz do biblioteki zdjęć, klikając link Library. Następnie wybierz z klawiatury kombinację [Ctrl]+[A], aby zaznaczyć wszystkie zdjęcia z ostatniego importu. Możesz też wskazać zdjęcia myszą, przytrzymując jednocześnie klawisz [Ctrl]. Następnie kliknij przycisk Export, wywołując w ten sposób okno dialogowe Export Files. Jedyną rzeczą, jaką musisz zrobić, jest wskazanie ścieżki do zapisania zdjęć. W tym celu odnajdź sekcję Export Location. Upewnij się, że z listy Export to jest wybrana opcja Specific folder. Następnie kliknij Choose, wskaż folder docelowy i potwierdź swój wybór, klikając OK. Przejdź do sekcji File Settings , z listy Format wybierz opcję JPEG. Na końcu rozpocznij konwersję zdjęć, klikając przycisk Export.