Windows cię wyręczy

Windows Macro Recorder podczas rejestracji makr zapamiętuje położenie okien. W momencie odtworzenia okno, w którym ma być wykonana zarejestrowana czynność, musi się znajdować dokładnie w takim samym położeniu. Jeżeli będzie w innym miejscu, nagrane makro nie zadziała. Ryzyka przesunięć okien w trakcie nagrywania i wykonywania makr unikniesz, stosując się do naszej porady. Rejestruj makro wtedy, kiedy okno danego programu jest zmaksymalizowane (jeżeli nie jest – zmaksymalizuj je). Pamiętaj też, by przed odtworzeniem zarejestrowanego wcześniej makra zmaksymalizować okno aplikacji, w której ma być wykonana zautomatyzowana akcja. Oczywiście nie wszystkie okna dają się zmaksymalizować, dlatego w przypadku okien o niedającej się zmienić wielkości ustal sobie zasadę, że działania będziesz rejestrował (i odtwarzał), gdy dane okno będzie np. przyległe do górnego, lewego narożnika ekranu Windows. Problem ten nie ma miejsca w przypadku kreatorów, których okna są automatycznie ustawiane w centralnej części ekranu i na ogół wyświetlane zawsze w tym samym miejscu.

W artykule zaprezentujemy kilka sposobów na zautomatyzowanie powtarzających się czynności, wypełniania formularzy, tworzenia dokumentów o podobnej strukturze, wypełniania baz danych w Windows. Zaczniemy od metody najprostszej, a zarazem wystarczająco efektywnej do większości zastosowań. Następnie przedstawimy bardzo rozbudowane narzędzie, które umożliwia zautomatyzowanie niemal każdej operacji, jaka jest możliwa do wykonania w systemie Windows. Oczywiście wszystkie aplikacje, których użyliśmy podczas opracowywania artykułu, znajdziesz na dołączonej do wydania płycie DVD.

Jednym z programów zamieszczonych na DVD jest Windows Macro Recorder. Jest to aplikacja, która umożliwia rejestrację makropoleceń w całym systemie Windows. Makropolecenia to grupy określonych działań, takich jak: wprowadzanie tekstu, uruchamianie programów, ruchy i kliknięcia myszką, wprowadzanie symboli, czasu, godziny, komend, które w rezultacie składają się na automatyczne wykonanie bardziej złożonej akcji. Program Windows Macro Recorder działa w każdej wersji Windows.

Zacznij od instalacji programu. Proces ten przebiega standardowo. Po uruchomieniu instalacji za pośrednictwem menu naszej płyty po prostu potwierdzaj kolejne etapy kreatora instalacji. Gdy instalacja się zakończy, w domyślnej przeglądarce WWW automatycznie otworzy się strona producenta. Nie trzeba na niej nic wykonywać. Zamknij po prostu przeglądarkę.

Program domyślnie dodaje swój skrót do menu Start. Rozwiń menu Start i wybierz następujące pozycje: Wszystkie programy, FreeLabs oraz Windows Macro Recorder.

Na ekranie pojawi się okno główne programu, które w istocie jest niewielkim paskiem narzędziowym zawierającym zestaw sześciu ikon funkcyjnych, zgromadzonych w dwóch bloczkach. Oprócz tego symptomem działania aplikacji jest ikona

, która pojawia się w zasobniku systemowym na pasku zadań. Pierwszy widoczny od lewej strony blok czterech ikon

realizuje funkcje związane bezpośrednio z nagrywaniem i odtwarzaniem makr. Ostatnie dwie ikony

w kolejnym bloku symbolizują funkcje plikowe. Za ich pomocą możesz zapisać nagrane makro lub wczytać wcześniej zapisane.

Czas na pierwszą rejestrację makra. Pokażemy to na prostym przykładzie. Załóżmy, że potrzebujesz w specyficzny sposób zmodyfikować sporą liczbę zdjęć i dysponujesz jedynie programem Paint. Modyfikacja wczytanej do programu Paint ilustracji ma polegać na jej zmniejszeniu do 25 proc. pierwotnej wielkości, wykonaniu odbicia lustrzanego i zapisaniu zmian pod taką samą nazwą, jaką ma plik oryginalny. Jeśli masz do przerobienia jedno, czy nawet kilka zdjęć, możesz to wykonać ręcznie. Jednak gdy liczba modyfikowanych fotografii sięga setek, posłuż się Windows Macro Recorderem, który pozwoli łatwo zautomatyzować przynajmniej czynności związane z samą obróbką grafiki w programie Paint.

Uruchom program Paint. Następnie wczytaj pierwszą ilustrację ze zbioru, który masz zmodyfikować. Gdy zdjęcie zostanie wczytane, kliknij ikonę

w okienku Windows Macro Recordera i zacznij wykonywać czynności wymienione w kolejnych punktach. Uwaga! Za pierwszym razem najlepiej wykonaj te czynności (od punktu 6 do 8) bez nagrywania. Pamiętaj, że makro rejestruje twoje ruchy myszką. Jeżeli będą powolne i niezdecydowane, makro również będzie odtwarzane w takim tempie.

W oknie zdjecie (9) - Pain rozwiń menu Obraz i wybierz z niego pozycję Rozciągnij/Pochyl.

W oknie Rozciąganie i pochylanie w sekcji Rozciąganie wpisz w oba pola tekstowe wartość 25 i zatwierdź zmiany, klikając OK. Zdjęcie zostanie zmniejszone.

Ponownie rozwiń menu Obraz, wybierając tym razem pozycję Przerzuć/Obróć i w nowym oknie pozostaw domyślnie zaznaczoną opcję Przerzuć w pionie. Zmiany zatwierdź, klikając OK.

Fotografia została już odpowiednio zmodyfikowana (zgodnie z naszymi założeniami). Pozostało ją zapisać. Rozwiń menu Plik i kliknij pozycję Zapisz. Wyłącz rejestrowanie makra, klikając w oknie Windows Macro Recordera przycisk Stop. Zobaczysz komunikat informujący o zakończeniu nagrywania. Kliknij Close.

Wypróbuj nagrane makro. Wczytaj do Painta plik, który ma być poddany obróbce, i w okienku Windows Macro Recordera kliknij przycisk

. Makro powinno się odtworzyć prawidłowo. Po zakończeniu odtwarzania możesz wczytać kolejne zdjęcie i ponowić odtwarzanie makra.

Jeżeli makro działa prawidłowo, zapisz je do pliku. W tym celu kliknij przycisk

i w oknie Macro Recorder, które się pojawi, wpisz nazwę zapisywanego makra. Kliknij Zapisz. Zapisane wcześniej makra możesz wczytać za pomocą ikony

.

Aby zamknąć program Windows Macro Recorder, kliknij prawym klawiszem myszki w jego oknie i z menu kontekstowego wybierz polecenie Exit.

Bardzo dobrym materiałem dydaktycznym, niezależnie od walorów użytkowych, są gotowe skrypty programu AutoHotkey tworzone przez użytkowników programu. Możesz je pobrać z internetu z oficjalnego forum programu www.autohotkey.com/forum

Windows Macro Recorder jest użytecznym narzędziem, ale tylko w przypadku prostych, powtarzalnych działań wykonywanych raczej w obrębie jednej aplikacji. Zaprezentowany przez nas przykład z obróbką zdjęć w Paincie pokazał z jednej strony możliwości Windows Macro Recordera, ale z drugiej strony obnażył jego słabe punkty. Nagrane makro pozwalało zautomatyzować czynności wykonywane w odniesieniu do aktualnie wczytanego zdjęcia, ale już operacja wczytania kolejnego zdjęcia musiała być wykonana ręcznie. Na naszym DVD mamy program dla tych, którzy potrzebują narzędzia automatyzującego niemal każdy aspekt działania systemu. Autohotkey zautomatyzuje wszystko, przypisując nawet skomplikowane sekwencje działań do określonych przez użytkownika skrótów klawiszowych, ale jest znacznie trudniejszy w obsłudze. Wyjaśniamy, jak z niego korzystać.

Instalacja programu przebiega standardowo. Musisz jedynie potwierdzać kolejne jej etapy – z małym wyjątkiem. Na etapie wyboru komponentów instalacji zaznacz odznaczone domyślnie pole wyboru Enable drag & drop onto.... Jest to funkcja powodująca automatyczne uruchamianie skryptów Autohotkey w momencie, kiedy nad plik skryptu przeciągniesz inny plik lub folder. Z tej funkcji skorzystamy w dalszym etapie naszych działań. Pozostała część instalacji nie wymaga już żadnych modyfikacji.

Na początek proponujemy przyspieszony kurs języka skryptowego w Autohotkey. Każdy skrypt programu Autohotkey jest zwykłym plikiem tekstowym, który możesz tworzyć za pomocą choćby Notatnika Windows. Możesz oczywiście skorzystać z innego edytora (na naszym krążku znajdziesz znakomity, prosty w obsłudze i udostępniany za darmo edytor tekstowy przydatny właśnie do pisania skryptów i programów – Notepad++). Zacznij od utworzenia pliku skryptowego w podręcznym miejscu, np. na pulpicie Windows.

Aby utworzyć nowy, pusty jeszcze plik skryptu Autohotkey, kliknij prawym klawiszem na pulpicie Windows i z menu kontekstowego wybierz kolejno Nowy oraz AutoHotkey Script. Pojawi się nowa ikona. Zmień domyślną nazwę na dowolną inną, np. Przykładowy skrypt.

Kliknij prawym klawiszem myszy utworzony plik i z menu kontekstowego wybierz Edit Script (otworzy się plik w Notatniku) lub – jeżeli masz zainstalowany program Notepad++ – wybierz Edit with Notepad++. W dalszej części założyliśmy, że korzystasz z Notepada++, ale analogiczne działania wykonujesz, gdy korzystasz z Notatnika Windows.

W oknie Notepada++ zobaczysz zawartość nowego pliku skryptu Autohotkey. Wiersze zaczynające się od znaku średnika to wiersze komentarza. Nie mają one wpływu na działanie skryptu, ale są przydatne, gdy chcesz, by skrypt był czytelniejszy. W wierszach od 11 do 13 ustawione są domyślne zmienne działania skryptu. Nie musisz ich teraz zmieniać. Przejdź kursorem do wiersza 14 i wpisz następujący ciąg znaków:

Zapisz zmiany, zamknij edytor i dwukrotnie kliknij zmodyfikowany plik skryptu. W zasobniku systemowym na pasku zadań powinna się pojawić ikona programu Autohotkey

. Oznacza to, że skrypt jest w pamięci. Wciśnij teraz skrót klawiszowy [Windows]+[Spacja].

Automatycznie uruchomi się domyślna w twoim systemie przeglądarka WWW, do której zostanie wczytana strona powitalna witryny internetowej naszego magazynu. Spowodował to wprowadzony do skryptu wiersz 14. Znak # jest symbolem klawisza [Windows]. Słowo space oznacza spację. W ten sposób definiujesz klawisze skrótu. Potem następują dwa dwukropki, które oddzielają definicję skrótu od akcji, jaką ma on wykonywać. Za dwukropkami widoczne jest polecenie Run, co oznacza uruchomienie, a dalej adres internetowy. Ponieważ w systemie Windows uruchomienie adresu internetowego skutkuje uruchomieniem domyślnej przeglądarki WWW i wczytaniem tego adresu, masz odpowiedź, w jaki sposób jeden prosty wiersz przyporządkował nowemu skrótowi klawiszowemu taką, a nie inną akcję.

Polecenie Run umożliwia nie tylko uruchamianie przeglądarek, ale służy do uruchamiania jakiegokolwiek programu czy otwierania dowolnego pliku dokumentu skojarzonego z zainstalowaną w systemie aplikacją.

Otwórz plik skryptu ponownie do edycji. Możesz to zrobić, klikając prawym klawiszem ikonę programu Autohotkey widoczną w zasobniku systemowym i wybierając z menu kontekstowego pozycję Edit This Script. Możesz również skorzystać ze sposobu opisanego w kroku 4 (co jest zalecane, gdy korzystasz z programu Notepad++).

Wyczyść dotychczasową zawartość linii 14 w kodzie skryptu i zastąp ją następującymi liniami:

Zapisz zmiany skrótem klawiszowym [Ctrl]+[S], następnie kliknij prawym klawiszem myszki ikonę programu Autohotkey w zasobniku systemowym i wybierz z menu kontekstowego pozycję Reload This Script.

Teraz, gdy wciśniesz ten sam co wcześniej skrót [Windows]+[Spacja], zostanie uruchomiona nie tylko przeglądarka z naszą stroną, ale także Notatnik Windows, edytor WordPad, program graficzny Paint, a także automatycznie otworzy się okno nowej wiadomości e-mailowej (w domyślnym programie pocztowym), w którym w polu adresata będzie już automatycznie wpisany adres naszej redakcyjnej skrzynki pocztowej. Wiesz już zatem, jak za pomocą skryptu Autohotkey uruchomić dowolny praktycznie program czy otworzyć dowolny dokument w skojarzonej z danym typem plików aplikacji.

Teoretycznie można ruchy myszy i jej kliknięcia programować bezpośrednio w kodzie skryptu. Służą do tego polecenia MouseMove x,y, Click x,y oraz MouseClickDrag x,y, które kolejno definiują ruch kursora myszy, kliknięcie w wybranym miejscu oraz przeciągnięcie do wybranego miejsca. Litery x i y to ekwiwalenty koordynatów ekranu (w pikselach).

Znacznie prostszym sposobem wprowadzania ruchów myszy jest skorzystanie z instalowanego razem z Autohotkey programu o nazwie AutoScriptWriter II. Narzędzie to przypomina nieco poznanego wcześniej Windows Macro Recordera, z tą różnicą, że tutaj w wyniku rejestracji ruchów myszy, kliknięć itp. nie uzyskujemy makra, lecz kod, który można dołączyć do istniejącego lub nowo tworzonego skryptu Autohotkey.

Rejestracja działań jest bardzo prosta. Uruchom program AutoScriptWriter II (znajduje się on w menu Start w grupie AutoHotkey), następnie w oknie: AutoScriptWriter II kliknij przycisk Record. Teraz wykonuj działania, które chcesz zapisać do skryptu i zautomatyzować. Gdy je zakończysz, kliknij widoczny na ekranie przycisk Stop.

Powrócisz do okna AutoScriptWriter II, w którym, w centralnej części, zobaczysz kod wygenerowany przez rejestratora działań.

Choć uruchamianie automatyzujących różne działania skryptów Autohotkey nie jest szczególnie trudne, możesz je jeszcze znacznie uprościć. Wystarczy, że skorzystasz z możliwości kompilacji skryptów do postaci samodzielnie uruchamianych programów (plików z rozszerzeniem EXE).

Razem z programem Autohotkey instalowane jest w systemie narzędzie o nazwie Convert .ahk to .exe. Uruchom je, klikając ikonę skrótu w menu Start.

W oknie Ahk2Exe najpierw kliknij przycisk Browse widoczny obok pola Source (script file). Pojawi się okno dialogowe Otwieranie. Wskaż w nim plik skryptu przeznaczony do skompilowania, i kliknij przycisk Otwórz.

Teraz kliknij przycisk Browse widoczny obok pola Destination (.exe file) i wskaż docelowe miejsce na dysku, gdzie ma być zapisany uzyskany w wyniku kompilacji program (plik EXE).

W sekcji Optional Parameters możesz jeszcze zdefiniować dodatkowe parametry kompilacji. W polu Custom Icon (.ico file) możesz wskazać plik graficzny (z rozszerzeniem .ico), który ma być ikoną kompilowanego skryptu programu. Uwaga, choć w systemach Windows Vista i Windows 7 możliwe jest używanie jako ikon plików graficznych z rozszerzeniem PNG, to niestety program kompilujący skrypty rozpoznaje jedynie pliki typu ICO. Jeżeli nie zdecydujesz się na przypisanie kompilowanemu skryptowi jakiejś samodzielnie wybranej ikonki, program użyje domyślnej ikony Autohotkey.

Przejdziemy teraz do dalszych ustawień. Pola Passphrase i Verify passphrase służą do ewentualnego zdefiniowania hasła, które będzie chroniło wykonanie skryptu. Hasło może mieć maksymalnie 64 znaki. Uwaga! Hasło nie zabezpiecza skompilowanego pliku przed jego ewentualną dekompilacją. Jeżeli planujesz publikację skryptu tylko w postaci skompilowanej i chcesz zabezpieczyć skrypt przed dekompilacją (czyli operacją, która zamienia plik EXE w czytelny i edytowalny w dowolnym edytorze tekstowym plik skryptu), wpisz w obu wspomnianych polach N/A.

Zanim rozpoczniesz kompilację, jeszcze jedna podpowiedź. Pliki EXE tworzone przez program Ahk2Exe są kompresowane. W przypadku szczególnie rozbudowanych skryptów możesz wpływać na rozmiar wynikowego pliku EXE poprzez wybór trybu konwersji. Tryb ten wybierasz z rozwiniętego menu Compression. Pozycja Normal jest domyślnie wybrana, a pozycja Highest oznacza maksymalną kompresję (czyli najmniejszy plik wynikowy). Aby uruchomić konwersję skryptu w plik EXE, kliknij przycisk Convert. Proces ten zajmie kilka sekund, po jego zakończeniu zobaczysz okno z komunikatem informującym o zakończeniu konwersji.