Więcej pamięci

Obecnie pamięci RAM to moduły DIMM do komputerów stacjonarnych oraz SO-DIMM do note- booków, a także pamięci typu DDR2 (starsze) i DDR3 (nowsze). Mają jeszcze kilka parametrów istotnych dla wydajności. Oczywiście jednym z ważnych parametrów jest pojemność, która musi być dobrana właściwie do planowanych zastosowań.

Odpowiednio do potrzeb

Obecnie większość osób nadal wykorzystuje starsze komputery z Windows XP. Zalecana przez producenta pojemność RAM dla tego systemu to zaledwie 128 MB, ale realne minimum to 512 MB, a dobra pojemność to 1 GB. Windows Vista i Windows 7 mają większe zapotrzebowanie, dlatego komputer powinien mieć minimum 2 GB pamięci. Oczywiście pojemność pamięci jest uzależniona od wykorzystywanych aplikacji, dlatego w niektórych komputerach warto tę pojemność zwiększyć do 4 GB.

Dla wielu osób, zwłaszcza używających komputera w profesjonalnych zastosowaniach, 4 GB to za mało. Trzeba wtedy wykorzystać 64-bitową odmianę systemu. Najłatwiej to zrobić w przypadku Windows 7, bo w wersji Box producent sprzedaje w pakiecie wersję 32- oraz 64-bitową. Zainstalowanie systemu 64-bitowego pozwoli skorzystać nawet z 8–32 GB pamięci RAM. W przypadku dużych prac graficznych i jednocześnie otwartych wielu okien i aplikacji tak duża pamięć znacznie przyspieszy działanie komputera. Ponadto 64-bitowa wersja systemu przyspieszy działanie procesora.

Warto pamiętać, by nie instalować pamięci „na zapas”, bo ceny modułów systematycznie spadają. Lepiej więc poczekać, aż będą tańsze, i wtedy rozbudować RAM. Wyjątkiem są pamięci, które wychodzą z produkcji i tym samym drożeją (jak obecnie DDR). Im dłużej będziesz odwlekać zakup, tym więcej za nie później zapłacisz.

Różne generacje pamięci DDR

Obecnie najpopularniejsze są moduły DDR trzeciej generacji, czyli DDR3. W sprzedaży są także moduły DDR2, można znaleźć nawet pamięci DDR. Im nowsza generacja, tym wyższa częstotliwość szyny pamięci, a ich przepustowość się zwiększa przez równoległe przesyłanie większych porcji danych w pojedynczym takcie zegara. Kolejne generacje RAM korzystają też z kości pamięci wytwarzanych w coraz bardziej zaawansowanym procesie produkcji. Pozostawienie takiej samej częstotliwości pozwala ograniczyć pobór energii, ale zwiększenie częstotliwości albo napięcia zasilającego niweluje te oszczędności.

Jak czytać oznaczenia pamięci

Etykietka na module pamięci RAM zawsze powinna zawierać najważniejsze informacje o rodzaju pamięci i jej podstawowych parametrach. Nie zawsze są to jednak wartości podane bezpośrednio. Na zdjęciu PC2 oznacza moduł typu DDR2 (analogicznie PC3 oznaczałoby DDR3). Liczba 6400 oznacza przepustowość szyny pamięci. Dzieląc tę wartość przez szerokość szyny (8 bajtów), otrzymujemy efektywną częstotliwość 800 MHz, czyli jest to pamięć DDR2 800. Jednak w programach diagnostycznych zobaczysz częstotliwość 400 MHz, bo we wszystkich pamięciach DDR realna częstotliwość pracy jest równa połowie wartości efektywnej. Na przykładzie tej etykietki widać, że producent postarał się podać bardzo dokładnie timingi pamięci – jest tu cały ciąg. To kolejno cztery parametry: CAS Latency, RAS to CAS, RAS Precharge oraz tRAS. Im mniejsze wartości, tym lepiej. Ostatnie oznaczenie, 1T lub 2T, to tzw. Command Rate (również mniejsza wartość jest lepsza). Wielu producentów nie podaje aż tak szczegółowo opóźnień, lecz jedynie ten pierwszy parametr.

Choć teoretyczna różnica wydajności między najwolniejszymi a najszybszymi pamięciami RAM jest aż 10-krotna, w rzeczywistości nie jest aż tak dostrzegalna. Najwolniejsze pamięci są dostosowane do procesorów sprzed kilku lat, a najnowsze pamięci współpracują tylko z najnowszymi procesorami. Niestety, nie da się połączyć nowoczesnych procesorów ze starymi pamięciami ani odwrotnie, by ocenić rzeczywisty przyrost wydajności, jaki oferuje współczesny RAM. Ponieważ jednak nowe procesory pracują znacznie szybciej, to właśnie one, a nie pamięci RAM, przyspieszają komputer. Bardzo ważnym czynnikiem są kontrolery pamięci wbudowane we współczesne procesory, znacznie zmniejszające opóźnienia w dostępie do danych.

Opóźnienia

Opóźnienia pamięci oznaczają, ile czasu procesor oczekuje na dane z pamięci RAM niezbędne do wykonania jakiegoś zadania. Są one określane liczbą taktów zegara pamięci. Producenci podają zwykle jedną wartość, tzw. CAS Latency (w skrócie CAS albo CL). Im wartości podane na module pamięci są mniejsze, tym lepiej.

Nie oznacza to jednak, że stare pamięci DDR2 z opóźnieniami CL=5 są lepsze niż DDR3 z opóźnieniami CL=7. Te drugie pracują z wyższą częstotliwością, więc w konsekwencji jeden takt zegara trwa krócej, a opóźnienia wyrażane w liczbie taktów zegara są dłuższe.

Opóźnienia powinny być jak najmniejsze, ale nie oznacza to, że za wszelką cenę trzeba szukać pamięci o możliwie najlepszych parametrach. Najlepsze moduły są niewspółmiernie drogie w porównaniu do korzyści, jakie zapewniają. Dla przykładu, pamięć Kingston DDR3 1333 o pojemności 2 GB i opóźnieniach CL=9 kosztuje średnio 197 zł, a podobny moduł o opóźnieniach CL=7 jest o 20 zł droższy. Zamiast kupować te droższe pamięci, lepiej kupić tańsze, za to o większej pojemności. Jedynym wyjątkiem są zastosowania wymagające absolutnie najwyższej wydajności.

Moduły 1- i 2-stronne

Możesz się spotkać z określeniami Single-Rank i Dual-Rank – to oznaczenia firmy Kingston. Jednostronne moduły pamięci (kości pamięci są przylutowane tylko po jednej stronie modułu) są pamięciami Single-Rank, a pamięci dwustronne należą do kategorii Dual-Rank.

Z punktu widzenia przeciętnego użytkownika wpływa to głównie na chłodzenie pamięci. Jeśli płyta główna ma cztery złącza umieszczone bez odstępu między parami, warto wybrać pamięci Single-Rank, co zapewni lepsze chłodzenie układów scalonych umieszczonych na modułach.

Wizytówka pamięci RAM

Najważniejsze dane o module pamięci RAM, takie jak rodzaj, częstotliwość pracy, opóźnienia itp., powinny być umieszczone na naklejce znajdującej się na opakowaniu, a także bezpośrednio na module. Dodatkowo bardzo szczegółowe dane znajdują się w specjalnym układzie elektronicznym zwanym SPD (ang. Serial Presence Detect), który stanowi „wizytówkę” modułu pamięci. Dzięki temu płyta główna potrafi automatycznie ustawić odpowiedni tryb pracy pamięci.

Warto wiedzieć, że dla zaawansowanych użytkowników opracowano dwa podobne rozwiązania będące rozszerzeniem SPD. Cel ich stosowania jest taki sam, lecz pozwalają one automatycznie ustawiać tzw. profile oferujące lepszą wydajność. Jednym z nich jest EPP (ang. Enhanced Performance Profile) firmy Nvidia i dotyczy zarówno pamięci DDR2, jak i DDR3. Drugim jest XMP (ang. Extreme Memory Profile) firmy Intel – dotyczy wyłącznie modułów DDR3. Niestety, żadne z tych rozwiązań nie zadomowiło się na rynku.