Książki i wiedza
Trójkę największych pod względem zasięgu serwisów Fundacji – poza Wikipedią – zamyka witryna wikibooks.org. Serwis ten gromadzi różnego typu materiały edukacyjne w postaci podręczników, poradników czy instrukcji obsługi. Wszystkie materiały umieszczone w Wikibooks oparto na licencji pozwalającej na darmowe ich rozpowszechnianie z zastrzeżeniem autorstwa – materiały tam zgromadzone możemy więc bez obaw pobierać i rozpowszechniać lub zapisywać na urządzeniach. Wiele z książek można zapisać w postaci pliku PDF, a niektóre – wydrukować, posiłkując się serwisem PediaPress. Oczywiście poziom przygotowania podręczników, jak i ich jakość czy stopień wyczerpania tematu są różne – warto jednak zgłębić dostępne kategorie, gdyż baza jest naprawdę pokaźna. W przypadku języka angielskiego mamy ponad 82 tysiące wolumenów, z kolei polska wersja ma ich ponad 5000. Wartym zauważenia działem jest sekcja gromadząca książki dla dzieci – każdy entuzjasta samodzielnego kształcenia się, i to niezależnie od wieku, powinien znaleźć tu coś dla siebie.
W tej ostatniej materii pomoże zresztą również wikiversity.org. To z kolei serwis skupiający się na udostępnianiu różnego rodzaju kursów i materiałów do nauki – czyli generalnie materiału mniej sformalizowanego niż książki, ale nastawionego na praktyczną edukację. To oparta na otwartych źródłach alternatywa dla popularnych i komercyjnych serwisów – takich jak Udemy czy Coursera – która wydzieliła się z opisanego wyżej serwisu podręcznikowego. Obydwa serwisy są zresztą ze sobą mocno powiązane i prędzej czy później z jednego trafimy na drugi, szukając interesujących nas materiałów. Niestety, wiele kursów póki co jest nieukończonych – o czym jednak jesteśmy informowani na początku. W porównaniu z większymi serwisami Wikiversity nie zachwyca też przejrzystością treści. Jest to jednak serwis stosunkowo młody w porównaniu z większymi braćmi – warto więc go odwiedzać i obserwować rozwój.
Pozostałe projekty
Oprócz wyżej opisanych serwisów Fundacja Wikimedia zarządza jeszcze kilkoma innymi, które jednak nie zdobyły póki co tak szerokiego uznania. Wśród najważniejszych są witryny zajmujące się gromadzeniem cytatów czy źródeł, mamy również portale poświęcone podróżom, źródłom bibliograficznym czy klasyfikacji gatunkowej roślin, zwierząt i grzybów. Ba, jest nawet i tworzony siłami społeczności serwis informacyjny, który znajdziemy pod adresami wikinews.org i pl.wikinews.org – odpowiednio w angielskiej i polskiej wersji językowej. Ponadto Fundacja Wikimedia zajmuje się sprawowaniem pieczy nad projektami technicznymi i organizacyjnymi, które służą wszystkim innym serwisom Wiki. Należy tu wymienić przede wszystkim oprogramowanie MediaWiki oraz Wikimedia Incubator, w którym startują nowe projekty Fundacji.
W gruncie rzeczy jednak niezależnie od tego, czy korzystamy z Wikimedia Commons, Wikipedii, Wikinews, czy innego, uczestniczymy w życiu grupy witryn unikatowych w skali świata. To projekty niekomercyjne i tworzone w dużej mierze przez entuzjastów na zasadzie wolontariatu. Fundacja oczywiście ma też swoich pracowników – trzy lata temu zatrudniała niecałe 300 osób. To jednak tylko kropla w morzu użytkowników codziennie tworzących nowe, wyjątkowo wartościowe treści. Warto o tym pamiętać i – kto wie – może nawet wspomóc wybrany projekt finansowo? W końcu każdy z serwisów Wikimedia to wiedza – kumulująca się i dostępna za darmo. A to bez wątpienia zasługuje na wsparcie.
Otwarte licencje
Udostępniając grafiki w serwisie Wikimedia Commons, musimy się zdecydować na odpowiednią licencję, na któreje ilustracje będą udostępnione innym użytkownikom. Warto zwrócić uwagę na szczegóły, którymi różnią się licencje.
Serwis daje nam możliwość wyboru jednej z pięciu licencji. Według nomenklatury polskojęzycznej wersji Wikimedia Commons są to:
- Creative Commons Attribution ShareAlike 4.0
- Creative Commons Uznanie autorstwa – na tych samych warunkach 3.0 Unported
- Creative Commons Attribution 4.0
- Creative Commons – uznanie autorstwa 3.0
- Creative Commons CC0 Waiver
Domyślnie serwis proponuje wybór pierwszej z nich. CC Attribution ShareAlike 4.0 to licencja, która pozwala na kopiowanie i rozpowszechnianie utworu w dowolnym medium i formacie, a także na tworzenie remiksów, wprowadzanie zmian i tworzenie na bazie danego utworu nowego dzieła – w dowolnego celu, również komercyjnym. Wszystko to jednak musi odbyć się z uznaniem autorstwa, warunków rozpowszechniania oraz wskazaniem wprowadzenia zmian względem oryginalnego dzieła. Należy też zachować formę licencji oryginalnego dzieła. Druga z wymienionych licencji jest wcześniejszą wersją omówionej i generalnie działa na tych samych warunkach. Istotne zmiany przynosi dopiero zastosowanie Creative Commons Attribution 4.0. Zakłada ona możliwość dowolnego dzielenia się i tworzenia adaptacji, w tym komercyjnych, jednakże nie jesteśmy już ograniczeni koniecznością zachowania tej samej licencji w przypadku dzieła pochodnego. Podobnie jak w przypadku pierwszej omówionej licencji trzeba oznaczyć autora dzieła. Czwarta wymieniona licencja jest wcześniejszą wersją trzeciej i daje w zasadzie takie same uprawnienia. Największą wolność w przetwarzaniu oryginalnego dzieła daje ostatnia z licencji – Creative Commons CC0 Waiver. Udostępnienie pracy w ten sposób sprawia, że przechodzi ona do domeny publicznej, jej autor nie rości sobie żadnych praw do utworu, a ten ostatni może być dowolnie zmieniany i używany: komercyjnie i bez wskazywania autora dzieła.
