Terroryzm niedoprecyzowany
Wszystkie opisane wyżej uprawnienia do inwigilacji są uzasadnione koniecznością zwalczania terroryzmu. Niestety definicja zawarta w projekcie ustawy budzi wątpliwości obrońców prawa do prywatności w sieci. Za akt terrorystyczny uznaje się czyn zabroniony, który w kodeksie karnym jest zagrożony karą co najmniej 3 lat pozbawienia wolności popełniony w celu wskazanym jako terrorystyczny. Oznacza to, że celem aktu musi być poważne zastraszenie wielu osób lub zmuszenie organu władzy publicznej do podjęcia lub zaniechania określonych działań.
W świetle tej definicji za czyny terrorystyczne mogą być uznane takie przestępstwa jak naruszenie nietykalności funkcjonariusza publicznego na służbie, znieważenie prezydenta RP czy utrudnienie organom ścigania dostępu do danych teleinformatycznych. Włączenie aktów tego rodzaju do katalogu również daje szerokie pole do nadużyć. Uprawnienia przewidziane w ustawie terrorystyczne mogą posłużyć do ułatwienia ścigania przestępstw o dużo mniejszej szkodliwości! Może to prowadzić do ograniczania wolności i praw obywatelskich także poza wyjątkowymi sytuacjami, np. nie tylko wtedy, gdy istnieje zagrożenie zamachem. Nie trzeba wybujałej wyobraźni, by wziąć pod uwagę scenariusz, w którym przepisy ustawy antyterrorystycznej zostają wykorzystane do ścigania osoby, która obraziła prezydenta lub napisała pod jego adresem groźby np. na forum internetowym lub Facebooku. Co więcej, podstawą do wykorzystania przepisów antyterrorystycznych może być przesłanka, że przestępstwo jest planowane.
Jeśli ustawa wejdzie w życie, osobę planującą „obrażenie prezydenta z zamiarem zmuszenia do do określonej czynności” będzie można aresztować w domu w środku nocy, a nie po 6:00 rano, jak w przypadku zwykłego przestępcy, a następnie trzymać ją w areszcie 14 dni bez kontroli sądowej – dużo dłużej niż standardowe 48 godzin.
Jak uchronić strony WWW przed blokadą
Projekt ustawy antyterrorystycznej pozwala szefowi ABW na blokowanie treści w internecie, ale na szczęście takie blokady można obejść za pomocą odpowiednich narzędzi. Proponowany mechanizm cenzury zakłada filtrowanie stron na poziomie infrastruktury operatora telekomunikacyjnego. Operator po prostu blokuje określone adresy IP,
z jakimi użytkownik próbuje się połączyć.
Połączenie można jednak ukryć poprzez tunelowanie, czyli łączenie się z siecią za pośrednictwem dodatkowego serwera, który pełni rolę bramy do internetu. Wśród darmowych rozwiązań tego typu najpopularniejsza jest sieć TOR, stworzona z myślą o anonimowym korzystaniu z internetu. Wygodniejszym, szybszym, ale płatnym rozwiązaniem jest połączenie za pomocą usługi VPN, czyli wirtualnej sieci prywatnej.
W obydwu przypadkach strony, z którymi się łączysz, będą zamaskowane kryptograficznie za pomocą 128-bit klucza AES (minimum), w związku z czym nie będzie można ich zablokować. Rozwiązanie skutecznie pozwoli obejść blokadę sieci społecznościowych, np. Twittera i Facebooka – oczywiście tak długo, jak rząd nie zdecyduje się na radykalne rozwiązanie, np. odcięcie internetowych połączeń ze światem albo na blokowanie adresów IP serwerów anonimizujących. Biorąc jednak pod uwagę liczbę i rozproszenie takich usług, utrzymanie blokady przez dłuższy czas byłoby w praktyce bardzo trudne.
Algorytm na tropie oszustów VAT
Rozszerzone uprawnienia do pozyskiwania i analizy danych obywateli za pomocą środków technologicznych uzyskały nie tylko służby specjalne, ale także służby skarbowe. Rozwlekle nazwana ustawa „o szczególnych zasadach wykonywania niektórych zadań z zakresu informatyzacji administracji podatkowej i kontroli skarbowej” przyjęta przez sejm w maju tego roku przewiduje założenie firmy, której zadaniem będzie stworzenie systemu informatycznego analizującego deklaracje podatkowe w celu wyłowienia potencjalnych oszustów skarbowych. Osoby wskazane przez algorytm będą następnie poddawane wnikliwej kontroli przez urzędników skarbowych. Niestety w ustawie nie ma mowy o stronie technologicznej projektu, więc nie można ocenić jego niezawodności, szczególnie liczby potencjalnych błędnych trafień, które mogą narazić uczciwych obywateli na wątpliwą przyjemność uczestniczenia w kontroli skarbowej.
Koniec anonimowych rozmów
Ustawa ogranicza prywatność rozmów telefonicznych. Jeśli wejdzie w życie, nie będzie można anonimowo kupić karty prepaid. Przy każdym zakupie trzeba będzie ją zarejestrować, podając imię i nazwisko, PESEL lub numer dokumentu tożsamości. Cudzoziemiec będzie musiał podać numer paszportu lub karty stałego pobytu. W przypadku firm rejestracja wymaga podania nazwy i numeru REGON, KRS lub NIP.
W uzasadnieniu do ustawy można przeczytać, że obowiązek rejestracji ma pozbawić przestępców narzędzi do anonimowego działania i zapobiec fałszywym zawiadomieniom o bombach. W praktyce może to okazać się pobożnym życzeniem, bo terroryści mogą używać np. kart zagranicznych. Regulacja, jak podkreślają krytycy projektu, utrudni pracę dziennikarzom, którzy starają się chronić źródła informacji
i przedstawicielom zawodów prawniczych, na których spoczywa obowiązek ochrony prywatności swoich klientów.
