Zaczęło się od porażki. Firma Bomis, której jednym z założycieli był Jimmy Wales, późniejszy twórca fundacji Wikipedia, w marcu 2000 roku uruchomiła Nupedię. Był to projekt internetowej, profesjonalnej encyklopedii. W założeniu miała być ona tworzona przez profesjonalistów i ekspertów w danej dziedzinie, opracowując artykuły przy wykorzystaniu reżimu redakcyjnego. Każde hasło w Nupedii przechodziło siedmiostopniowy proces edycyjny, którego skutkiem miał być dopracowany i pozytywnie oceniony przez recenzentów artykuł. W praktyce sposób, w jaki powstawały artykuły w Nupedii, był czasochłonny: odwzorowywał metodologię pracy typową dla wydawnictw papierowych i życia akademickiego, co już u podstaw kłóciło się z założeniami szybkiego medium, jakim jest internet. Nupedia nie odniosła sukcesu. Witryna została zamknięta na początku września 2003 roku. W czasie nieco ponad trzech lat działania Nupedii udało się ukończyć 25 artykułów, kolejnych 150 zaś powstawało i było na różnych etapach zaawansowania prac.
Uczeń przerósł mistrza
Zabawnym faktem jest, że Wikipedia pojawiła się jako „drobna funkcja” Nupedii – a przynajmniej takimi słowami określił ją Larry Sanger, który we wpisie poświęconym wprowadzeniu silnika Wiki (o tym za chwilę) zauważył, że operacja jest obarczona niskim ryzykiem, wdrożenie może nastąpić natychmiast, a całość powinna zaowocować stworzeniem świetnego źródła treści dla Nupedii. Wszystkie te przypuszczenia się potwierdziły. Wikipedia wystartowała 15 stycznia 2001 roku – początkowo właśnie jako pomoc dla Nupedii. Według założeń miała być swego rodzaju „brudnopisem” Nupedii, dostarczać jej materiałów, pomysłów i inspiracji do tworzenia nowych haseł. Szybko jednak ją przerosła.
W niecały miesiąc od uruchomienia w Wikipedii pojawił się tysiąc haseł. Dziesięć tysięcy – z początkiem września. Ponad dwa razy więcej haseł niż z końcem wakacji encyklopedia miała, zamykając pierwszy rok funkcjonowania. W ciągu kilku miesięcy informację o nowej internetowej encyklopedii zaczęły podawać dalej różne serwisy i media. Przykładowo we wrześniu 2001 roku o Wikipedii napisał New York Times, co tylko przyspieszyło przypływ nowych użytkowników i rozbudowę encyklopedii. Do popularyzacji witryny przyczyniły się również wydarzenia z 11 września 2001 roku – olbrzymia liczba nowych użytkowników zaczęła szukać informacji na temat zamachów, trafiając do aktualizowanych na bieżąco artykułów o World Trade Center i Pentagonie.
Równolegle zaczęły pojawiać się też nieanglojęzyczne wersje językowe. Już w marcu tego samego roku rozpoczęły swoją działalność edycje niemiecka i katalońska. Niedługo później wystartowały chińska, niderlandzka, esperanto, hebrajska, włoska, portugalska, rosyjska, hiszpańska i szwedzka. Spośród wymienionych niemal wszystkie są dziś w pierwszej dziesiątce najbardziej rozbudowanych Wikipedii z liczbą haseł znacznie przewyższającą jeden milion.
Wspomnianą „dychę” zamyka polska edycja, która wystartowała 26 września 2001 roku. Początkowo była dostępna pod należącym do prywatnej firmy adresem wiki.rozeta.com.pl i w wąskim jeszcze kręgu użytkowników funkcjonowała pod nazwą Polskiej Wolnej Encyklopedii Sieciowej. Stosunkowo szybko jednak serwis został dołączony do strony-matki, a od końca listopada 2002 polską Wikipedię możemy znaleźć pod adresem pl.wikipedia.org. W szczytowej formie na tle „konkurencji” rodzima edycja encyklopedia była w 2006 roku, kiedy to znalazła się na czwartym miejscu pod względem liczby haseł. Do trzeciego i przeskoczenia w rankingu Francuzów brakowało niewiele – ledwie 26 tys. wpisów. Dziś polska Wikipedia to jedna z dziesięciu najczęściej odwiedzanych stron w naszym kraju z miesięcznym ruchem powyżej 10 milionów użytkowników. Według wewnętrznych badań fundacji Wikimedia polskiej Wikipedii używa ponad 80 proc. internautów znad Wisły.
