Przydatna wirtualizacja

W celu korzystania z wirtualizacji musi być zainstalowany w głównym systemie operacyjnym program do wirtualizacji. Jest on warstwą pośredniczącą, która dla systemu wirtualnego „udaje” podzespoły peceta. W ten sposób jeden komputer może uruchamiać różne systemy operacyjne i przeznaczone dla nich aplikacje w całkowitej izolacji od systemu podstawowego (gospodarza).

Dzięki wirtualizacji można jednocześnie pracować np. na programach przeznaczonych do Windows i Linuksa albo uruchamiać aplikacje Windows, np. w Mac OS X. Dodatkowym atutem jest zwiększone bezpieczeństwo. System wirtualny jest izolowany od systemu gospodarza. Jeśli zostanie zaatakowany np. przez malware, szkodnik nie przedostanie się do podstawowego systemu. Można łatwo się go pozbyć, przywracając maszynę wirtualną do stanu sprzed infekcji.

Wirtualny system świetnie nadaje się do wszelkich ryzykownych zachowań w internecie, np. pobierania plików z sieci P2P, surfowania po rozmaitych niesprawdzonych serwisach z hakerskim oprogramowaniem. W tym środowisku można także skanować antywirusem przenoszone do komputera dane, np. na pendrive’ach, przed skopiowaniem ich do systemu macierzystego.

Jest to też doskonałe miejsce na eksperymenty. Jeśli nie wiesz, jak zachowa się dany program i czy nie zniszczy systemu, zawsze możesz sprawdzić go przed instalacją właśnie na maszynie wirtualnej.

Dla każdego z wirtualnych systemów jest tworzony osobny zbiór ustawień, który jest rozpoznawany przez system operacyjny jako odrębny komputer z własnym procesorem, pamięcią RAM o określonym rozmiarze, BIOS-em, przestrzenią dyskową, kartą graficzną oraz wybranymi interfejsami wejścia-wyjścia. Generalnie wirtualna maszyna jest izolowana od systemu macierzystego, ale podobnie jak w sieci lokalnej, można skonfigurować katalogi współdzielone, przydatne do wymiany plików między systemami.

Programów do wirtualizacji jest wiele. Do domowych zastosowań polecamy doskonały, bezpłatny program VirtualBox, stworzony przez firmę Sun (obecnie należącą do Oracle), który niczym nie ustępuje komercyjnym aplikacjom.

Wirtualizacja jest coraz częściej stosowana nie tylko w systemach operacyjnych, ale także aplikacjach. Przykładem zastosowania wirtualizacji systemu jest tzw. tryb zgodności z Windows XP, który znajdziesz w Windows 7. To nic innego jak kompletny Windows XP działający na wirtualnej maszynie, który gwarantuje pełną zgodność ze starymi programami. Wirtualizacja na poziomie aplikacji jest stosowana często w programach, które działają w niebezpiecznym środowisku, np. w internecie. Przykładem jest Google Chrome – jej poszczególne zakładki uruchamiane są w formie procesów, które działają w izolacji od systemu i innych procesów przeglądarki, np. pluginów. Ten tryb wirtualizacji nazywa się sandbox, czyli piaskownica.

Mac OS X
VirtualBox, darmowy program do wirtualizacji, ma od niedawna możliwość uruchamiania systemu Mac OS X, dzięki czemu można go wypróbować na zwykłym pececie.

Linux Ubuntu
Jeśli celem instalacji wirtualnego systemu jest stworzenie bezpiecznego środowiska, w którym będą testowane niebezpieczne programy, najlepiej posłużyć się Linuksem Ubuntu.

Windows 7
Jeśli priorytetem jest łatwość instalacji i użytkowania systemu wirtualnego w systemie Windows, polecamy Windows 7, który również jest bezpiecznym środowiskiem, a w razie infekcji, można maszynę przywrócić do wcześniejszego stanu dzięki funkcji migawki.

Instalacja programu VirtualBox sprowadza się do potwierdzania kolejnych komunikatów. Trzeba się jedynie liczyć z chwilowym odcięciem od internetu, gdy aplikacja tworzy i konfiguruje interfejsy sieciowe dla maszyny wirtualnej. Pod koniec instalacji program pyta o zgodę na instalację interfejsów komunikacyjnych dla maszyny. Najlepiej w pierwszym oknie z takim komunikatem zaznacz opcję Always trust software from Sun Microsystems Inc. i potwierdź, klikając przycisk Install. Po zakończonej instalacji VirtualBox uruchomi się automatycznie. Zainstaluj paczkę z dodatkami (VirtualBox Extension Pack), klikając na nią dwukrotnie.

Po uruchomieniu VirtualBoksa możesz przystąpić do konfiguracji maszyny wirtualnej. W tym celu w oknie programu kliknij przycisk Nowa. To spowoduje wyświetlenie kreatora, który pomoże ci w konfiguracji pierwszego wirtualnego komputera. Do kolejnych okien kreatora przechodzisz, klikając przycisk Dalej.

W drugim oknie kreatora w polu Nazwa wpisz słowa, którymi chcesz identyfikować maszynę. Następnie z listy System operacyjny wybierz Microsoft Windows. Na potrzeby tego warsztatu z listy Wersja wybierz Windows 7. Oczywiście na maszynie możesz zainstalować dowolny system: Linux, Unix, a nawet Mac OS X.

Kolejny krok to dopasowanie rozmiaru RAM dla maszyny wirtualnej. Domyślnie kreator proponuje 512 MB, ale dla Windows 7 to jednak nieco za mało. W sekcji Rozmiar pamięci podstawowej przesuń suwak do pozycji odpowiadającej wartości 1024 MB RAM. Jeśli planujesz uruchamiać większe programy na wirtualnym systemie, powinieneś dać więcej, ale pamiętaj, że obniży to wydajność systemu gospodarza.

Kliknij Dalej, by uruchomić kreator tworzenia wirtualnego dysku twardego, na którym będziesz przechowywał swój system. Jeśli w przyszłości będziesz przeinstalowywał Windows, możesz użyć tego samego wirtualnego dysku, wybierając go z listy Użyj istniejącego dysku twardego. Ale w tym momencie zaznaczona jest opcja Stwórz nowy wirtualny dysk twardy.

Kreator pozwala określić wielkość dysku oraz miejsce przechowywania pliku zawierającego dysk. W kolejnym oknie wybierz rodzaj dysku. Zalecamy pozostawić domyślną opcję Dynamicznie rozszerzany obraz, czyli plik, który będzie zwiększał się w miarę przyrostu danych. Jednak jeśli chcesz największej wydajności, wybierz opcję Obraz o stałym rozmiarze.

Teraz musisz wskazać miejsce przechowywania wirtualnego dysku. W tym celu kliknij ikonę (patrz obrazek), a następnie za pomocą okna dialogowego Windows wskaż katalog na dysku lub partycji, gdzie masz dostatecznie dużo miejsca. Następnie za pomocą suwaka Rozmiar określ pojemność dysku. Jeśli nie planujesz przechowywania bardzo dużych plików, możesz zostawić domyślny rozmiar 20 GB.

Teraz potwierdź pozostałe komunikaty i zakończ działanie kreatora, klikając przycisk Zakończ. W głównym oknie VirtualBoksa możesz teraz przejrzeć parametry wirtualnej maszyny. Wszystkie parametry możesz skorygować (także po instalacji systemu), zaznaczając po lewej stronie maszynę, na przykład Windows 7 PCF, i klikając przycisk Ustawienia.

W oknie ustawień wirtualnej maszyny warto włączyć kilka zaawansowanych funkcji. VirtualBox potrafi korzystać z akceleracji 3D, co jest przydatne w systemach takich jak Windows 7. Aby włączyć akcelerację, kliknij zakładkę Ekran i zaznacz opcję Włącz akcelerację 3D.

Jeśli chcesz, by wirtualna maszyna mogła korzystać z urządzeń UBS 2.0 podłączanych do portów systemu gospodarza, przejdź w oknie ustawień do zakładki USB i zaznacz opcję Włącz kontroler USB.

Ostatnim etapem konfiguracji jest ustawienie katalogu współdzielonego, przez który będziesz mógł wygodnie wymieniać pliki między systemem gospodarza a systemem gościa. W tym celu w oknie ustawień przejdź do zakładki Współdzielone katalogi i kliknij znajdującą się tam ikonę +.

Pojawi się okno Dodaj współdzielony katalog. Tam w polu Ścieżka do katalogu musisz kliknąć strzałkę w dół i z rozwijanej listy wybrać Inny.

W oknie Przeglądanie w poszukiwaniu folderu, które się wyświetli, wskaż miejsce, do jakiego chcesz mieć dostęp z wirtualnej maszyny, np. Publiczny. Zaznacz także opcję Auto-mount i potwierdź, klikając przycisk OK. Na zakończenie potwierdź zmiany wprowadzone w ustawieniach, klikając przycisk OK.

Jeśli masz legalną kopię Windows 7, która działa na twoim komputerze, nie możesz zainstalować kolejnej kopii na wirtualnej maszynie. Skorzystaj z testowej wersji Windows 7 (do pobrania ze strony Microsoftu). Po aktywacji jest w pełni funkcjonalna aż przez 90 dni.

Testowa wersja Windows 7 jest przeznaczona dla profesjonalistów. Aby ją pobrać, trzeba się za takiego podać przy wypełnianiu formularza rejestracyjnego. Otwórz adres http://technet.microsoft.com/en-us/evalcenter/cc442495, przewiń stronę na sam dół i kliknij GET STARTED NOW przy wersji 32-bit (jest lepsza, bo zajmuje mniej RAM). Następnie zaloguj się za pomocą konta z serwisu Live.com.

W formularzu rejestracyjnym z rozwijanej listy wybierz zawód związany z komputerami, np. IT Manager, a poniżej zaznacz opcję Evaluate Windows 7. Resztę formularza wypełnij dowolnie, na końcu kliknij Continue, a potem link w e-mailu potwierdzającym adres. Potwierdź jeszcze dwa kolejne komunikaty, co spowoduje rozpoczęcie pobierania pliku ISO z Windows 7 (2,2 GB).

Po zakończeniu pobierania wróć do okna programu VirtualBoksa. Zaznacz utworzoną w poprzednim warsztacie maszynę i kliknij Uruchom. Po starcie pokaże się informacja o tym, że do uwolnienia myszy z ekranu maszyny wirtualnej służy prawy [Ctrl]. Aby nie oglądać jej jeszcze raz, zaznacz Nie pokazuj więcej tej wiadomości i kliknij OK. Następnie pojawi się kreator pierwszego uruchomienia.

W drugim oknie kreatora wybierz nośnik. Jeśli chcesz instalować Windows 7 z płyty DVD, zostaw wszystko bez zmian. Jeśli chcesz wykorzystać polecany testowy system operacyjny Windows 7, kliknij ikonę przeglądania folderów i w oknie Choose a virtual CD/DVD disk file wskaż położenie obrazu ISO. Potwierdź wszystkie komunikaty, by uruchomić instalator Windows.

Instalacja Windows przebiega tak jak na zwykłym komputerze; nie będziemy jej omawiać. Wszystkie aspekty działania maszyny wirtualnej podczas instalacji (np. integracja kursora myszy) są opisane w pojawiających się komunikatach. Po zakończeniu pracy instalatora pobierz za pomocą Windows update wszystkie aktualizacje oraz polski pakiet językowy.

Niektóre aplikacje do wirtualizacji, np. wspomniany tryb Windows XP w Windows 7, wymagają sprzętowej wirtualizacji na poziomie procesora. Zapewniają ją technologie Intel-VT oraz AMD-V. Inne aplikacje, np. VirtualBox, nie potrzebują ich, ale potrafią z nich korzystać w celu przyśpieszenia działania systemu wirtualnego. Niestety nie wszystkie układy obsługują sprzętową wirtualizację. Jeśli chcesz się upewnić, czy procesor w twoim pececie to potrafi, pobierz ze strony www.grc.com/securable.htm i uruchom program diagnostyczny Securable, który sprawdza i wyświetla tę informację.

Czas na instalację sterowników wirtualnej maszyny. W tym celu uwolnij kursor, naciskając prawy [Ctrl]. Przejdź do menu okna wirtualnej maszyny i kliknij kolejno Urządzenia i Zainstaluj Dodatki. Po chwili pojawi się okno AutoPlay, w którym musisz kliknąć przycisk Run VBoxWindowsAdditions.exe. W kreatorze instalacji potwierdź wszystkie komunikaty, a następnie zrestartuj wirtualny system.

Pakiet ze sterownikami dodaje do systemu wiele ważnych funkcji. Przede wszystkim od tego momentu nie musisz uwalniać kursora, bo nastąpi to automatycznie, gdy wysuniesz go poza okno wirtualnego systemu. Poza tym, gdy zwiększysz okno wirtualnego systemu, Windows automatycznie dopasuje do tego rozdzielczość swojego pulpitu.

Po zakończeniu konfiguracji systemu zainstaluj wszystkie programy, z jakich chcesz korzystać na wirtualnej maszynie. Możesz pobrać je z internetu bezpośrednio do wirtualnego systemu albo skopiować z macierzystego systemu za pośrednictwem współdzielonego katalogu, który ustawiłeś przy konfiguracji wirtualnej maszyny.

Z maszyny wirtualnej korzystasz jak ze zwykłego komputera. VirtualBox potrafi używać urządzeń peryferyjnych komputera gospodarza podłączonych do portów USB, napędu DVD oraz obrazów dysków, które można montować jako napędy.

Podłączanie dysku USB wymaga dodania filtra urządzenia do ustawień twojej maszyny wirtualnej. W tym celu włóż pendrive do portu USB. Uruchom VirtualBox, zaznacz maszynę wirtualną i naciśnij przycisk Ustawieina. W oknie ustawień Windows 7 PCF - Ustawienia przejdź do zakładki USB. Upewnij się, że są tam zaznaczone obie widoczne opcje Włącz kontroler USB i Włącz kontroler USB 2.0.

Kliknij ikonę (patrz obrazek), co spowoduje wyświetlenie menu z listą urządzeń USB podłączonych do twojego komputera. Na liście znajdź pamięć masową, którą chcesz podłączyć do systemu wirtualnego, na przykład USB Flash Memory i kliknij ją. To spowoduje dodanie filtru USB Flash Memory. Kliknij OK, żeby zapisać zmiany.

Uruchom wirtualną maszynę. Jak zobaczysz, wirtualny system po starcie automatycznie przechwyci pendrive i wyświetli okno AutoPlay z propozycją otwarcia katalogu Open folder to view files. Urządzenie nie będzie dostępne w systemie macierzystym. Po sprawdzeniu plików można je przegrać za pomocą katalogu współdzielonego.

Aby uruchomić pendrive w macierzystym systemie, musisz odmontować urządzenie w systemie wirtualnym. W tym celu w obszarze powiadomień znajdź zieloną ikonę bezpiecznego usuwania sprzętu i za jej pomocą odłącz pendrive. Następnie w menu okna VirtualBox kliknij Urządzenia, a potem kolejno pozycje Urządzenia USB oraz USB Flash Memory.

To spowoduje przechwycenie napędu przez system gospodarza i pliki będziesz mógł przegrać do swojego podstawowego systemu. Od tego momentu, jeśli system wirtualny będzie aktywny, VirtualBox automatycznie przechwyci ten pendrive. Funkcję możesz dezaktywować, usuwając filtr, który skonfigurowałeś w drugim kroku. Możesz to zrobić, zaznaczając filtr i klikając ikonę z minusem.

Na wirtualnej maszynie można pracować nie tylko w oknie, ale także w trybie pełnoekranowym. Możesz go uruchomić, a później opuścić, klikając Maszyna, a potem Switch to Fullscreen. Menu w trybie pełnoekranowym pojawia się, gdy zbliżysz kursor myszy do środkowej dolnej części ekranu. Warto też wypróbować polecenie Maszyna, Switch to Seamless Mode, które integruje pulpity systemu gospodarza i systemu wirtualnego (na ekranie są dwa paski zadań).

Korzystając z wirtualnej maszyny, możesz w każdej chwili zamontować płytę DVD lub obraz ISO. Aby skorzystać z napędu DVD, kliknij Urządzenia, Płyty CD/DVD, a potem Napęd gospodarza J. W tym samym miejscu znajdziesz także polecenie Choose a virtual CD/DVD disk file, które pozwala montować obrazy ISO.

W każdej chwili możesz uzupełnić listę współdzielonych katalogów. Kliknij kolejno polecenia Urządzenia i Współdzielone katalogi. Pojawi się okno Współdzielone katalogi, w którym klikając ikonę +, możesz dodać kolejne foldery do wymiany plików między wirtualną maszyną a systemem gospodarza.

Jedną z zalet maszyny wirtualnej jest to, że w razie awarii można przywrócić ją do stanu poprzedniego. W tym celu trzeba wcześniej zrobić migawkę systemu. Kliknij Maszyna oraz Zrób migawkę systemu. Następnie w oknie Tworzenie migawki maszyny wpisz nazwę zapisywanego stanu, np. Po instalacji, i kliknij OK.

Jeśli będziesz musiał przywrócić maszynę, zaznacz ją w głównym oknie VirtualBoksa i kliknij przycisk Migawki z prawej strony okna. Zobaczysz drzewo z migawkami tej maszyny wirtualnej, aby przywrócić wcześniejszy stan, kliknij odpowiednią migawkę, np. Po instalacji, prawym klawiszem myszy i z menu, które się wyświetli, wybierz polecenie Przywróć migawkę.