A A A

Prąd dla komputera

PC Format 12/2010
Dobrze dopasowany i chroniony listwą przeciwprzepięciową zasilacz zapewnia wieloletnie niezawodne działanie komputera. Jeszcze lepsze efekty daje stosowanie zasilacza awaryjnego UPS. Radzimy, na co zwracać uwagę przy zakupie listew oraz UPS-ów i jak wybrać najlepsze urządzenie tego typu. [Krzysztof Roszak]

Czas pracy komputera zasilanego UPS-em

Dysponując podstawowymi parametrami zasilacza oraz zestawu komputerowego, można określić, jak długo UPS pozwoli pracować awaryjnie. Zgodnie ze wzorem: t = Q*U / P gdzie Q to pojemność baterii, U to napięcie na niej, P to moc pobierana przez PC, można sporządzić przedstawioną tabelkę zależności ilustrującą w przybliżeniu maksymalny czas pracy na akumulatorze. Należy przy tym pamiętać, że rzeczywisty czas pracy będzie nieco mniejszy. Akumulatora nie powinno się nigdy rozładowywać do zera, ale trudno też zakładać, że zawsze będzie naładowany w 100 procentach.

Awaryjne źródło zasilania – wybieramy odpowiedni UPS

Zestawowi komputerowemu warto zagwarantować wyższy poziom ochrony, niż zapewni najlepsza listwa. Spełni to zadanie UPS. Na rynku jest wiele modeli zasilaczy awaryjnych o różnych parametrach i przeznaczeniu, w cenach od 200 do kilku tysięcy złotych.

Rodzaje zasilaczy awaryjnych

Istotą działania każdego UPS-a jest zapewnienie pracy podłączonych do niego urządzeń w razie przerwania dostawy prądu, a dodatkowo także filtrowanie zakłóceń, nierzadko bardziej zaawansowane niż w najlepszej listwie. Jest to zwykle realizowane kilkuetapowo: prąd wejściowy (z gniazdka) przechodzi przez prostownik i serię układów filtrujących, wynikowy prąd służy do ładowania baterii oraz jest przekazywany na falownik, który ma za zadanie wygenerować „czysty sinus” na wyjściu. Praktyczną różnicę robi zaś zastosowana technika pracy, najczęściej jest to jedna z trzech: offline, line-interactive albo online.
  • UPS-y offline są najprostsze. Nie dokonują żadnej ciągłej analizy źródła prądu, korygując np. jego parametry prądem z baterii. W razie zupełnego zaniku mija też chwila, zanim bateria jest w ogóle włączana, przez co na chwilę (zwykle 5–15 milisekund) urządzenia korzystające z UPS-a także pozbawione są zasilania.
  • Urządzenia line-interactive mają dodatkowo autotransformator zdolny korygować wysokość napięcia wyjściowego (często określa się go i towarzyszące mu układy jako system AVR – Automatic Voltage Regulation). Zabezpiecza to np. przed tzw. brownoutem, czyli długotrwałym obniżeniem wartości skutecznej napięcia w gniazdku (np. z 230 V do 200 V). To najpopularniejszy typ UPS-ów wśród urządzeń przeznaczonych do użytku domowego.

    Między pracą na zasilaniu a rozpoczęciem pracy na baterii występuje chwilowa przerwa. Nie przeszkadza ona jednak urządzeniom z zasilaczami impulsowymi, czyli takimi, jak wykorzystywany w komputerach. Należy jedynie wybierać modele o niskich czasach przełączania, np. 3–5 ms (mniejszych niż tzw. hold time, czyli czas podtrzymania prądu przez sam zasilacz, wynoszący zwykle ponad 15 ms), choć nawet tej klasy sprzęt może nie sprawdzać się przy urządzeniach audio-wideo.
  • Urządzenia typu online nie stwarzają opisanych wcześniej problemów. Ich bateria cały czas pracuje, a UPS jest wyposażony w liczne filtry kompensujące przy jej wykorzystaniu wszelkie zakłócenia prądu. Koszt takiego UPS-a jest wyższy niż line-interactive. Dotyczy to także rachunków za prąd. Ciągła praca w trybie online oznacza, że sam zasilacz konsumuje trochę energii. Sprawność urządzenia wynosi zwykle 90–95 proc., co oznacza nawet kilkanaście watów strat „na ochronę” komputera. W praktyce, do domowego peceta taki UPS jest przesadą i zbędnym wydatkiem.

Niezbędna moc

Ważnym elementem UPS-a jest akumulator (bateria). Od jego pojemności zależy, jak długo przy zadanym obciążeniu (czyli pobieranej energii) wytrzyma zasilacz. Im większa, mierzona w Ah, tym lepiej i drożej. Najtańsze UPS-y mają zwykle jeden akumulator 5 Ah, lepsze – np. dwa, 7–10 Ah każdy.

W większości opisów UPS-ów sama pojemność baterii jest pomijana (znaleźć ją można dopiero w specyfikacjach producenta), a w zamian podana jest informacja o przewidywanym czasie pracy na zasilaniu akumulatorowym. Najczęściej pojemność baterii jest określana dla 50 i 80 proc. maksymalnej mocy znamionowej. Nie da się bezpośrednio określić na podstawie tego parametru, który zasilacz jest lepszy, trzeba go zestawić z mocą wyjściową UPS-a.

Jak dobrać optymalny zasilacz awaryjny – UPS

Ustal moc wyjściową zasilacza. W tym celu:
  • Określ, jaki jest maksymalny pobór energii przez komputer (ramka „Ile mocy potrzebuję?”), w naszym przykładzie 385 W.
  • Dodaj do tej wartości energię pobieraną typowo przez monitor, np. 40 W.
  • Powiększ wynik o zużycie energii przez wszelkie peryferia, które zamierzasz podłączyć (głośniki, modem itp.); np. 15 W + 10 W.
  • Przemnóż otrzymany wynik przez 1,2, co da łącznie: (385 + 40 + 25) * 1,2 = 540 W
    Wartość około 540 W określa moc wyjściową zasilacza awaryjnego, którego należy poszukać. Dobry będzie np. UPS, który cechuje się długim czasem pracy na baterii.
Dobre parametry ma np. Sweex Intelligent UPS 1000 VA (600 W mocy czynnej). To typowy model typu line-interactive z dwoma bateriami 7 Ah i ciekawymi dodatkami, jak panel kontrolny LCD oraz filtr przeciwprzepięciowy sieci LAN (RJ-45). Zasilacz kosztuje ok. 400 zł.

Moc wyjściowa może być podawana w woltoamperach (VA) lub watach (W). Pierwsza wartość jest zawsze większa i odnosi się do mocy samego falownika. Druga mówi konkretnie, jaką moc wyjściową może zapewnić całe urządzenie, i to nią należy się głównie kierować. Wartość ta odnosi się do sumy wartości energii pobieranej przez wszystkie sprzęty podłączone do UPS-a. Przy doborze trzeba pamiętać, by UPS miał zawsze rezerwę mocy rzędu 10–20 proc.

Dodatkowe funkcje

Praktycznie każdy UPS klasy line-interactive w warunkach normalnego zasilania pełni też funkcję listwy. Podobnie jak ona, musi więc mieć tłumiki warystorowe oraz filtry LC i mechanizmy zabezpieczenia przed zwarciem czy przepięciem. Lepsze modele mają też filtry eliminujące zakłócenia, których źródłem są fale radiowe (RFI) lub ogólnie elektromagnetyczne (EMI).

Dobrze też zwrócić uwagę na jakość prądu generowanego przez baterię. Typowo bowiem falowniki nie generują sinusoidy, lecz nawet dość znacznie od niej odbiegający sygnał (z reguły nieco wygładzony „prostokąt”). Do uzyskania idealnego kształtu napięcia stosuje się dodatkowe cyfrowe układy przetwarzania, np. Clear Digital Sinus w produktach Evera. Jest to o tyle ważne, że stosowane obecnie coraz częściej w zasilaczach PC układy aktywnej korekcji współczynnika mocy (active PFC) wymagają do poprawnej pracy napięcia sinusoidalnego. Podanie im innego kształtu zasilania powoduje znaczne pogorszenie wydajności lub wręcz niemożność pracy zasilacza. Niestety, UPS-y z „prawdziwym sinusem” na wyjściu są sporo droższe od zwykłych.

W wypadku zasilaczy awaryjnych trzeba zaś zwrócić uwagę na liczbę gniazd do podłączania urządzeń (niektóre UPS-y mają tylko dwa) oraz możliwość zimnego startu, czyli włączenia zasilacza jako stacjonarnego źródła prądu osobnym przyciskiem. Bardziej jako gadżet można zaś traktować możliwość monitorowania i zarządzania UPS- -em przez USB i służącą do tego specjalną aplikację producenta.


Ocena:
Oceń:
Komentarze (0)

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy. Komentarze wyświetlane są od najnowszych.
Najnowsze aktualności


Nie zapomnij o haśle!
21 czerwca 2022
Choć mogą się wydawać mało nowoczesne, hasła to nadal nie tylko jeden z najpopularniejszych sposobów zabezpieczania swoich kont, ale także...


Artykuły z wydań

  • 2024
  • 2023
  • 2022
  • 2021
  • 2020
  • 2019
  • 2018
  • 2017
  • 2016
  • 2015
  • 2014
  • 2013
  • 2012
  • 2011
  • 2010
  • 2009
  • 2008
  • 2007
Zawartość aktualnego numeru

aktualny numer powiększ okładkę Wybrane artykuły z PC Format 1/2022
Przejdź do innych artykułów
płyta powiększ płytę
Załóż konto
Co daje konto w serwisie pcformat.pl?

Po założeniu konta otrzymujesz możliwość oceniania materiałów, uczestnictwa w życiu forum oraz komentowania artykułów i aktualności przy użyciu indywidualnego identyfikatora.

Załóż konto