Badanie komputera

Zazwyczaj pracują przy bardzo wysokiej temperaturze, w ekstremalnych sytuacjach dochodzącej do 100 stopni Celsjusza. Tymczasem są to podzespoły projektowane do pracy w znacznie lepszych warunkach. Np. większość procesorów nie powinna pracować w temperaturze przekraczającej 60 stopni, choć tak naprawdę optymalna wartość to 40 stopni. Każdy wzrost temperatury, nawet o kilka–kilkanaście stopni przyczynia się do spadku żywotności tych elementów. Ponadto może sygnalizować, że chłodzenie nie działa prawidłowo.

Kontrolowanie temperatury procesora nie jest zbyt trudne. Wystarczy do tego oprogramowanie diagnostyczne dołączone do płyty głównej. Podobnie można sprawdzić skuteczność chłodzenia karty graficznej i mostka północnego chipsetu. W wypadku grafiki wystarczy posłużyć się odpowiednią funkcją sterowników karty graficznej. Do sprawdzenia temperatury chipsetu czy płyty głównej można użyć oprogramowania dołączonego do płyty głównej – temperatura rejestrowana przez sensor umieszczony na płycie jest często wyświetlana pod nazwą System. Jeśli przy obciążeniu zbliża się do uzyskiwanej przez procesor, nie wróży to najlepiej.

Temperaturę wszystkich radiatorów można sprawdzić, dotykając każdego palcem, jednak wymaga to zdjęcia blach obudowy. Jeśli któryś parzy, jest to znak, że jego temperatura jest zdecydowanie za wysoka i trzeba usunąć przyczynę przegrzewania się.

W przypadku każdej płyty głównej sprawdzenie skuteczności chłodzenia jest możliwe po pełnym obciążeniu podzespołów komputera. Umożliwia to m.in. program Orthos (znajduje się na naszej płycie CD) lub Super Pi (do pobrania np. ze strony www.pcformat.pl/u/9). Najlepszy efekt daje jednoczesne uruchomienie obu programów. Oto procedura, jaką można zastosować dla każdego komputera i każdej płyty głównej.

Rozpakuj i umieść na dysku (w dowolnym folderze) programy Orthos oraz Super Pi.

Uruchom program Orthos, klikając dwukrotnie ikonę ORTHOS.

Uruchom też Super Pi, klikając dwukrotnie ikonę SUPER_PI.

Przejdź do okna głównego programu Orthos. Kliknij w nim listę, w której domyślnie jest zaznaczona opcja Blend. Z rozwiniętej listy wybierz Small FFTs.

Kliknij przycisk Start. Program rozpocznie swą pracę, co będzie widoczne w górnej części okienka. Napis IDLE zamieni się na GO. Zmieni się też kolor jego tła.

Przejdź teraz do okienka programu Super Pi i w menu głównym kliknij Calculate.

W otwartym okienku Setting kliknij 16K. Z rozwiniętej palety wybierz 32M i kliknij przycisk OK.

W nowo otwartym oknie Start jeszcze raz kliknij OK.

Możesz mieć pewność, że z tak uruchomionymi programami procesor będzie w pełni obciążony i osiągnie maksymalną temperaturę pracy. W wielu przypadkach górnym pułapem temperatury pracy procesora jest 60 stopni Celsjusza. Jednak niektóre odmiany procesorów nominalnie pracują z wyższą temperaturą. Należą do nich m.in. układy Pentium 4, dla których maksymalną temperaturą pracy jest 70 stopni. Oczywiście ustalenie alarmów na niższym poziomie, np. 50 stopni, pozwala na wcześniejsze wykrycie ewentualnych problemów.

Płyty firm Asus, Gigabyte i MSI stanowią znaczną część rynku, ale istnieje na nim jeszcze wielu innych producentów. Część z nich w ogóle nie dołącza do płyt żadnego oprogramowania diagnostycznego. Można wtedy wykorzystać znany, choć już nierozwijany program Motherboard Monitor (wystarczy do starszych komputerów). Dobrym rozwiązaniem jest też narzędzie o nazwie Hardware Sensors Monitor. Programy tego typu pełnią wiele różnych funkcji – nie tylko monitorują pracę komputera, ale też wyświetlają różne wskaźniki, zapisują monitorowane parametry do plików, mają różne funkcje powiadamiania itd.

Firma Asus do większości swoich płyt dołącza program PC Probe II. Zanim zabierzesz się do pomiaru temperatury, musisz zainstalować tę aplikację.

By uruchomić PC Probe II, kliknij przycisk Start, następnie Wszystkie programy oraz ASUS, PC Probe II i Probe II.

Otworzy się główne okno programu oraz okienka wskazujące między innymi temperaturę procesora i płyty głównej.

W okienku programu PC Probe kliknij CONFIG, aby otworzyć okno konfiguracyjne. Możesz w nim ustalać górne wartości temperatury, przy których będzie włączany alarm.

Za pomocą suwaka Threshold ustaw temperaturę 60 stopni, a dla procesorów Pentium 4 ustaw 70 stopni. Dzięki alarmowi procesor nigdy nie osiągnie wyższej temperatury, a więc nie będzie się przegrzewał i z pewnością będzie dłużej sprawny.

W celu zatwierdzenia wprowadzonych zmian kliknij przycisk Apply, a następnie potwierdź, klikając OK. Zamknij okienko konfiguracyjne.

Uruchom programy Orthos i Super Pi, jak pokazaliśmy w rozdziale „Maksymalne obciążenie komputera”.

Jeśli po 10 minutach temperatura nie przekroczy ustalonego wcześniej pułapu, będzie to znakiem prawidłowego chłodzenia procesora. Jeśli natomiast procesor przekroczy wyznaczony pułap, zobaczysz okno z komunikatem. Wskaźnik termiczny procesora zostanie zabarwiony na czerwono n.

MSI również do swoich płyt dołącza oprogramowanie pozwalające na monitorowanie parametrów pracy komputera. W zależności od modelu płyty dołączone oprogramowanie do monitoringu może się nieco różnić od programu opisanego w niniejszym artykule. Jednak zasada działania nie powinna się znacznie różnić.

Uruchom program PC Alert 4. Odnajdziesz go w menu Start, Wszystkie programy, w grupie MSI, PC Alert 4, PC Alert 4.

Po uruchomieniu okienko programu monitorującego zostanie zmniejszone i umieszczone w zasobniku systemowym. Kliknij dwukrotnie tę ikonę.

W sekcji Temperature umieszczono okienka wskazujące temperaturę procesora. Obok znajduje się informacja o temperaturze płyty głównej, ale nie będzie ona dla nas istotna.

Kliknij suwak i przytrzymując lewy przycisk myszki, przesuń go w lewo. Na górnej belce programu będzie wyświetlana wartość temperatury stanowiąca górny pułap. Ustaw go na 60 stopni Celsjusza, a w przypadku starszych procesorów Intela (np. Pentium 4 czy Pentium D) zalecana wartość to 70 stopni.

Uruchom programy Orthos oraz Super Pi, postępując według opisu w rozdziale „Maksymalne obciążenie komputera”, by maksymalnie rozgrzać procesor.

Jeśli po kilku minutach temperatura przekroczy 60–70 stopni, na wskaźniku wartość temperatury zostanie zaznaczona na czerwono. Zostaniesz też o tym poinformowany dodatkowym komunikatem:

Ustawienie alarmu w programie PC Alert 4 powoduje, że po przekroczeniu wyznaczonej temperatury rozpocznie się odliczanie czasu do automatycznego wyłączenia komputera (to zabezpieczenie przed przegrzaniem). Jeśli naciśniesz przycisk Accept Now, system zostanie zamknięty natychmiast, a gdy naciśniesz Cancel, zamykanie zostanie wstrzymane. W naszym przypadku można anulować zamykanie systemu i po prostu wyłączyć programy Orthos i Super Pi.

Gigabyte nie ma osobnego programu do monitorowania parametrów pracy komputera. Jest on zintegrowany z programem do overclockingu procesora i pamięci.

Po zainstalowaniu narzędzia Easy Tune i restarcie systemu program uruchomi się w postaci zminimalizowanej. Jego ikonka zostanie umieszczona w zasobniku systemowym. Kliknij ją dwukrotnie, by otworzyć główne okno programu:

Kliknij zielony przycisk, a okno główne zmieni swoją zawartość – pojawią się opcje diagnostyczne. Kliknij Setting.

W oknie programu pojawią się opcje, dzięki którym będziesz mógł zmienić górny poziom temperatury dla płyty głównej i procesora. Domyślnie progi temperatur ustawione są na 60 stopni. Możesz je zmienić.

W sekcji Fan Low Limit zmniejsz do zera dolny pułap prędkości obrotowej wiatraczka obudowy, oraz dodatkowego wiatraczka zasilacza. W większości komputerów tych wiatraczków po prostu nie ma. Zmniejsz także prędkość obrotową wiatraczka procesora CPU do 1500. Dzięki zmianom alarm nie będzie uruchamiany bez potrzeby.

By zapamiętać ustawienia, kliknij przycisk SAVE. Wyjdź z tej sekcji ustawień.

Klikając opcję ALERT Audio Setting, przejdziesz do sekcji, w której można zdefiniować rodzaj sygnału dźwiękowego. Kliknij przycisk ON i przycisk PC Speaker. Dzięki temu będziesz informowany sygnałem dźwiękowym (oprócz komunikatu na ekranie) o przekroczeniu ustalonej temperatury.

Kliknij przycisk Save, i wyjdź z sekcji dotyczącej alarmów.

Uruchom programy Orthos i Super Pi, jak pokazaliśmy w rozdziale „Maksymalne obciążenie komputera”. Umożliwią one maksymalne rozgrzanie układów.

W głównym oknie programu kliknij sekcję Hardware monitor zawierającą funkcje informacyjne dotyczące pracy monitorowanych podzespołów.

W nowo otwartym oknie będziesz mógł obserwować napięcia, prędkości obrotowe wiatraczków i temperaturę płyty głównej oraz procesora.

Jeśli ustawiony przez ciebie próg temperatury zostanie przekroczony, usłyszysz sygnał dźwiękowy. Dodatkowo przy procesorze pojawi się ostrzeżenie w postaci żółtej ikonki z wykrzyknikiem:

Kontrola temperatury w taki sposób, jak pokazaliśmy w artykule, nie powinna odbywać się okazyjnie, lecz regularnie. Wszystkie wymienione programy diagnostyczne mają możliwość pracy w tle, w postaci zminimalizowanej. Dzięki temu mogą stale monitorować najważniejsze parametry sprzętu, by jak najwcześniej wykryć symptomy jego awarii. W razie wzrostu temperatury czasami wystarczy podjąć proste kroki zapobiegawcze, na przykład postawić komputer w miejscu pozwalającym na skuteczną wentylację wnętrza obudowy. Jeśli tak proste rozwiązanie nie pomoże, trzeba otworzyć komputer, wyczyścić i uporządkować jego wnętrze. Piszemy o tym na następnych stronach.