Cyfrowy negatyw

Format RAW (z ang. raw znaczy surowy) zawiera wszystkie informacje o obrazie zarejestrowanym przez matrycę aparatu, bez żadnej obróbki. Nie jest to jednak format graficzny i dopiero po użyciu odpowiedniego oprogramowania można wygenerować obraz w postaci pliku TIFF lub JPG.

Idea tego formatu jest podobna do klasycznego negatywu fotochemicznego, a sam proces obróbki – do wywoływania papieru fotograficznego i pracy w ciemni pod powiększalnikiem. Dlatego często konwersja RAW do formatu graficznego jest potocznie nazywana wywoływaniem.

Oprogramowanie do konwersji RAW (każdy producent aparatów cyfrowych ma swoje, choć zdarzają się też uniwersalne aplikacje) w praktyce spełnia rolę procesora obrazu w aparacie, a właściwie zastępuje go. Dzięki niemu można wpływać niemal na wszystkie parametry obrazu już po jego zarejestrowaniu (patrz ramka „Parametry dla RAW”). Dodatkowo dane zapisane w pliku RAW nie są w żaden sposób przetwarzane ani kompresowane, co pozwala uzyskać na „prawdziwym” zdjęciu najlepszą jakość i poprawić ewentualne błędy ekspozycji lub ustawień aparatu.

Wiele parametrów ustawianych przy wywoływaniu RAW można zmieniać także w obrazach TIFF i JPG, poddając je obróbce w programach graficznych. Jednak możliwości wprowadzania zmian są ograniczone i z reguły powodują utratę jakości zdjęcia.

Objętość plików RAW wynosi z reguły 5–10 MB. Jest mniejsza niż wielkość takiego samego obrazka zapisanego w nieskompresowanym formacie TIFF, ale dużo większa od objętości obrazka zapisanego w najczęściej stosowanym formacie JPG z kompresją. Dlatego używanie formatu RAW wymusza stosowanie kart pamięci o większej pojemności i dużej szybkości zapisu, bo również ten proces trwa odpowiednio dłużej. Różnice w szybkościach zapisu plików RAW na modelach kart poszczególnych producentów mogą być nawet kilkakrotne. Przykładem sprawdzonej, szybkiej karty (zapis 20 MB/s), ale też należącej do droższych, jest SD SanDisc Extreme III (1 GB kosztuje ponad 86 zł).

Wywołanie obrazka zapisanego w formacie RAW wymaga od użytkownika dodatkowej pracy, czasu, pewnej wiedzy i doświadczenia. Dlatego RAW stosowany jest tylko w lustrzankach z wymiennymi obiektywami i w niektórych bardziej zaawansowanych kompaktach, np. Panasonic Lumix DMC-LX2 (cena blisko 2000 zł). Producenci kompaktów rezygnują z dodawania opcji zapisu w RAW, ponieważ ambitniejsi fotograficy, używający tego formatu, wolą kupować coraz tańsze cyfrowe lustrzanki z wymienną optyką. Dodatkowo postęp w konstruowaniu nowych procesorów obrazu i coraz większa dokładność pomiaru współczesnych aparatów pozwalają na uzyskanie zadowalających efektów – bez stosowania RAW i żmudnej obróbki w komputerze.

Producenci prostszych kompaktów zamiast formatu RAW oferują możliwość zapisu zdjęcia nie tylko jako pliku JPG, ale też w formacie TIFF. Jest to zbyteczne, ponieważ jednorazowa kompresja z małym współczynnikiem, stosowana przy zapisie zdjęcia w formacie JPG nie pogarsza jego jakości. Plik TIFF zajmuje więcej miejsca niż JPG, a i tak nie daje takiej możliwości kontroli obrazu jak RAW.

Pliki RAW pełnią rolę „negatywu” zdjęcia cyfrowego. Mogą one mieć różne rozszerzenia – nie tylko RAW, ale również RAF, ARW, MRW, DNG, DCR, DCS i inne. Nazwy rozszerzeń różnią się w zależności od producenta aparatu cyfrowego, w którym zdjęcie zapisywane jest w formacie danego typu, a nawet od modelu aparatu. Poszczególne formaty nie są ze sobą kompatybilne, co oznacza, że na przykład pliku DCS z reguły nie da się otworzyć w programie, który służy do obróbki plików RAW. Obecnie firma Adobe czyni starania, by powstał jeden, standardowy format o nazwie DNG – od angielskiego „digital negative”, czyli cyfrowy negatyw.

W trakcie wywoływania zdjęcia z pliku RAW możemy ustawiać prawie wszystkie parametry – oprócz czułości – decydujące o wyglądzie i jakości fotografii. Są to:

• balans bieli (praktycznie może być dowolnie zmieniany)
• niwelacja dominanty barwowej (tinta)
• wielkość obrazka w pikselach (informacje w pliku RAW dotyczą najlepszej maksymalnej rozdzielczości zdjęcia)
• ekspozycja (z reguły w zakresie od -3 do +3 EV)
• jasność
• kontrast
• poziom czerni
• poziom bieli
• nasycenie kolorów
• stopień wyostrzania
• odszumianie
• korekta wad obiektywu (aberracji chromatycznej, winietowania)

Dostępne opcje i zakres ich stosowania mogą się różnić w zależności od stopnia skomplikowania programu do wywoływania RAW.