Ekran jak w kinie

• Sebastian Stolarczyk redaktor działu Hardware

Okazuje się, że aby zbudować kino domowe z prawdziwego zdarzenia, nie trzeba wydawać 10 tys. złotych. Przetestowane projektory nie należą do najwyższej półki cenowej, a mimo to nieźle wypadły w testach. Nawet te najtańsze modele, po odpowiedniej konfiguracji, sprawdzą się lepiej niż niejeden telewizor. Niestety w tym segmencie cenowym w dalszym ciągu trudno znaleźć projektor panoramiczny o dobrych parametrach, a ta cecha w największym stopniu podnosi wrażenia w czasie projekcji filmów.

W artykule znajdziesz:

• Różnice technologiczne między projektorami
• Na jakie parametry obrazu zwrócić uwagę
• Informacje o możliwościach i wyposażeniu projektorów
• Podsumowanie testu 8 niedrogich urządzeń

W niemal każdym domu jest obecnie telewizor, przybywa też monitorów o dużych przekątnych. Jednak i w jednym, i w drugim wypadku obraz ma niewiele wspólnego z kinem domowym – jest po prostu za mały. A naprawdę duże, ponad 60-calowe monitory kosztują nawet 10 tysięcy złotych. Nieporównanie tańszy jest projektor, dzięki któremu bez trudu da się uzyskać obraz o takiej przekątnej, a w odpowiednio dużych pomieszczeniach może ona mieć nawet 300 cali!

Na rynku projektorów są urządzenia dwóch typów: LCD i DLP. To konkurencyjne wobec siebie technologie (jak np. HD-DVD i Blu--ray ), z których każda ma unikatowe atuty.

Projektory LCD mają zwykle trzy osobne panele LCD dla jednej z trzech barw (czerwony, zielony, niebieski). Kiedy światło dociera do paneli, pojedyncze piksele mogą zostać otwarte, by przepuścić światło, lub też zamknięte – by je zablokować. Projektory DLP wykorzystują natomiast zupełnie inną technologię firmy Texas Instruments. Nie ma tu szklanych paneli przepuszczających światło, procesor DLP to po prostu odbijająca światło powierzchnia zbudowana z tysięcy lub nawet milionów niewielkich luster. Każde reprezentuje pojedynczy piksel.

• DOBRA JAKOŚĆ OBRAZU Odpowiedni projektor powinien się cechować jak najlepszą jakością obrazu. Powinien mieć wysoki kontrast i wiernie odwzorowywać wyświetlane kolory. Nie ma znaczenia, czy będzie to projektor DLP czy LCD (pod warunkiem że efekt tęczy w przypadku DLP nie stanowi dla użytkownika problemu).
• WYGODNA OBSŁUGA Projektor powinien się cechować intuicyjną obsługą. Dotyczy to zarówno ergonomii pilota zdalnego sterowania (musi wygodnie leżeć w dłoni), jak również przycisków na samym projektorze – powinny być dobrze opisane i duże.
• CICHA PRACA Projektor musi być przystosowany do przełączenia w tryb ekonomiczny, w którym lampa świeci słabiej, ale praca jest znacznie cichsza. Taki projektor dobrze się sprawdzi w domowym zaciszu czy podczas prezentacji w mniejszych pomieszczeniach.

Do zalet technologii LCD należy lepsze nasycenie kolorów, a także większa jasność niż w przypadku modeli DLP z lampą o identycznej mocy. Wynika to z konstrukcji, której zasada działania jest podobna do monitorów komputerowych. Konkurencyjne urządzenia DLP mają zwykle słabsze kolory, a to dzięki obecności białego panelu, który ma za zadanie wzmocnić jasność, ale jednocześnie pogarsza intensywność barw. Atutem LCD jest nieco lepsza ostrość obrazu, dlatego projektory te lepiej się nadają np. do biznesowych prezentacji z arkuszami kalkulacyjnymi.

Projektory DLP mają natomiast mniejsze gabaryty i większy kontrast, który powoduje, że czerń jest głębsza niż w większości projektorów LCD. Kontrast w najnowszych urządzeniach wynosi nawet 3000:1, podczas gdy najlepsze projektory LCD nie przekraczają 1000:1. Dużą zaletą DLP są także niezauważalne piksele – w projektorach LCD siatka pikseli jest bardziej widoczna.

Największym minusem DLP jest tzw. efekt tęczy, widoczny np. w kontrastowych krawędziach, filmach czy na nieruchomych obrazach, gdy mrugnie się oczami. Wynika z tego, że projektor nie wyświetla wszystkich składowych jednocześnie, lecz jedną po drugiej. Projektory LCD wyświetlają natomiast jednocześnie wszystkie trzy barwy składowe, więc oko nie jest w stanie ich odseparować. Przed zakupem warto zatem sprawdzić, czy jesteśmy w stanie dostrzec to zjawisko w projektorze DLP (większość ludzi go nie widzi), a jeśli tak, ocenić, jak bardzo nam przeszkadza.

Jeśli zdecydowaliśmy się już na urządzenie wykorzystujące jedną z opisanych technologii, powinniśmy się zainteresować jakością wyświetlanego obrazu. Dobry projektor musi zapewniać jak najlepszy kontrast (wtedy barwy nabierają głębi) i możliwie wysoką jasność podaną w ANSI lumenach . Im wyższa jasność, tym obraz będzie lepiej widoczny w zmiennych warunkach oświetleniowych (szczególnie w dzień). Niestety, parametry te podawane przez producentów w żaden sposób nie odzwierciedlają rzeczywistych możliwości projektorów. Te z pozoru gorsze czasem w praktyce spisują się lepiej.

Przy dużej jasności i kontraście projektor musi jak najlepiej odwzorowywać kolory. Błędy kolorów nie mogą być zbyt duże, bo obraz wyda się nienaturalny. Jeśli nie możemy obiektywnie ocenić odwzorowania kolorów, to najlepiej wybrać taki projektor, który udostępnia w menu możliwość regulacji temperatury barwowej oraz nasycenia poszczególnych składowych – wtedy bez większych problemów ustawimy parametry obrazu według własnych preferencji.

Ważnym czynnikiem jest ostrość obrazu, w szczególności czcionek. Wpływają na to głównie elementy optyczne projektora. Częstym problemem jest to, że obraz w jednym z rogów jest mniej ostry niż w pozostałych. Z ogólnym odbiorem jakości obrazu powiązana jest ponadto równomierność oświetlenia. Niedopuszczalna jest sytuacja, w której projektor wyświetla obraz o różnym nasileniu barw w różnych miejscach (np. obraz bardziej czerwony po lewej stronie, bardziej zielony po prawej). Wprawne oko od razu dostrzeże takie usterki.

Sam projektor nie jest jedynym elementem niezbędnym do wyświetlenia filmu, równie istotny jest ekran lub ściana, na które obraz będzie rzutowany. Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów ekranów – od najprostszych ekranów rozwijanych ręcznie (od 400 zł), elektrycznych (od 1500 zł) czy wreszcie holograficznych, odpornych na obce światło, niepochodzące z projektora. Do zastosowań domowych wystarczy nawet zwykły ekran rozwijany; przed zakupem trzeba tylko określić właściwe jego proporcje (4:3 lub 16:9), docelową wielkość obrazu i rodzaj powierzchni projekcyjnej. Niektóre ekrany do projekcji mają specjalną powierzchnię o podwyższonym kontraście i kątach widzenia, a także zwiększonym współczynniku odbicia (tzw. gain), dzięki czemu obraz wydaje się jaśniejszy. W przypadku konieczności ograniczenia budżetu obraz można wyświetlić na zwykłej jasnej ścianie. Co ciekawe, jeżeli w domu mamy kolorową ścianę (np. zieloną bądź jasnożółtą), to nie musimy się martwić – wiele projektorów pozwala bowiem z poziomu menu wybrać kolor ekranu i dzięki temu automatycznie skorygować wyświetlane barwy.

Przyjazny w obsłudze projektor musi mieć przejrzyste, dobrze zaprojektowane menu. Pozytywną cechą jest również jego dostępność w polskiej wersji językowej, co ułatwia korzystanie z niego mniej zaawansowanym osobom. Z jakością menu ściśle się wiąże pilot zdalnego sterowania i przyciski umieszczone na projektorze. Większość pilotów, niestety, nie jest zbyt wygodna – są nieergonomiczne, a ich przyciski zdecydowanie za małe. Wprawdzie z pilota nie korzysta się zbyt często (właściwie jedynie w celach konfiguracji obrazu oraz włączania i wyłączania urządzenia), ale dobrze, jeśli jego użytkowanie nie będzie dodatkowo utrudnione.

Jeżeli projektor znajduje się w zasięgu ręki, to równie istotna jest wygoda korzystania z przycisków na jego obudowie. Obsługa powinna być przede wszystkim intuicyjna, a funkcje poszczególnych kontrolek i przycisków – dobrze opisane.

Nierzadko się zdarza, że powierzchnia, na której ustawimy projektor, nie jest idealnie równa lub nie ma odpowiedniego nachylenia. Wówczas cierpi na tym geometria obrazu, który wydaje się przekrzywiony w jednym kierunku. Dobry projektor powinien udostępniać fizyczne i cyfrowe możliwości dopasowania obrazu. Przez te pierwsze rozumiemy regulację nóżek urządzenia, która pozwoli wyrównać różnice w poziomie wyświetlanego obrazu. Niektóre projektory mają nóżki wysuwane na kilka centymetrów, co pozwala na prawidłowe ustawienie obrazu nawet w ekstremalnych warunkach.

Ważnym elementem jest liczba regulacji dostępnych w menu projektora. Każdy projektor musi dawać możliwość regulacji zniekształceń trapezowych, występujących wtedy, gdy urządzenie świeci lekko do góry. Niestety, większość domowych projektorów umożliwia tylko dopasowanie ich w pionie (wpływają na nachylenie boków obrazu), ale okazuje się, że w praktyce taka regulacja zazwyczaj jest wystarczająca.

Każdy projektor ma oczywiście zestaw wejść pozwalających na jego podłączenie do sprzętu wideo czy komputera. Wśród wejść telewizyjnych zwykle jest to S-Video lub wejście kompozytowe, ale jeśli chcemy podłączyć odtwarzacz DVD, najlepiej byłoby to zrobić przez wejście komponentowe, które się znajduje nie w każdym projektorze. Podobnie w przypadku komputera najlepiej jest korzystać z cyfrowych łączy DVI lub HDMI , a tanie projektory często mają tylko D-SUB o nieco gorszej jakości.

Dobry projektor musi dawać możliwość pracy w tzw. trybie ekonomicznym. W trybie tym lampa świeci słabiej, co pozytywnie wpływa na kolejne cechy – głośność pracy i pobór mocy. Dodatkowo podczas pracy w trybie ekonomicznym lampa ma dłuższą żywotność, np. w trybie normalnym są to 2000 godzin, w ekonomicznym – 3000 godzin. Po tym czasie powinno się ją wymienić. Ponieważ z projektora na ogół korzysta się wieczorem, mniejsza jasność tego trybu nie przeszkadza.

HD DVD
format zapisu danych, podobny do płyt DVD, ale znacznie bardziej pojemny; dzięki zastosowaniu niebieskiego lasera pozwala na gęstsze zapisywanie danych na nośniku; nośniki mają pojemność od 15 do 60 GB

Blu-ray
format zapisu danych, konkurent HD DVD, również wykorzystuje wiązkę niebieskiego lasera do odczytu i zapisu danych, ale potrafi je gęściej upakować; płytki Blu-ray mają pojemność od 25 do 100 GB

ANSI lumen
jednostka natężenia światła opracowana przez organizację ANSI, najczęściej wykorzystywana do opisu jasności projektorów multimedialnych; pomiar natężenia światła odbywa się w dziewięciu różnych punktach ekranu

temperatura barw
parametr obrazu określający skład spektralny światła, wyrażany w kelwinach; za barwę neutralną przyjmuje się wartość temperatury 6500 K; niższe wartości oznaczają kolory ciepłe, a wyższe to barwy zimne

HDMI
ang. High-Definition Multi-media Interface – złącze cyfrowe do przesyłania nieskompresowanego obrazu i dźwięku; jest następcą DVI i pozostaje z nim zgodny; transmituje sygnał zabezpieczony przed kopiowaniem

konwergencja
inaczej zbieżność kolorów; określa precyzję, z jaką wyświetlane są poszczególne składowe RGB pikseli; jeśli któraś składowa jest przesunięta względem pozostałych, punkt jest rozmyty, a obraz ma słabą konwergencję

Przetestowaliśmy 8 projektorów w cenach od 1900 do 3100 złotych, niemal wszystkie o rozdzielczości 1024x768. W sprzedaży są jeszcze tańsze modele o rozdzielczości 800x600 (od 1400 zł), jednak przy takich parametrach nawet korzystanie z Windows jest utrudnione. Z kolei modele o lepszych matrycach (1280x1024 czy panoramiczne 1280x800) są zwykle o ok. 1000 zł droższe, choć zdarzają się wyjątki, jakim jest Benq MP730 uwzględniony w naszym teście. Jednak ogólnie można przyjąć, że właśnie modele 1024x768 są obecnie optymalne do podstawowych zastosowań domowych.

Większość przetestowanych urządzeń wykorzystuje technologię DLP, a trzy modele korzystały z technologii 3LCD. W naszym zestawieniu lepiej wypadły te pierwsze, jednak w praktyce różnice nie są aż tak zauważalne.

Projektory LCD mają relatywnie niski kontrast (300:1), podczas gdy niektóre modele DLP uzyskały niemal trzykrotnie wyższe wyniki (za sprawą dużej jasności, a jednocześnie bardzo głębokiej czerni). Trzeba jednak przy tym dodać, że nawet kontrast na poziomie 300:1 jest dobry do oglądania filmów.

Prawie wszystkie przetestowane urządzenia dobrze radziły sobie z odwzorowaniem kolorów, bo tylko w przypadku dwóch modeli kolory były znacznie zniekształcone (Hitachi CP-RX70, Sanyo PLC-XW56). W przypadku większości modeli nie mieliśmy zastrzeżeń do równomierności podświetlenia (różnice były widoczne jedynie przy bokach obrazu), lecz ponownie dwa modele miały wyraźnie widoczne defekty oświetlenia (Hitachi CP-RX70, Epson EMP-X5).

Sporną kwestię stanowi występowanie efektu tęczy w projektorach DLP, co może wręcz uniemożliwić oglądanie obrazu, a w niektórych przypadkach doprowadzić do bólu głowy (z powodu szybkich zmian wyświetlanego koloru). Taka sytuacja należy jednak do rzadkości, a większości użytkowników taka technika wyświetlania obrazu nie przeszkadza w odbiorze. Trudno ocenić to zjawisko, gdyż zależy od czułości oka i różni się u indywidualnych osób. Nam żaden projektor nie uniemożliwił oglądania obrazu, mogliśmy jedynie stwierdzić obecność efektu tęczy, co zostało uwzględnione jako jeden z defektów obrazu.

Zwycięzcami testu okazały się projektory firmy Optoma (modele EP728 i EP7155). Wysoką ocenę zawdzięczają niewielkim zniekształceniom kolorów, wysokiemu kontrastowi, a także brakowi innych defektów obrazu (słaba ostrość czy konwergencja ). Do ich zalet należą niewątpliwie niewielkie gabaryty – są to urządzenia najmniejsze w teście. Taki projektor można bez problemu zabrać ze sobą, co dodatkowo ułatwia dołączona w zestawie torba (większość urządzeń ma ten dodatek). Projektory Optoma mają też najwygodniejszy pilot, który w dodatku jest wyposażony w laserowy wskaźnik.

Konfiguracja i ustawienie niektórych z przetestowanych urządzeń nie było łatwe. W projektorach Sanyo i Acer nie można było uregulować wysokości nóżek (a więc położenia obrazu na ekranie), a kilka innych modeli (Benq MP730, Benq MP622 i Acer XD1250P) nie dawało się poprawnie skalibrować (z użyciem zestawu ColorVision Spyder2 Pro), w celu uzyskania jak najlepszej wierności i temperatury kolorów. Co ciekawe, w tych modelach można było ustawić lepszą jakość barw, zmieniając niektóre parametry w menu. Wadliwe były jedynie ustawienia fabryczne.

Każdy projektor ma lampę o mocy około 200 watów, którą trzeba chłodzić. W odróżnieniu od telewizora czy monitora urządzenia te głośno pracują. Większość projektorów w normalnym trybie pracuje głośno, dlatego nie za bardzo się nadają do użytkowania w mniejszych pokojach, gdzie stopień szumu ma znaczenie. Na szczęście prawie każdy (poza Acerem XD1250P) zapewniał ustawienie praktyczniejszego trybu ekonomicznego. Okazuje się, że również w tym trybie występują różnice w emisji dźwięku. Nie są one jednak duże – na ogół wynoszą 1–2 dB. Projektor pracujący w tym trybie nadal jest słyszalny, ale już nie dokuczliwy. Ponadto okazuje się, że w trybie ekonomicznym, przy mniejszej jasności lampy, wierność odwzorowania kolorów się poprawia.

Warto zwrócić uwagę na czas włączania i wyłączania projektora, który również jest dłuższy niż w telewizorze czy monitorze. Ponownie wynika to z konieczności nagrzania i schłodzenia lampy. Najlepiej zaprezentował się pod tym względem Epson EMP-X5, który do pełnej gotowości potrzebował tylko 25 sekund, a wyłączał się w zaledwie 3 sekundy. Na tym polu wyróżnić można również oba projektory Optoma, które włączały się ok. 30 sekund i wyłączały nieco ponad 10 sekund. Najdłużej trwało to w wypadku projektorów Sanyo PLC-XW56 i Acer XD1250P – pierwszy potrzebował na wyłączenie dwóch minut, a model firmy Acer – aż 2,5 minuty. Projektor Sanyo uzyskał także najdłuższy czas przechodzenia w stan gotowości (50 sekund).

Jak widać, projektory mają nie tylko zalety, ale także wady. Świetnie się sprawdzają podczas prezentacji czy oglądania filmów na dużym ekranie, ale trudno wyobrazić sobie, by mogły całkowicie zastąpić telewizor czy monitor.

Projektor o niewielkich wymiarach, który doskonale się nadaje do przenośnych prezentacji. Zwycięstwo zawdzięcza dobrej wierności kolorów i brakowi defektów obrazu. Atutem modelu jest bardzo wygodny pilot zdalnego sterowania z laserowym wskaźnikiem.

Drugi z projektorów Optoma w testach jakości wypadł niemal identycznie ze zwycięzcą testu, ale ma mniejszą jasność i kontrast. Projektor jest niezwykle mały, a jego cechą charakterystyczną jest wejście HDMI do cyfrowego przesyłania obrazu wideo.

Projektor, mimo dołączonej torby, nadaje się głównie do zastosowań stacjonarnych z powodu dużej wagi i wymiarów. Oferuje jednak niezłej jakości obraz, port HDMI i dobre menu. Jako jedyny w teście wyświetla obraz o rozdzielczości 1280x800.

Projektor ma wyraźnie lepszy kontrast od droższego modelu MP730, ale jednocześnie jego jasność jest najniższa w teście (co nie wynika z danych producenta). Nie ma cyfrowego wejścia dla sygnału wideo, a jego sporą wadą jest długi czas wyłączania.

Najlepszy z projektorów LCD oferuje ogólnie niezłą jakość obrazu, wyjątkiem jest odwzorowanie barw i przeciętny kontrast. CP-RX70 pobiera najmniej mocy w trybie ekonomicznym i ma małe wymiary. Jego wadą jest głośna praca wentylatora.

Projektor Sanyo po wyjęciu z pudełka nie wymaga ustawiania temperatury barwowej – ma przyjemne, ciepłe kolory, ale niestety przeciętne odwzorowanie barw. Obraz ma jeden z najniższych współczynników kontrastu, a projektor obsługuje się niewygodnie.

Obraz wyświetlany przez ten projektor jest zbyt zimny, ale według pomiarów przekłamania barw są niewielkie. Najpoważniejszą wadą jest brak trybu ekonomicznego, dlatego projektor cały czas pobiera dużo mocy, jest głośny, ponadto długo się wyłącza.

Mimo zastosowania technologii LCD projektor Epsona przeciętnie odwzorowuje kolory i ma bardzo słaby kontrast. Tragicznie wypada również równomierność oświetlenia. Zaletą urządzenia jest najkrótszy czas włączania i wyłączania.