Jak unikać przegrzania

W zależności od potrzeb można monitorować indywidualnie wyznaczone elementy peceta lub cały komputer. Do tego pierwszego zadania jest dostępnych wiele różnych narzędzi (z reguły darmowych) pozwalających na monitorowanie temperatury urządzeń. Programów do kompleksowego mierzenia temperatury komputera jest zdecydowanie mniej. Poza tym spora część takich aplikacji, ze względu na dużą uniwersalność, cechuje się niewielką dokładnością we wskazaniach temperatury.

Opisane w artykule czynności warto przeprowadzać nie tylko wtedy, gdy z komputerem dzieje się coś złego, ale także profilaktycznie. Uniwersalność przedstawionych przez nas programów pozwoli wykorzystać je niemal na każdym komputerze. Dodatkowo na płycie CD zamieszczamy artykuł dotyczący wykorzystania kilku programów monitorujących dołączanych do popularnych modeli płyt głównych.

Do monitorowania temperatury procesora – centralnego elementu komputera – opracowano wiele mechanizmów i różnorodnych programów. Dzięki temu wydaje się, że zmierzenie termicznych warunków jego pracy jest stosunkowo łatwe. Nie jest to niestety prawda. Przede wszystkim spora część dostępnych obecnie procesorów to układy wielordzeniowe. Ponieważ stopień obciążenia rdzeni różni się w zależności od zadania, jakimi zostają obarczone, także temperatura poszczególnych rdzeni może się znacznie różnić. Dlatego istotne jest, by mierzyć temperaturę dla każdego rdzenia osobno. Najlepiej nadaje się do tego celu program CoreTemp dołączony na naszej płycie. Niestety, program nie jest dostosowany do starszych procesorów Intela bazujących na architekturze Pentium 4, które przecież nadal są używane w wielu komputerach. W tych szczególnych przypadkach można się posłużyć innymi programami pozwalającymi na pomiar temperatury pracy procesora.

W dowolnym miejscu dysku utwórz katalog, np. o nazwie CoreTemp, i rozpakuj do niego pliki z archiwum programu CoreTemp. Kliknij dwukrotnie ikonę CoreTemp.exe. Uruchomi się program do monitorowania temperatury rdzeni.

W zależności od rodzaju procesora okienko programu może być różne. Dla układów jednordzeniowych będzie wyświetlana temperatura tylko dla jednego rdzenia procesora, w przypadku jednostek dwu- i czterordzeniowych – temperatura dla każdego rdzenia osobno.

Rubryka Core(s) wyświetla liczbę rdzeni, jakie ma twój procesor. Z kolei w rubryce Tj. Max lub TCaseMax widnieje maksymalna temperatura, z jaką ten procesor może pracować bez awarii, co jest dużym atutem programu. Użytkownik od razu może zweryfikować, czy rzeczywista temperatura nie wzrasta do maksymalnego poziomu. Tak naprawdę temperatura rdzeni nie powinna przekraczać 80 proc. wartości pierwszej i 90 proc. wartości drugiej.

Jeśli chcesz tylko profilaktycznie sprawdzić, jakie są temperatury na rdzeniach procesora, wcale nie musisz śledzić wskazań w okienku CoreTemp. Podczas pracy programu temperatury są także pokazywane w zasobniku systemowym Windows.

Aby można było śledzić maksymalną temperaturę procesora, niezbędne jest mocne obciążenie układu jakimiś skomplikowanymi zadaniami. W tej roli doskonale się sprawdza np. program Prime95, który też znajdziesz na naszej płycie CD.

Utwórz w dowolnym miejscu dysku katalog, np. o nazwie Prime95, rozpakuj do niego program Prime95. Następnie uruchom ten program, dwukrotnie klikając jego ikonę prime95. W otwartym okienku kliknij przycisk Just Stress Testing. Następnie z menu wybierz Options i Torture Test. W kolejno otwartym okienku zaznacz opcję: In-place large FFTs a następnie kliknij OK.

Gdy program Prime95 pracuje, w rubrykach programu CoreTemp w sekcji: CPU #0: Temperature Readings powinny się pojawić wskazania 100% load, co będzie oznaką pełnego obciążenia procesora. Odczekaj 10 minut i w tym czasie obserwuj wskazania temperatur.

Po ukończonym teście zatrzymaj działanie programu Prime95. Z menu wybierz opcję Test, a następnie Stop.... Jeśli wskazania temperatury przekroczą 80 proc. wartości pokazanej w rubryce Tj. Max lub TCaseMax, to będzie oznaczało, że jest jakiś problem z chłodzeniem procesora i trzeba temu przeciwdziałać. Jeśli temperatura nie przekracza wartości progowej, nie masz się co obawiać o swój sprzęt.

W bardzo podobny sposób, lecz za pomocą innych narzędzi, można monitorować temperaturę karty graficznej. Jest to możliwe, bo ogromna część kart ma czujniki termiczne procesora graficznego. Program RivaTuner, który polecamy, pozwala także monitorować prędkość obrotową wentylatorka, napięcie zasilania częstotliwości rdzenia oraz pamięci i wiele innych, parametrów.

Warto zaznaczyć, że układy graficzne bywają jeszcze bardziej złożone niż procesory (jednostki centralne), dlatego też bardziej się nagrzewają. Temperatura nie powinna jednak przekraczać 80 stopni Celsjusza. Wyjątek stanowią karty z pasywnym chłodzeniem, których temperatura pod obciążeniem może być wyższa, maksymalnie 100 stopni.

Z płyty CD zainstaluj program RivaTuner i uruchom go, klikając kolejno: Start, Wszystkie programy, grupę RivaTuner v2.20 i ikonę RivaTuner.

W otwartym oknie kliknij Customize, a następnie z rozwiniętej listy wybierz ikonę Hardware Monitoring. W okienku informującym o instalowaniu wtyczek przydatnych podczas monitorowania różnych elementów karty graficznej: Hardware monitoring plugin wizard kliknij przycisk Yes.

Pojawi się okienko z wykresami. Odszukaj wykres opisany jako Core temperature – wskazuje on temperaturę procesora graficznego. Bez obciążenia temperatura może wynosić 30–50 stopni.

Program RivaTuner może pracować cały czas, nawet podczas grania, więc na bieżąco może rejestrować parametry układu graficznego. Dzięki temu sprawdzisz, czy np. maksymalna temperatura nie przekracza wartości zalecanych przez producenta układu.

Uruchom grę 3D lub benchmark graficzny, taki jak 3DMark. Po kilku minutach przerwij działanie programu i przejdź do okna z monitoringiem temperatury procesora graficznego.

Kliknij przycisk Pauza, następnie kursorem myszy przesuwaj powoli z lewej strony na prawą. Kursorowi myszy będzie towarzyszyła linia ze wskazaniami czasu oraz temperatury w tym czasie. Czynność ta pozwoli ci poznać rozkład temperatur w czasie.

Następnie kliknij prawym przyciskiem myszki na wykresie i z otwartego menu wybierz Mark maximum core temperature. Zostanie zaznaczona maksymalna temperatura, jaka została odnotowana w trakcie działania programu. Nie powinna przekraczać podanych przez nas wartości 80–100 stopni.

Dyski twarde same w sobie nie dysponują układami, które mogłyby się nagrzewać do krytycznych wartości. Jednakże ich mechaniczne elementy wirujące z ogromnymi prędkościami potrafią wytwarzać wysoką temperaturę, co jest szczególnie niebezpieczne w notebookach. Dlatego też dyski są wyposażane w mechanizm o nazwie S.M.A.R.T. (Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology), który cały czas monitoruje poprawność ich pracy. Mechanizm ten możesz także wykorzystać do własnych celów, by sprawdzić, czy dyski pracują z dopuszczalnymi temperaturami. Wartością krytyczną jest temperatura 50 stopni i poza kilkoma wyjątkami nie powinna być przekraczana. Do monitorowania temperatury dysku twardego można wykorzystać uniwersalne narzędzie, jakim jest program SpeedFan.

Zainstaluj program SpeedFan znajdujący się na naszej płycie CD. Aby go uruchomić, kliknij dwukrotnie ikonę SpeedFan.

W otwartym okienku przejdź do zakładki Charts. Następnie w rubryce na dole zaznacz opcję HD0. Jeśli masz więcej dysków w komputerze, zaznacz także pozostałe napędy.

Na wykresie będziesz obserwował temperaturę dysku pracującego na biegu jałowym. Wartość ta powinna wynosić około 30–35 stopni.

Zanim przystąpisz do sprawdzania, jaka jest maksymalna temperatura napędu i czy nie jest za wysoka, musisz go czymś zająć. Najlepiej uruchom w tym celu defragmentację dysku twardego.

Prawym przyciskiem kliknij ikonę dysku twardego System (C:). Z otwartego menu wybierz Właściwości.

W oknie Właściwości: System (C:) kliknij zakładkę Narzędzia, a następnie przycisk Defragmentuj.

W nowym oknie kliknij Analizuj, a po ukończeniu tego zadania w okienku: Defragmentator dysków kliknij przycisk Defragmentuj.

Pozostaw proces defragmentacji i w tym czasie obserwuj wskazania temperatury w programie SpeedFan. Temperatura nie powinna przekroczyć 50 stopni Celsjusza. Wyższa wartość oznacza konieczność zamontowania lepszego chłodzenia dysku twardego.