Kapryśna nagrywarka

Od firmware’u, czyli BIOS-u, nagrywarki w bardzo dużej mierze zależą parametry oraz poprawność jej pracy. Nowsze wersje BIOS-u wprowadzają obsługę nowych nośników oraz prędkości, z jakimi mogą być nagrywane. Jeśli BIOS nie ma informacji o danej płycie, będzie ją obsługiwał z ograniczeniami (np. znacznie wolniej zapisywał) lub nie obsłuży jej wcale. Nowoczesne nagrywarki w czasie rzeczywistym nadzorują zapis i ustalają bezpieczną prędkość dla nośnika w danym momencie. Do tego jednak niezbędna jest informacja o strategii zapisu zapisana właśnie w wewnętrznym oprogramowaniu napędu. Aktualizacja firmware’u niesie jednak ze sobą zagrożenia (patrz problem trzeci) i nie zawsze najnowsza jego wersja będzie najlepszą. Nowa wersja BIOS-u może wprowadzić bardzo duże zmiany, np. obsługę dysków DVD+/- DL w starszych typach napędów jednowarstwowych lub przyspieszenie nagrywania płyt ponad wartość podaną w specyfikacji urządzenia.

Mimo wciąż rosnącej popularności różnego rodzaju nośników informacji, takich jak pamięci flash czy bardzo pojemne dyski twarde, to właśnie płyty CD i DVD są nadal najczęściej wykorzystywane do archiwizacji i przechowywania danych. Również producenci oprogramowania dystrybuują swoje produkty na optycznych krążkach. Przyczyną tego jest najniższy koszt w przeliczeniu na 1 GB pojemności oraz stosunkowo duża odporność płyt na uszkodzenia. Technologia ta jest jednak w dużej mierze uzależniona od zawodnej mechaniki oraz niezwykle precyzyjnego układu optycznego. To powoduje, że napędy optyczne często odmawiają współpracy albo stwarzają większe lub mniejsze problemy swoim użytkownikom.

Wielokrotnie się zdarza, że napęd optyczny „znika” w systemie. Może to być spowodowane przez sprzęt (np. kable), konfigurację BIOS-u, ustawienia systemowe albo brak sterowników.

Wejdź do BIOS-u i sprawdź, czy nie jest wyłączony kontroler, do którego jest podłączony napęd optyczny.

Sprawdź także, czy jest włączony kanał magistrali IDE, do którego jest podłączony napęd oraz sam kontroler IDE. Ustaw też autowykrywanie urządzeń.

Sprawdź, czy kabel zasilający jest poprawnie podłączony, czy nie wysunął się z gniazda. Wtyczki molex, szczególnie w tańszych zasilaczach, często się „wyrabiają”. Zaciśnij lekko metalowe tulejki wewnątrz złącza, aby umocnić styki.

Sprawdź, czy taśma sygnałowa, zwłaszcza jeśli jest 80-żyłowa (ta jest szczególnie podatna), nie uległa uszkodzeniu. Jeśli tak, wymień ją na inną. Upewnij się, że oba końce są dobrze osadzone w napędzie oraz płycie głównej.

Nagrywarki pracujące w standardzie IDE/ATAPI (PATA) mają zworkę (1) pozwalającą na pracę dwóch napędów na jednej taśmie. Może być ustawiona w trzech trybach: master, slave i cable select (2). Jeśli nie korzystasz z automatycznego trybu cable select, każdy napęd na danej taśmie musi mieć inaczej ustawioną zworkę: jeden na master, drugi na slave.

Przyczyną awarii bywa też uszkodzony kontroler na płycie głównej. Rozwiązaniem może być przełączenie nagrywarki do innego portu albo sprawdzenie wątpliwego portu za pomocą innej, sprawnej nagrywarki.

Prawym klawiszem myszy kliknij Mój komputer, z menu wybierz Zarządzaj, następnie w oknie Zarządzanie komputerem kliknij Menedżer urządzeń.

Znak zapytania przy kontrolerach IDE oznacza, że urządzenia te wymagają instalacji dodatkowych sterowników, np. z płyty CD dołączonej do płyty głównej.

Jeżeli natomiast wszystko wygląda normalnie lub przy kontrolerach widzisz wykrzyknik, odinstaluj wszystkie kontrolery IDE – klikając prawym klawiszem myszy Odinstaluj, po czym zresetuj komputer. Po ponownym uruchomieniu urządzenia zostaną na nowo wykryte i wszystko powinno wrócić do normy.

Bardzo rzadką sytuacją jest nieprzypisana litera identyfikująca napęd w systemie. Otwórz okno Zarządzanie komputerem, kliknij Zarządzanie dyskami i sprawdź, czy napęd optyczny ma przypisaną literę DVD (E:). Jeśli nie, kliknij prawym klawiszem myszy jego ikonę Brak nośnika, z menu wybierz Zmień literę dysku i ścieżki..., następnie w nowo otwartym oknie kliknij Dodaj... i wybierz jedną z dostępnych liter alfabetu.

Jeśli proces aktualizacji firmware’u został przerwany (np. wystąpiła bardzo krótka przerwa zasilania, oprogramowanie do aktualizacji zgłosiło błąd), nie wolno wyłączać komputera. Jeszcze raz pobierz nowy firmware z innego serwera (jeśli to możliwe), bo być może plik jest uszkodzony, po czym ponownie dokonaj aktualizacji. Komputer możesz bezpiecznie zresetować dopiero po wyświetleniu się komunikatu stwierdzającego poprawność przeprowadzonej operacji.

Jeśli aktualizacja została przerwana, napęd nie jest wykrywany, pozostaje prosta metoda odratowania urządzenia, ale niesie ze sobą ryzyko uszkodzenia płyty głównej. Potrzebny jest na chwilę drugi, taki sam jak twój, sprawny egzemplarz napędu. Podłącz oba napędy do zasilania, przełącz je do trybu master, sprawny napęd podłącz do kontrolera ATA. Uruchom system, a w nim aplikację aktualizującą firmware. Następnie przełącz kabel ATA z napędu sprawnego do uszkodzonego i rozpocznij wgrywanie firmware’u do uszkodzonego napędu.

Niekiedy uszkodzeniu ulega układ pamięci przechowujący firmware. W tej sytuacji skieruj się do serwisu lub na aukcjach internetowych poszukaj takiego samego napędu, ale z uszkodzoną optyką. Po jego zakupieniu wymień samą kość pamięci albo całą płytę elektroniczną.

Oferowane w sprzedaży płyty służące do czyszczenia soczewek napędów optycznych, wyposażone w specjalne szczoteczki, nie nadają się do współczesnych nagrywarek komputerowych. Płyta obraca się zbyt szybko i przyklejone do jej powierzchni szczotki mogą uszkodzić głowicę. Jeśli już musisz skorzystać z tego rozwiązania, ogranicz (np. za pomocą znanego programu Nero DriveSpeed) prędkość napędu do 1x.

Błędna praca, nieodczytywanie płyt albo zbyt powolne działanie napędu może być skutkiem zabrudzenia soczewki, przez którą przechodzi promień lasera, albo złych ustawień systemowych, uniemożliwiających wydajną pracę. Najczęstszą przyczyną powolnej pracy nagrywarki jest zaniżony transfer danych do i z kontrolera. Powoduje to specjalny tryb pracy o nazwie DMA. Wszystkie najnowsze napędy pracują w tym właśnie trybie, mimo to system nie zawsze poprawnie ustawia ten parametr, wybierając zamiast niego znacznie wolniejszy PIO. Pokażemy, jak usunąć te problemy.

Wyłącz komputer i otwórz jego obudowę. Od napędu optycznego odłącz kable, a następnie odkręć cztery śruby mocujące napęd. Wyjmij napęd z obudowy.

Wyprostowany spinacz biurowy włóż do otworu awaryjnego otwierania tacki i wysuń lekko tackę.

Płaskim śrubokrętem podważ zatrzaski, które przytrzymują przedni panel, po czym odsuń ten panel od metalowej obudowy napędu optycznego:

Odkręć cztery śrubki umocowane na spodzie obudowy napędu, po czym zdejmij górną część jego obudowy.

Patyczek kosmetyczny namocz w alkoholu izopropylowym do czyszczenia optyki (inne odmiany alkoholu mogą uszkodzić soczewkę). Wyczyść nim soczewkę, następnie osusz ją drugą, suchą stroną patyczka. Złóż napęd, zamontuj go w komputerze i sprawdź poprawność jego działania.

Podczas nagrywania płyt, np. programem Nero, często wyświetla się komunikat „Błąd kalibracji lasera”. Przyczyną może być rozregulowanie się układu optycznego napędu. W celu naprawienia tej usterki konieczna jest wizyta w punkcie naprawczym. Rzadziej przyczyną są wyjątkowo kiepskie nośniki, do których się nie przyznaje żaden producent. Prawdopodobnym powodem pojawienia się takiego komunikatu jest też zasilacz o zbyt małej mocy. Aby to sprawdzić, odłącz inne napędy, dyski i niepotrzebne w danej chwili urządzenia i ponownie spróbuj nagrać płytę.

Prawym klawiszem myszy kliknij Mój komputer, z menu wybierz Zarządzaj, następnie w oknie Zarządzanie komputerem kliknij Menedżer urządzeń.

W prawej części okna rozwiń gałąź Kontrolery IDE ATA/ATAPI i dwukrotnie kliknij Podstawowy kanał IDE. W nowo otwartym oknie, w zakładce Ustawienia zaawansowane, w polach Tryb transferu wybierz DMA jeżeli dostępne.

Warto też pamiętać, że zbyt wolna praca nagrywarki może być spowodowana niską jakością nośnika lub jego uszkodzeniami mechanicznymi. Sprawdź, czy płyty są czyste. Zawsze korzystaj z dobrych jakościowo nośników.

Również nieaktualne oprogramowanie nagrywarki może być przyczyną powolnej pracy. Brak odpowiednich wpisów o parametrach najnowszych płyt spowoduje ich wolniejszy zapis. Zaktualizuj oprogramowanie.

Coraz wolniejszy zapis może być pierwszym objawem zużycia się diody laserowej, prowadzącego do nieuchronnej śmierci napędu. Moc lasera słabnie i nagrywarka ogranicza prędkość w celu zachowania poprawności zapisu i odczytu. Wymień diodę.

Przyczyną powolnej pracy nagrywarki może też być słaby dysk 2,5” (w notebooku), oprogramowanie działające w tle lub uruchomione jednocześnie dwa programy do nagrywania.

Jeśli wszystko działa poprawnie, a nagle nie możesz skopiować płyty, sprawdź, czy krążek nie jest chroniony przed kopiowaniem. Do wykrycia zabezpieczeń możesz się posłużyć odpowiednim oprogramowaniem, na przykład aplikacją A-ray Scanner. Jeśli wynik skanowania będzie pozytywny, zaopatrz się w najnowszą wersję programu do kopiowania zabezpieczonych płyt, np. Alcohol 120% – może dzięki temu uporasz się z problemem. Gorzej, jeśli nagrywarka nie należy do najnowszych i nie jest w stanie obsłużyć danego zabezpieczenia, wtedy nawet najlepsze programy nie pomogą.