Łatwe udostępnianie

• Przechowywanie danych
• Udostępnianie plików w sieci lokalnej
• Udostępnianie multimediów w sieci lokalnej
• Pobieranie plików z sieci P2P
• Wykonywanie automatycznej kopii bezpieczeństwa
• Używanie jako serwera FTP
• Używanie jako serwera WWW

Network Attached Storage (NAS) pierwotnie były urządzeniami, które w lokalnej sieci LAN pozwalały niezależnie od komputera przechowywać dane, tak aby były one dostępne dla wszystkich użytkowników tej sieci. Używane głównie do celów profesjonalnych, z czasem urządzenia tego typu trafiły także do domów zwykłych użytkowników. Jednocześnie zyskały nowe funkcje przydatne w domowych zastosowaniach (przykładowe w ramce „Na co pozwala NAS”) oraz ładny design. Można je kupić w cenie od 350 zł.

Urządzenie typu NAS do sieci lokalnej można podłączyć za pomocą kabla ethernet lub bezprzewodowo (jeśli NAS ma interfejs Wi-Fi). Po włączeniu jest ono automatycznie wykrywane przez router i jak każde inne urządzenie otrzymuje adres IP zgodny z fabrycznie ustawionym przez producenta (można go oczywiście zmienić). Dzięki temu możliwe jest łatwe odnalezienie NAS w sieci przed pierwszą konfiguracją.

Konfiguracja urządzenia może przebiegać na dwa sposoby: za pośrednictwem dołączonego oprogramowania lub przeglądarki internetowej. W tym drugim wypadku w pole adresu należy wpisać adres IP serwera (jest podany w instrukcji obsługi). W obudowie urządzenia jest miejsce na co najmniej jeden dysk twardy – zazwyczaj możliwa jest instalacja nośników formatu 3,5 oraz 2,5 cala. Większość serwerów pozwala na podpięcie tylko dysków standardu SATA. Alternatywną metodą podłączenia dysku do urządzenia NAS są porty USB. Nawet najtańsze NAS-y mają zazwyczaj jeden taki port, droższe urządzenia – kilka. Wykorzystując port USB, można podłączyć do serwera starsze typy dysków twardych i nośniki SSD (konieczny jest zakup dodatkowej kieszeni dyskowej z portem USB) oraz pamięci flash.

Producenci NAS przewidzieli, że nawet w domowych warunkach z urządzenia może korzystać kilka osób. Administrator urządzenia może każdemu użytkownikowi stworzyć jego konto i określić, które katalogi na dysku będą należały do niego i do których zbiorów ma mieć dostęp. Może także przyznawać prawa np. do odtwarzania multimediów, zapisywania plików na dysku, dostępu do serwera FTP i WWW.

Przechowywanie plików to podstawowa funkcja NAS. Urządzenie może funkcjonować jako zwykły dysk sieciowy, dostępny już z okna Mój komputer. Jego ikona pojawi się tam podczas instalacji dołączonego oprogramowania lub odpowiedni skrót trzeba stworzyć samodzielnie. Do przeglądania zawartości dysku NAS można wykorzystać dołączone oprogramowanie.

Niektóre urządzenia oprócz zwykłego przechowywania plików pozwalają korzystać z funkcji serwera FTP. Przy odpowiedniej konfiguracji domowej sieci oraz mając stały numer IP łącza internetowego, za pomocą takiego serwera można przesyłać dane do dysku NAS z komputerów nienależących do sieci lokalnej, np. z pracy, uczelni, wykorzystując internet.

Inną funkcją związaną z gromadzeniem danych jest zintegrowany z NAS klient sieci P2P. Ten element występuje tylko w niektórych urządzeniach i zazwyczaj ogranicza się do obsługi sieci BitTorrent. Wystarczy za pomocą panelu kontrolnego wskazać odpowiedni link wiodący do pliku w sieci P2P, a NAS bez udziału użytkownika pobierze dane i zapisze na swoim dysku twardym.

Oprócz gromadzenia danych praktycznie wszystkie NAS-y oferują inną, jeszcze ciekawszą funkcję związaną z danymi – udostępnianie plików multimedialnych (filmów, muzyki, zdjęć) znajdujących się na dysku twardym urządzenia w technologii strumieniowej, czyli na podobnej zasadzie jak pliki znajdujące się w portalach typu YouTube. Możliwość taką daje wbudowany w NAS tzw. serwer mediów.

Rozwiązanie to pozwala korzystać z plików multimedialnych zgromadzonych w NAS nie tylko za pośrednictwem komputera, ale także wyposażonych w interfejs sieci LAN urządzeń audio-wideo, np. odtwarzaczy DVD i blu-ray, niektórych odtwarzaczy muzycznych, konsoli do gier (Xbox 360, Playstation 3), a także najnowszych telewizorów, np. marki Samsung z serii 7000 i 8000. Co ważne, pliki mogą być odtwarzane przez wielu użytkowników równocześnie bez konfliktu między nimi. Możliwe jest także tworzenie list odtwarzania, działających analogicznie do tych znanych z aplikacji Winamp czy Windows Media Player.

Odmianą urządzeń NAS, nastawioną przede wszystkim na usługi multimedialne, są sieciowe centra multimedialne. Podobnie jak serwery danych mają wbudowany dysk, czasem pozwalają na korzystanie z serwera FTP czy klienta sieci BitTorrent. Dodatkowo jednak są wyposażone w szereg wyjść służących do bezpośredniego podłączenia sprzętu grającego, telewizora czy projektora (które nie muszą mieć interfejsów sieciowych). Niektóre urządzenia mają wbudowane odtwarzacze DVD oraz DviX i dołączone piloty zdalnego sterowania.

Jako serwera multimedialnego można używać zwykłego komputera. Oczywiście, aby pełnił on tę funkcję, musi być cały czas włączony. Do udostępniania multimediów wystarczy Windows Media Center zawarty w specjalnej wersji systemu Windows XP (Media Center Edition) oraz w każdej wersji Visty. Posiadacze innych systemów mogą zainstalować ten lub inny serwer mediów, np. TVersity. Aby udostępnić pliki multimedialne, należy w aplikacji serwera wskazać katalogi, które mają być dostępne w sieci. W Windows Vista można bardzo łatwo wskazać urządzenia sieciowe, które będą mogły skorzystać z multimediów, oraz te, które dostępu nie uzyskają – prawa te można zmieniać.

NAS można także wykorzystać do wykonywania kopii zapasowych danych zgromadzonych w komputerze. Najprostszą metodą jest oczywiście ręczne przegranie kopii ważnych plików na dysk NAS.

Inny sposób to wskazanie dysku sieciowego jako miejsca przechowywania plików kopii bezpieczeństwa, wykonywanej za pomocą specjalistycznego oprogramowania, np. funkcji wbudowanej w system operacyjny Windows. Takie rozwiązanie sprawia, że znika problem ograniczonej pojemności płyt DVD, na których często zapisywane są kopie bezpieczeństwa.

To nie wszystko. Niektóre urządzenia NAS oferują własne mechanizmy wykonywania kopii bezpieczeństwa (stanowiące część firmware’u) i wykorzystują do tego własne oprogramowanie. Umożliwia ono zarówno wykonanie pojedynczej, pełnej kopii zapasowej, jak też regularne wykonywanie kopii przyrostowej – odbywa się ono według harmonogramu ustalonego przez użytkownika i pozwala na bieżąco wprowadzać do kopii bezpieczeństwa wszystkie zmiany w systemie operacyjnym oraz zawartości katalogów komputera.

Decydując się na zakup NAS, trzeba określić, które z licznych funkcji oferowanych przez te urządzenia będą potrzebne. Najtańsze urządzenia – za około 350 zł – oferują tylko gromadzenie i dostęp do danych. Udostępnianie multimediów, wykonywanie kopii bezpieczeństwa i funkcje serwera FTP zaoferuje NAS w cenie niecałych 500 zł. Poszukując urządzenia z klientem sieci P2P lub serwerem WWW (który pozwala umieścić w sieci własną stronę internetową), niekonieczne trzeba się przygotować na większy wydatek. Część urządzeń w cenie 500 zł będzie miało także takie możliwości, ale nieliczne zaoferują wszystkie opcje wyszczególnione w ramce „Na co pozwala NAS”.

Podane ceny nie uwzględniają kosztów zakupu dysku twardego. Tylko niektóre urządzenia są sprzedawane w komplecie z nośnikiem. W praktyce, aby zaoszczędzić, najlepiej zakupić NAS i dysk oddzielnie. Ceny dysków są obecnie niskie – za 0,5 terabajta trzeba zapłacić niewiele więcej niż 200 zł.

Przed zakupem urządzenia należy sprawdzić sposób montażu dysku. Niektóre NAS-y mają wygodne kieszenie na nośnik, umożliwiające jego szybki montaż i demontaż. Jeśli urządzenie nie ma takiej kieszeni, użytkownik musi otwierać obudowę i montować dysk za pomocą śrub oraz podłączać do niego niezbędne kable. To rozwiązanie znacznie mniej wygodne i czasochłonne, ale jeśli ktoś nie zamierza często wyjmować dysku z urządzenia, to może zaoszczędzić kilka złotych, bo za modele z kieszenią dyskową trzeba zazwyczaj zapłacić więcej.

Ważnym czynnikiem przy zakupie NAS jest liczba portów USB. Można do nich podłączyć np. zewnętrzny dysk lub pamięć flash. Najtańsze NAS-y rzadko mają taki port, a jeśli już – to maksymalnie jeden. Droższe modele mają kilka wejść USB. Jeśli urządzenie będzie stało w reprezentacyjnym miejscu, warto jeszcze zwrócić uwagę na jego wygląd. W sklepie dostępne są zarówno urządzenia o ciekawym wzornictwie, jak i przypominające stosowane profesjonalnie NAS-y, w których liczy się przede wszystkim sprawność, a nie wygląd.