Optymalizacja dysku

Fragmentacja to niekorzystne zjawisko polegające na pojawianiu się na dysku twardym nieciągłych obszarów zarówno zawierających dane, jak i wolnych od zapisu. W wyniku dużej fragmentacji może dojść do sytuacji, kiedy pliki – widoczne dla użytkownika jako pojedyncze obiekty systemu plików – są w rzeczywistości rozrzucone w niewielkich fragmentach po całym dysku twardym. W takich przypadkach odczyt danych będzie trwał znacznie dłużej niż odczyt pliku zapisanego w ciągłym obszarze dysku. Na stopień fragmentacji użytkownik komputera ma bardzo ograniczony wpływ. To znaczy, że nie można temu zjawisku przeciwdziałać, np. układając pliki w określonych folderach, gdyż logiczny porządek widoczny dla użytkownika w systemie poprzez systemowy menedżer plików (najczęściej Eksplorator Windows) nie przekłada się na fizyczne uporządkowanie danych zapisanych na dysku. Jedyną skuteczną metodą niwelowania niekorzystnych skutków fragmentacji danych na dysku jest przeprowadzanie co jakiś czas (ale nie za często!) defragmentacji dysku.

Defragmentacja dysku twardego to proces, dzięki któremu twój komputer i system operacyjny będą działały szybciej. Zysk wydajności będzie jeszcze większy, jeżeli zastosujesz oprogramowanie, które wykona proces defragmentacji dopasowany do tego, jakiego typu aplikacje uruchamiasz na swoim komputerze. Dysk twardy jest inaczej wykorzystywany, gdy komputera używasz do pracy z zajmującymi dużo pamięci aplikacjami graficznymi, wymagającymi dużych przestrzeni dyskowych grami czy aplikacjami biurowymi. Do każdego typu zadań możesz stosować różne strategie rozmieszczenia plików na dysku, dzięki czemu potrzebne ci dokumenty będą się otwierały szybciej, a aplikacje i gry szybciej wystartują.

Programem, którego proponujemy użyć do optymalizacji pracy dysku twardego, jest Ultimate- Defrag. Aplikacja jest dostępna w dwóch wersjach: płatnej (UltimateDefrag 2008 2.0.0.55) oraz bezpłatnej (UltimateDefrag Free Public Domain Edition 1.72). Na naszym krążku zamieściliśmy wersję bezpłatną.

Uruchom proces instalacji z naszego krążka lub dwukrotnie kliknij znajdujący się na płycie plik UltimateDefragFREE. Kiedy wyświetli się okno Otwórz plik - ostrzeżenie o zabezpieczeniach, kliknij w nim przycisk Uruchom.

Pojawi się okienko dialogowe z pytaniem, czy chcesz zainstalować program. Kliknij Tak, a w kolejnym okienku – Important Instructions – kliknij Continue.

Kolejne okno dialogowe umożliwia wybór docelowego folderu instalacji. Pozostaw ustawienie domyślne, kliknij Continue, a następnie Tak.

Rozpocznie się kopiowanie plików programu na dysk. Gdy operacja się zakończy, zostaniesz o tym poinformowany odpowiednim komunikatem. Kliknij OK.

Skróty uruchamiające program są dodawane na pulpit systemu Windows oraz do menu Start. Uruchom program, klikając ikonę skrótu z wybranego przez ciebie miejsca.

Pojawi się okno główne programu, jednak od razu zostanie przesłonięte ostrzegawczym oknem dialogowym Warning informującym o tym, że funkcja dokonująca analizy i optymalizacji dysku pod kątem ostatnio otwieranych plików jest wyłączona. Na pytanie, czy ją włączyć, na razie odpowiedz przecząco, klikając No.

Zobaczysz kolejne okno dialogowe. Informuje ono o tym, że aktywna jest funkcja optymalizująca dysk pod kątem szybszego uruchamiania systemu. Na pytanie, czy chcesz ją wyłączyć, również odpowiedz No. Ostatnie pytanie, wyświetlone w kolejnym oknie dialogowym, dotyczy tego, czy UltimateDefragmenter ma być domyślnym defragmentatorem w systemie Windows. Tym razem kliknij Yes.

Po uporaniu się z serią okien dialogowych zobaczysz główne okno programu UltimateDefrag. Główną część tego okna zajmuje kołowy schemat obrazujący stopień fragmentacji plików (więcej informacji w ramce „Czym jest fragmentacja danych?”). Obszary zaznaczone szarym kolorem to wolna przestrzeń na dysku. Obszary zaznaczone na zielono to miejsca, na których są zapisane dane.

Po lewej stronie okna głównego, patrząc od góry, jest wyświetlona lista dysków twardych – w naszym przykładzie jest to tylko jeden dysk, systemowy dysk C Ready. Pod listą znajdują się informacje uzyskane w wyniku przeprowadzenia analizy (jeszcze jej nie zrobiłeś) dysku. Opcje poniżej, związane z defragmentacją, wykorzystasz w trakcie porządkowania danych programem UltimateDefrag.

Defragmentację trzeba zacząć od analizy aktualnej sytuacji na dysku. Następnie zastosujesz maksymalnie uproszczony (ale dość skuteczny) tryb automatycznej defragmentacji.

Zakładamy, że masz już uruchomiony program UltimateDefrag. W oknie głównym po lewej stronie zaznacz dysk, który chcesz zdefragmentować, następnie kliknij Analyze.

Po przeprowadzeniu analizy kolory widoczne na schemacie dysku ulegną zmianie, a pod listą dysków wyświetlą się szczegółowe informacje. Dotyczą one kolejno: łącznej liczby plików na danym dysku – File count, liczby plików o ciągłym zapisie (czyli niewymagających defragmentacji) – Contiguous files, oraz liczby plików pofragmentowanych – Fragmented files. Oprócz tego wyświetla się procentowy wskaźnik stopnia fragmentacji danych na dysku.

Na naszej redakcyjnej maszynie wyrażony procentowo stopień fragmentacji danych Degree of fragmentation wynosił 25,273 proc. Można to zinterpretować w ten sposób, że jedna czwarta wszystkich danych zapisanych na dysku odczytuje się wolniej, niż gdyby te dane były zapisane w ciągłym obszarze na dysku. Bez względu na to, jaką wartość wskaźnik ten osiągnął na twoim komputerze, o ile tylko nie przeprowadzałeś ostatnio defragmentacji dysku, zalecamy wykonanie dalszych działań.

Domyślnie zaznaczonym zadaniem defragmentacji jest przeprowadzenie działań tylko na plikach podzielonych na fragmenty – Fragmented files only. W takim przypadku program próbuje zestawić podzielone pliki w jedną całość, ale nie przemieszcza obszarów ciągłych. W rezultacie część plików może dalej pozostać podzielona na fragmenty, gdyż nie będzie możliwości ich scalenia bez przemieszczenia obszarów ciągłych. Poprawi to wydajność, ale lepiej na początek wybrać inną opcję – Auto. Zanim jednak klikniesz przycisk Start, przyjrzyj się rozwijanej liście Meximum resource usage %. Domyślnie jest na niej zaznaczona wartość 100 proc., co oznacza, że zezwalasz programowi na przydział wszystkich zasobów komputera na potrzeby procesu defragmentacji. Jest to zalecane, gdy nie będziesz używał komputera do innych zadań – proces defragmentacji będzie wtedy trwał najkrócej. Jeżeli jednak planujesz jednocześnie wykonywanie jakiejś pracy, ustaw mniejszą wartość z listy. Kliknij Start, by rozpocząć defragmentację w trybie automatycznym. Proces może potrwać nawet kilka godzin.

Tak wykonana defragmentacja jest optymalnym rozwiązaniem, gdy twój komputer nie jest przeznaczony jedynie do jakichś ściśle określonych zadań. Z trybu automatycznego korzystaj w przypadku typowo domowych zastosowań komputera – trochę gier, trochę prac w aplikacjach biurowych, zabawy grafiką i dźwiękiem. Po zakończeniu niech cię nie zdziwi niewielka liczba plików, które nadal pozostały pofragmentowane. Dane, których system aktualnie używa, nie mogą być skonsolidowane. Mimo to powinieneś zobaczyć, że większość plików została ułożona w spójnych obszarach najszybciej odczytywanych na dysku twardym, tak jak na naszej ilustracji – niebieskie obszary.

Wiesz już, jak przeprowadzić defragmentację z automatycznymi i uniwersalnymi ustawieniami programu UltimateDefrag. Program ma dodatkowo opcje, które mogą pomóc wycisnąć z dysku i systemu plików maksimum wydajności.

Program UltimateDefrag umożliwia przeprowadzenie defragmentacji w taki sposób, by pliki najczęściej odczytywane były rozmieszczone w szybszych obszarach dysku. Aby jednak program wiedział, których plików używasz częściej niż innych, musisz włączyć funkcję sprawdzającą częstość korzystania z określonych danych. Wiesz już, że program podczas uruchamiania pyta, czy włączyć funkcję rejestracji ostatniego czasu dostępu do pliku. Jeżeli chcesz mieć szybszy dostęp do najczęściej używanych plików, kliknij w tym oknie przycisk Yes.

W oknie głównym, w obszarze wyboru typu defragmentacji zaznacz opcję Recency i kliknij widoczny obok niej przycisk Options.

W oknie Recency Options jest domyślnie zaznaczona opcja Last Modified, co oznacza, że program układa pliki wg daty ostatniej modyfikacji. Jeżeli jednak zależy ci na szybszym dostępie do plików, których nie zmieniasz, właściwszym ustawieniem będzie opcja Last Accessed, która ułoży pliki wg czasu ostatniego ich otwarcia. Ponadto, chcąc uzyskać najszybszy dostęp do ostatnio otwieranych plików, wybierz opcję: Place Data On Outer Tracks .... Nie zmieniaj pozostałych opcji i kliknij OK. Przyciskiem Start uruchomisz optymalizację.

Jak defragmentacja w programie UltimateDefrag może wpłynąć na szybsze otwieranie folderów pocztowych, zadań, notatek i innych wpisów użytkownika w popularnym programie Microsoft Outlook? Wystarczy odpowiednio umieścić na dysku plik z rozszerzeniem .pst. Jeżeli plik ten będzie zapisany w najszybciej odczytywanych zewnętrznych obszarach dysku, to dane użytkownika również będą ładowane zauważalnie szybciej.

Uruchom UltimateDefrag. Następnie z menu Tools wybierz pozycję Options.

W oknie Options pod zakładką Generals, z listy Drives wybierz dysk, na którym jest zainstalowany Outlook (i na którym znajdują się jego dane – w domyślnej konfiguracji dane Outlooka znajdują się na tym dysku, na którym został on zainstalowany). Następnie w sekcji High Performance zaznacz pole wyboru Include these types of files i kliknij przycisk Add.

W oknie Add file extensions wybierz z listy zarejestrowanych rozszerzeń .pst i kliknij OK i jeszcze raz OK.

Powrócisz do okna głównego. Kliknij teraz opcję Consolidate i kliknij widoczny obok niej przycisk Options.

W oknie Consolidate Options zaznacz pole wyboru Respect high performance (co oznacza, że program ma uwzględniać wprowadzone przez ciebie ustawienia dotyczące plików z rozszerzeniem .pst). Zaznacz też opcję Complete high performance then stop, dzięki czemu program nie będzie przeprowadzał całościowej konsolidacji danych na dysku, lecz poprzestanie na optymalizacji zgodnie z twoimi ustawieniami (tylko plik z rozszerzeniem .pst). Kliknij OK, i uruchom optymalizację, klikając Start.

Chcesz, by ulubiona gra szybciej się uruchamiała (nawet kosztem wolniejszego uruchamiania się pozostałych programów)? Jest na to sposób. W oknie głównym UtlimateDefraga z menu Tools wybierz Options.

W oknie Options, pod zakładką General wybierz z listy Drives dysk, na którym jest zainstalowana gra, jaką chcesz zoptymalizować. Następnie w sekcji High Performance zaznacz pole wyboru Custom> i kliknij Select files.

W oknie Select files po prawej stronie wybierz, zaznaczając odpowiednie pole wyboru, np. folder z grą i kliknij przycisk <<. Folder gry zostanie dodany do listy optymalizacyjnej. Kliknij OK i jeszcze raz OK. Dalej postępuj tak jak w poprzednim warsztacie w krokach 5 i 6, z tą różnicą, że zamiast plików w formacie PST teraz zoptymalizowany zostanie oczywiście wskazany przez ciebie folder z grą.

W analogiczny sposób możesz ułożyć w najszybszym obszarze dysku dowolny plik.