Płytowe nowości

W artykule:

• Omówienie podstawek procesorów
• Rodzaje chipsetów
• Nowoczesne rozwiązania stosowane w płytach głównych
• Wyniki testu 16 płyt dla procesorów AMD i Intela
• Recenzje najlepszych produktów

Współczesne płyty główne są bardzo tanie – już za 160 –180 zł można kupić model, w którym da się zainstalować najnowsze procesory AMD czy Intela. Ale pecet o takiej konfiguracji nie będzie wydajny, nie umożliwi również łatwej rozbudowy. Jednak już za około 300 zł można kupić znacznie lepszą płytę, dlatego testujemy 16 produktów właśnie w takiej cenie.

Na rynku funkcjonuje obecnie kilka rodzin procesorów, a także pasujących do nich modeli płyt głównych.

W przypadku rozwiązań firmy AMD są to 2 serie: wydajne procesory FX (np. FX-4100), które montuje się w płytach głównych z podstawkami AM3+, a także niedrogie układy codziennego użytku z serii A (np. A8–3850), pasujące do płyt z podstawkami FM1. To rozwiązania zupenie różne, niezachowujące między sobą żadnej kompatybilności. W naszym teście znalazły się płyty główne współpracujące zarówno z układami FX, jak i A.

W przypadku produktów Intela obecnie obowiązuje jedna platforma. Należą do niej procesory Celeron, Pentium i Core, a także współpracujące z nimi płyty główne z podstawkami LGA1155. Kupując części do komputera, trzeba jednak pamiętać, że starsze procesory mają podobne nazwy, ale pasują tylko do nieco innych podstawek LGA1156. Natomiast następne procesory Intela, które wkrótce pojawią się na rynku (tzw. Ivy Bridge), będą zgodne tylko z niektórymi płytami, mimo że podstawka LGA1155 pozostaje bez zmian. Wynika z tego, że mimo wielu podobieństw, starsze i nowsze rozwiązania Intela znacznie się różnią.

Ścisły związek z poszczególnymi procesorami oraz rodzajami podstawek ma chipset, czyli układ sterujący płyty głównej. Zapewnia on komunikację procesora z innymi elementami komputera, zatem stanowi najważniejszy element płyty. Aby informacje na temat chipsetów były czytelne, umieściliśmy je w tabelce na następnej stronie.

Płyty główne dla procesorów AMD FX mogą mieć różne układy – od 880G aż po 990FX. Różnią się one przede wszystkim liniami PCI Express umożliwiającymi instalację kart graficznych, a także możliwością podkręcania procesora i pamięci. Do podstawowych zadań wystarczy płyta z chipsetem 880G.

Dla układów AMD z serii A przeznaczone są tylko dwa chipsety: A55 oraz A75. Ten pierwszy jest bardzo okrojony: nie ma portów SATA 3 ani USB 3.0 , więc generalnie lepsze są płyty z chipsetem A75.

Jeśli chodzi o Intela, wybór chipsetów jest ogromny. Warto wiedzieć, że najpopularniejszym rozwiązaniem jest H67, który ma dwa porty SATA 3, pozwala też wykorzystać grafikę zintegrowaną z procesorem. W przypadku wydajnych komputerów sprawdza się podobny chipset Z68, który daje duże możliwości podkręcania procesora i pamięci.

Wspomnieliśmy wcześniej, że przyszłe procesory Intela będą zgodne tylko z niektórymi płytami głównymi. Dotyczy to płyt z chipsetami B75, Z75, H77 oraz Z77. Z całą pewnością można stwierdzić, że popularne będą te dwa ostatnie układy, które są nowszymi odpowiednikami H67 i Z68. Jeśli zatem zamierzasz kupić komputer w najbliższych miesiącach, lepiej poczekać na nowe procesory z rodziny Ivy Bridge (będzie to nowa seria 3000, np. Core i7–3770K), a także właśnie na płyty z nowymi chipsetami (pierwsze modele już się pojawiły, są też w naszym teście).

Nowoczesny chipset, porty USB 3.0 oraz SATA 3 to nie wszystko, by zakup płyty głównej można było uznać za udany. Na przykład warto zwrócić uwagę na to, by płyta główna miała nie 2, lecz 4 sloty (gniazda) dla pamięci RAM. Pozwoli to na instalację np. 4 lub 8 GB, a w przyszłości łatwą rozbudowę o kolejne moduły pamięci. Warto zwrócić uwagę również na sloty PCI oraz PCI Express . Jeśli masz jakieś starsze karty dźwiękowe, telewizyjne itp., które chciałbyś wykorzystać, płyta musi mieć złącza PCI. W przeciwnym wypadku musi mieć kilka nowoczesnych złączy PCI Express, które umożliwią wykorzystanie nowszych kart.

Warto się także przyjrzeć, jak wygląda tylny panel płyty głównej. Większość chipsetów pozwala wykorzystać grafikę zintegrowaną z procesorami (mają ją wszystkie układy AMD z serii A, a także niemal wszystkie układy Intela). Niestety, zdarzają się płyty główne np. z chipsetem H67, które z niewiadomych przyczyn zostały pozbawione wyjść wideo. Do takiej płyty trzeba koniecznie dokupić kartę graficzną, co naraża użytkownika na dodatkowe koszty.

Najlepiej, jeśli płyta ma wyprowadzonych jak najwięcej nowoczesnych interfejsów. Dotyczy to zarówno wyjść wideo (HDMI lub DVI), złączy USB 3.0, czy też optycznych wyjść audio. Porty, takie jak FireWire czy eSATA, są obecnie mało ważne, bo USB 3.0 bardzo szybko je wypiera. Ogromna większość użytkowników nie potrzebuje także archaicznego portu równoległego i szeregowego, choć i takie jeszcze się zdarzają. Zamiast nich powinno być jak najwięcej USB.

Płyty główne najwyższej klasy mają mnóstwo dodatków, takich jak: kable, przejściówki, panele kontrolne, rozwiązania chłodzące, a nawet dodatkowe interfejsy, np. Wi-Fi. W tanich płytach nie ma co liczyć na takie elementy wyposażenia – w komplecie zwykle jest tylko kabelek SATA.

Za to na płycie CD można znaleźć cenny zestaw oprogramowania, przede wszystkim do monitorowania temperatur oraz wentylatorów. Osoby, które chcą podkręcać procesor czy pamięć, również znajdą odpowiednie programy, ale ze względu na ograniczone możliwości tanich płyt nie na każdej będą one tak samo użyteczne. Oprócz tego producenci oferują ciekawe programy narzędziowe, np. do monitorowania łącza sieciowego, kontroli pracy wentylatorów, łatwej aktualizacji BIOS-u z poziomu Windows itp.

Przetestowaliśmy 16 niedrogich płyt głównych z tzw. klasy ekonomicznej. Większość modeli z tego segmentu kosztuje około 300 zł, choć niektóre sa znacznie droższe.

Procesory AMD FX nie mają zintegrowanych układów graficznych, dlatego płyty z podstawkami AM3+ są pozbawione wyjść wideo. Mają za to po 6 portów SATA 3, pozwalają zainstalować do 32 GB pamięci, a płyta Gigabyte GA-990XA-UD3 umożliwia instalację dwóch kart graficznych w trybie CrossFireX. Co ciekawe, dwie płyty wykorzystują klasyczny BIOS , a tylko jedna system UEFI dominujący w płytach z pozostałych kategorii.

Płyty z drugiej grupy, przeznaczone do układów AMD z serii A, pozwalają na składanie tanich komputerów, wykorzystujących zintegrowaną grafikę. Dlatego niemal każda płyta z podstawką FM1 ma wyjścia wideo, w tym przynajmniej jedno cyfrowe. Jednak z portami SATA 3 czy USB 3.0 bywa różnie – generalnie chipset A55 jest ich pozbawiony. W płycie ASRock A55 Pro3 zastosowano dodatkowe kontrolery, które ten brak uzupełniają. Na płycie Gigabyte GA-A55M-S2V tych kontrolerów zabrakło. W tej kategorii zwyciężyła płyta Asus F1A75-M Pro, która ma lepszy chipset, ponadto została najlepiej wyposażona we wszelkie interfejsy.

Pierwsze trzy płyty z tej kategorii uzyskały podobne oceny, choć bardzo różnią się między sobą. MSI H77MA-G43 to model z nowym chipsetem, przystosowany do współpracy z przyszłymi procesorami Ivy Bridge, a jednocześnie zgodny z układami współczesnymi. Wyposażenie płyty nie odbiega od standardu. Tuż za nią znalazła się płyta Asus P8P67-M Pro, która ma lepsze wyposażenie (m.in. dodatkowy kontroler SATA 3), lepiej nadaje się do podkręcania, ale ze względu na chipset nie pozwala wykorzystać grafiki zintegrowanej z procesorem.

Warto też zwrócić uwagę na Gigabyte GA-Z68AP-D3 z chipsetem Z68, który łączy cechy chipsetów z serii H (możliwość wykorzystania zintegrowanej grafiki) oraz P (lepsze możliwości podkręcania). Poza tym płyta Gigabyte ma format ATX, jest lepiej rozplanowana, ma więcej gniazd na karty rozszerzeń.

Wydajność płyt głównych zależy od jakości zainstalowanych na nich komponentów. Jednak wpływają na nią także zintegrowane układy i jakość wykonania BIOS-u. To z kolei przekłada się np. na pracę pamięci – na niektórych płytach pamięć może pracować z częstotliwością tylko 1333 MHz, na innych – 1866 MHz.

Podobnie jest z portami SATA 3 czy USB 3.0. Wiadomo, że mają teoretyczną przepustowość 6 Gb/s oraz 5 Gb/s, ale w praktyce bywa różnie. Różnice wydajności będą widoczne w wypadku kontrolerów pochodzących od różnych producentów. Na wykresie obok widać, w jak różny sposób może pracować ten sam dysk na trzech płytach.

Uwzględniliśmy także wydajność samych procesorów i pobór energii. Wybraliśmy najlepsze (lub prawie najlepsze) procesory dla każdej z platform, by pokazać możliwości każdego rozwiązania. Wyraźnie widać, że płyty LGA1155 z procesorem Core i5–2500 K zapewniają lepszą wydajność niż płyty AM3+ z układem FX-8150 (choć ten pierwszy jest sporo tańszy). Ponadto rozwiązania AMD są bardzo prądożerne. Względnie ekonomiczne, ale najmniej wydajne, są układy AMD serii A, działające na płytach z podstawkami FM1.

Opisy wybranych płyt głównych z podstawką AM3+ do procesorów AMD

Dobrze wyposażona płyta do procesorów AMD FX, dająca spore możliwości podkręcania, wykorzystania dwóch kart graficznych w trybie SLI i CrossFireX, podłączenia 6 dysków SATA 3 oraz 4 urządzeń USB 3.0. Wadą są problemy z ustawieniem pamięci w trybie DDR3–1866 oraz bardzo wysoki pobór energii (to wada nie samej płyty, ale całej platformy AMD).

PLUSY:

• Najlepsze wyposażenie
• Możliwości podkręcania
• Możliwości rozbudowy

MINUSY:

• Pobór energii (jest to wada całej platformy)
• Problemy z DDR3-1866

Niedroga, a zarazem dobrze wyposażona płyta główna do układów AMD FX. Ma m.in. 6 portów SATA 3 z obsługą macierzy RAID oraz 2 porty USB 3.0. Format ATX pozwala wykorzystać łącznie 7 kart rozszerzeń, a kolorowe oznaczenia złączy ułatwiają podłączanie kabli. Również w przypadku tej płyty zaobserwowaliśmy problemy z testowymi pamięciami DDR3–1866.

PLUSY:

• Dobre wyposażenie
• Możliwości podkręcania
• Możliwości rozbudowy

MINUSY:

• Problemy z pamięciami DDR3-1866

Opisy wybranych płyt głównych z podstawką FM1 do procesorów AMD

Idealna płyta do budowy taniego, ale nowoczesnego i energooszczędnego komputera. Jest dobrze wyposażona, wykorzystuje wszystkie najnowsze standardy, ma wygodny, graficzny system UEFI, spory zestaw oprogramowania. Ponieważ jest to płyta formatu mATX, nie ma wielu gniazd PCI, ale za to cztery sloty na pamięć RAM, co w przyszłości ułatwi rozbudowę komputera.

PLUSY:

• Dobre wyposażenie
• Energooszczędność
• Zestaw oprogramowania

MINUSY:

• Problemy z pamięciami DDR3-1866

Najtańsza płyta spośród modeli z podstawką FM1, wyposażona tylko w 2 sloty pamięci, słaby układ dźwiękowy i zaledwie 3 gniazda PCI/PCIe. Wystarczy jednak do podstawowych zastosowań, tym bardziej że ma 6 portów SATA 3, a na tylny panel wyprowadzono aż 4 porty USB 3.0 oraz inne niezbędne złącza. Wydajność tego modelu okazała się nieco lepsza niż pozostałych płyt z tej grupy.

PLUSY:

• Niezła wydajność
• 4 porty USB 3.0
• Atrakcyjna cena

MINUSY:

• Dwa gniazda pamięci
• Słaby układ dźwiękowy
• Mało gniazd PCI/PCIe

Opisy wybranych płyt głównych z podstawką LGA1155 do procesorów Intel

Płyta MSI to bardzo dobry wybór do domowego peceta. Wykorzystuje najnowszy chipset Intel H77, który umożliwia użycie grafiki wbudowanej w procesor, jest także zgodny z najnowszymi układami Ivy Bridge. Jak na format mATX, wyposażenie płyty jest bardzo dobre. W dodatku cała platforma Intela zapewnia zdecydowanie najlepszą wydajność przy najniższym poborze energii.

PLUSY:

• Dobre wyposażenie
• Dobra wydajność
• Zgodność z Ivy Bridge

MINUSY:

• Mało portów PCI/PCIe

Najtańsza na rynku płyta z chipsetem Intel Z68, wykonana w formacie ATX. Dzięki temu umożliwia wykorzystanie grafiki zintegrowanej z procesorem, pozwala na instalację 7 kart rozszerzeń (w tym dwóch kart graficznych), daje też spore możliwości podkręcania. Szkoda, że w tak dobrej płycie producent umieścił na tylnym panelu archaiczne porty COM i LPT.

PLUSY:

• Dobre wyposażenie
• Świetna wydajność
• Możliwości podkręcania

MINUSY:

• Port COM i LPT na tylnym panelu