System pod kontrolą

System Windows Vista ma wbudowane narzędzia do bardzo szczegółowej analizy wydajności i stabilności jego działania. Umiejętne wykorzystanie tych narzędzi ułatwia diagnostykę systemu w przypadku, gdy jego poprawna praca jest zakłócona. Z naszego artykułu dowiesz się, jak korzystać z wbudowanego w Windows Vista Monitora niezawodności i wydajności. Pokażemy, jak np. zidentyfikować oprogramowanie, które może powodować zakłócenie stabilności działania systemu. Dowiesz się także, jak sprawdzać wydajność zarówno całego systemu, jak i poszczególnych jego elementów.

Narzędzie o nazwie Monitor niezawodności i wydajności jest tzw. przystawką wbudowanej w system operacyjny Konsoli zarządzania systemem MMC (Microsoft Management Console). Z jednego okna konsoli możesz obserwować wskaźniki wydajności i zarządzać nimi zarówno dla całego systemu, jak też wybranych komponentów sprzętowych czy konkretnych aplikacji. Warto dodać, że Monitor niezawodności i wydajności jest dostępny, pod nazwą „Wydajność”, także w systemie Windows XP, jednak starsza wersja znacznie ustępuje tej wbudowanej w Windows Vista zarówno pod względem funkcji, jak i łatwości obsługi. Monitor niezawodności i wydajności możesz uruchomić na kilka sposobów. W naszym przykładzie pokażemy dwa.

Rozwiń menu Start i kliknij pozycję Panel sterowania. Następnie w oknie Panel sterowania (zakładamy, że masz uaktywniony widok kategorii – domyślny widok Panelu sterowania w Windows Vista) kliknij kategorię System i konserwacja. Teraz kliknij Narzędzia administracyjne i w nowym oknie kliknij dwukrotnie ikonę Monitor niezawodności i wydajności.

Innym sposobem uruchamiania Monitora niezawodności i wydajności jest skorzystanie z pola tekstowego wyszukiwania, które w Windows Vista jest wbudowane w menu Start. Rozwiń menu Start i w pole wyszukiwania zacznij wpisywać perfmon. Już po wpisaniu kilku pierwszych liter tego słowa zobaczysz w menu Start ikonę perfmon – kliknij ją dwukrotnie. Podpowiemy jeszcze tylko, że Monitor niezawodności i wydajności można także uruchomić z tekstowego okna wiersza poleceń, za pomocą polecenia perfmon.msc. Pamiętaj, by narzędzia Monitor niezawodności i wydajności używać z konta użytkownika o uprawnieniach administratorskich.

Zobaczysz okno główne programu Monitor niezawodności i wydajności. Podobnie jak w przypadku innych przystawek konsoli zarządzania systemem, okno jest podzielone na dwie części. Po lewej stronie jest wyświetlone drzewko nawigacyjne zawierające trzy główne działy. Po prawej stronie, zaraz po uruchomieniu przystawki i przy domyślnych ustawieniach systemu operacyjnego, powinieneś zobaczyć wszystkie panele narzędzia monitorującego jednocześnie. Panel Przegląd zasobów, prezentujący kilka wykresów obrazujących obciążenie podstawowych komponentów komputera (procesora, dysku, sieci oraz pamięci) w czasie rzeczywistym oraz panel Dowiedz się więcej, zawierający odnośniki do dokumentacji elektronicznej, są rozwinięte. Pozostałe panele są domyślnie zwinięte. Możesz je rozwijać i zwijać za pomocą przycisku ze strzałką widocznego po prawej stronie paska tytułowego danego panelu.

Choć predefiniowane czujki monitorujące wydajność podstawowych podzespołów komputera i elementów systemu operacyjnego są umieszczone w widoku ogólnym Monitora wydajności i stabilności systemu, można samodzielnie dodawać własne czujniki. Dzięki temu będziesz mógł monitorować niemal dowolny aspekt działania systemu. Pokażemy przykład monitorowania ilości bajtów odebranych i wysłanych przez konkretny interfejs sieciowy (celowo wybraliśmy interfejs bezprzewodowy), czyli sposób zmierzenia przepustowości karty bezprzewodowej.

W oknie Monitor niezawodności i wydajności wybierz z rozwijanego drzewka nawigacyjnego najpierw Narzędzia monitorowania, a następnie Monitor wydajności. Po prawej stronie okna zobaczysz domyślnie skonfigurowany licznik analizujący użycie procesora (tzw. procentowe użycie czasu procesora). Ponieważ założyliśmy, że chcesz monitorować bezprzewodowy interfejs sieciowy, licznik procesora nie jest ci teraz potrzebny. Usuń go, klikając ikonę Usuń widoczną na pasku narzędziowym ikon ponad wykresem (możesz też to zrobić klawiszem [Delete]).

W celu dodania licznika wydajności kliknij na tym samym pasku ikon ikonę Dodaj (lub użyj skrótu klawiszowego [Ctrl]+[I]).

W oknie Dodawanie liczników, w sekcji Dostępne liczniki pozostaw na rozwijanej liście widoczną pozycję Komputer lokalny, a następnie z listy dostępnych kategorii liczników wybierz i rozwiń (klikając widoczną po prawej stronie od nazwy danej kategorii ikonę ze strzałką) kategorię Interfejs sieciowy. Następnie, przytrzymując wciśnięty klawisz [Shift] lub [Ctrl], wybierz kolejne dwa elementy Bajty odebrane/s oraz Bajty wysyłane/s. Poniżej, z pola Wystąpienia wybranego obiektu, wybierz nazwę twojej bezprzewodowej karty sieciowej – w naszym przykładzie jest to model Broadcom i kliknij przycisk Dodaj.

Po prawej stronie okna Dodawanie liczników w sekcji Dodane liczniki powinieneś zobaczyć spis dodanych liczników właściwych dla wybranego interfejsu sieciowego. Kliknij przycisk OK.

Liczniki powinny natychmiast rozpocząć rejestrację wydajności wybranych elementów. Uwaga! Jeżeli nie widzisz wykresu, może trzeba zmienić jego skalę. W tym celu kliknij prawym klawiszem myszki na widocznej pod wykresem liście wiersz z nazwą konkretnego licznika i z menu kontekstowego wybierz pozycję Skaluj wybrane liczniki.

Po przeskalowaniu liczników powinieneś zobaczyć dwa, wykreślane w czasie rzeczywistym (z próbkowaniem co sekundę), wykresy obrazujące liczbę bajtów na sekundę odbieranych i wysyłanych przez wybrany wcześniej bezprzewodowy interfejs sieciowy. Jeżeli używasz laptopa, to ustawiony właśnie zestaw liczników możesz wykorzystać np. do pomiaru zasięgu sieci bezprzewodowej. Narzędzie monitorowania wydajności ma jeszcze wiele innych liczników, które mogą się przydać do wszechstronnej diagnostyki łącza. Już wiesz, jak je dodać.

Druga pozycja widoczna w grupie narzędzi monitorowania to Monitor niezawodności. Dzięki niemu dowiesz się, w jakim stopniu twój system jest stabilny, i to za pomocą bardzo konkretnego wskaźnika – tzw. indeksu stabilności. Jest to ocena stale wyliczana przez system operacyjny. Za pomocą Monitora niezawodności łatwo zidentyfikujesz powtarzające się błędy, co pozwoli na wyeliminowanie ich przyczyny, a tym samym zwiększy stabilność twojego systemu.

W oknie Monitor niezawodności i wydajności wybierz z rozwijanego drzewka nawigacyjnego najpierw Narzędzia monitorowania, potem Monitor niezawodności. Po prawej stronie zobaczysz podzielony na poszczególne dni (kolumny) oraz analizowane zdarzenia (wiersze pod wykresem) wykres obrazujący stabilność twojego komputera od pierwszego uruchomienia systemu Windows Vista.

Jeżeli zaznaczysz dowolny dzień na wspomnianym wykresie, zobaczysz po prawej stronie wykresu tzw. indeks stabilności. Jest to statystycznie wyliczany wskaźnik, który na podstawie liczby negatywnie wpływających na stabilność zdarzeń, jakie miały miejsce, oblicza określoną wartość w skali od 1 (system bardzo niestabilny) do 10 (system bardzo stabilny).

Ponadto w każdym wierszu widocznym pod wykresem znajdziesz zestaw ikon opisujących określony typ zdarzeń, tj.: instalacje i deinstalacje programów, błędy aplikacji, błędy sprzętu, błędy systemu Windows oraz inne błędy nieklasyfikowane w którejś z powyższych kategorii. Same ikony również mają różne znaczenie. Ikona

oznacza jedynie informację o jakimś zdarzeniu, które miało miejsce i może wpływać na stabilność systemu, jednak nie jest błędem samym w sobie. Ikona

oznacza, że któraś z akcji wykonanych danego dnia zakończyła się niepowodzeniem. Wreszcie ikona

oznacza błąd w danej kategorii (w zależności od tego, w którym wierszu taka ikona się znajduje).

Twoją uwagę powinny przyciągnąć dni, w których są widoczne błędy. Gdy wybierzesz taki dzień na wykresie, zobaczysz pod wykresem szczegółowy Raport o stabilności systemu, a w nim zostaną od razu rozwinięte te elementy, w których pojawiły się jakieś komunikaty. Przykładowo w kategorii Instalacje/dezinstalacje możesz dokładnie zobaczyć, jakiego oprogramowania dotyczy wyświetlony komunikat (kolumna Oprogramowanie), czy akcją była instalacja czy odinstalowanie programu (kolumna Aktywność) i jak dana operacja się zakończyła (kolumna Stan aktywności). W analogiczny sposób są opisane szczegóły błędów w pozostałych kategoriach w raporcie o stabilności systemu.

O ile błędy systemu Windows trudno jest diagnozować, o tyle nieprawidłowo działające oprogramowanie czy wadliwie zainstalowany sterownik powinieneś łatwo odkryć. Nazwy niestabilnych programów generujących komunikaty błędów są wymieniane w raporcie, dzięki czemu możesz je zlokalizować choćby za pomocą wbudowanej w Eksplorator Windows wyszukiwarki plików. Jeżeli błąd dotyczący danej aplikacji nagminnie się powtarza, odinstaluj dany program, ewentualnie sprawdź, czy nie pojawiły się jakieś jego aktualizacje, którymi mógłbyś go zastąpić.