Wehikuł czasu

Czym jest program AX64 Time Machine i jak działa? Jest to wehikuł czasu do tworzenia obrazów (kopii zapasowych) plików zapisanych na dyskach twardych i odzyskiwania z nich danych. W programie zastosowano technologię obrazowania (patrz ramka), dzięki której uzyskano wyjątkową szybkość i łatwość obsługi. Obrazowanie pozwala uratować system i pliki zgromadzone na dysku w przypadku praktycznie każdej katastrofy z fizyczną awarią lub zniszczeniem sprzętu (dysku) włącznie.

Tak poważne awarie zdarzają się rzadko. Częściej natomiast mamy do czynienia z awariami spowodowanymi instalacją źle działających aplikacji, przypadkowym usunięciem ważnych plików lub infekcją wirusową. Również w tych wypadkach AX64 Time Machine gwarantuje przywrócenie sprawności systemu oraz odzyskanie utraconych danych.

Program wykonuje różnicowe i przyrostowe kopie zapasowe wraz ze śledzeniem w czasie rzeczywistym zachodzących na dysku zmian. Pierwsza kopia zawiera obraz całego dysku i jej wykonanie zajmuje najwięcej czasu. Kolejne obrazy zawierają już tylko pliki nowe oraz te, które zostały zmodyfikowane od czasu utworzenia poprzedniej kopii. Dzięki temu tworzenie kolejnych obrazów zajmuje już niewiele czasu.

Producent programu położył duży nacisk na łatwość obsługi. Jak pokazujemy w warsztacie, utworzenie obrazu z kopią całego dysku C, a następnie jego przywrócenie to kwestia dosłownie kilku kliknięć myszką. Nie trzeba do tego absolutnie żadnej wiedzy informatycznej.

Oprócz przywracania sprawności komputera po awarii systemu dostajesz do dyspozycji narzędzie (Backup eksplorer), które daje natychmiastowy dostęp do wszystkich utworzonych obrazów i pozwala w dowolnym momencie podczas pracy odzyskiwać z nich wybrane pojedyncze pliki lub całe foldery. Eksplorator pozwala szybko i wygodnie odnaleźć starą kopię potrzebnego pliku. Aby go odzyskać, wystarczy złapać myszką jego ikonę i przeciągnąć z okna eksploratora np. na pulpit.

Program AX64 sprawdza, które sektory na dysku są zajęte, i kopiuje ich zawartość do pliku obrazu. Zapisuje ten plik na innej partycji/dysku twardym, zewnętrznym lub sieciowym. Można taki plik nagrać na płytę DVD lub blu-ray. W razie awarii komputera program odczytuje obraz ze wskazanej lokalizacji i przenosi całą zawartość z powrotem na dysk źródłowy. Po zakończeniu dysk jest przywrócony dokładnie do stanu z dnia, kiedy wykonana była kopia. Podczas przywracania oprócz danych kopiowanych sektor po sektorze na nowy dysk przenoszone są informacje z Master Boot Record (głównego rekordu startowego zawierającego program rozruchowy i tablicę partycji) oraz ukryte partycje z instalacyjną wersją Windows.

Program AX64 Time Machine został przygotowany specjalnie dla czytelników PC Formatu. Nie wymaga rejestrowania przez internet. Po zainstalowaniu jest od razu gotowy do pracy.

Po uruchomieniu specjalnie przygotowanego instalatora z naszej płyty należy zaakceptować postanowienia licencji, klikając przycisk I Agree. Na dalszym etapie instalacji zostaniesz poproszony o zainstalowanie dodatkowego sterownika – AX64 driver. Kliknij przycisk Zainstaluj. Wyświetli się okno informujące o konieczności ponownego uruchomienia komputera. Zapisz pracę, zamknij okna innych aplikacji i kliknij przycisk Tak.

Po ponownym uruchomieniu komputera odszukaj na pulpicie ikonę Time Machine, którą uruchomisz pełną wersję programu. Podczas pierwszego uruchamiania zostaniesz poproszony o wskazanie dysku lub partycji, której obraz bezpieczeństwa będziesz chciał utworzyć. Wskaż literę dysku – zazwyczaj jest to dysk systemowy C:\, i kliknij Dalej.

Wyświetli się nowe okno. Wskaż w nim dysk lub partycję, na której program Time Machine będzie zapisywał obrazy zawierające kopie bezpieczeństwa danych. Jeśli do przechowywania obrazów zamierzasz użyć dysku zewnętrznego USB, podłącz go teraz do komputera. Po wybraniu dysku, kliknij przycisk Zakończ. Program jest gotowy do pracy.

Przechodzimy do pierwszego etapu – tworzenia obrazu dysku. W naszym przykładzie pokażemy, jak utworzyć obraz całego dysku systemowego C:\.

Okno główne programu Time Machine zawiera zestaw niezbędnych opcji. Widoczny na dole zielony pasek informuje, że korzystasz z pełnej, zarejestrowanej wersji programu.

Na nagłówku widnieje napis No backups detected. Oznacza on, że program nie wykrył żadnej kopii zapasowej i komputer twój nie jest aktualnie chroniony. Do wyboru masz dwa tryby. Za pomocą manualnego, klikając przycisk Make backup, wykonasz jednorazowo obraz wskazanego wcześniej dysku. Drugi tryb, automatyczny, polega na zaznaczeniu opcji Automatic hourly backup, dzięki której kopie bezpieczeństwa będą wykonywane w określonych odstępach czasowych (co godzinę). Gdy zaznaczysz tę opcję, po chwili wyświetli się informacja, ile czasu zostało do wykonania kolejnej kopii zapasowej danych.

Aby skorzystać z trybu manualnego, kliknij przycisk Make a backup. Wyświetli się okno, w którym możesz nadać nazwę tworzonemu obrazowi. Odpowiednie nazywanie kolejnych obrazów w przyszłości pomoże szybko zlokalizować potrzebną kopię zapasową. Gdy nadasz nazwę, kliknij przycisk Start backup.

Gdy w przyszłości zechcesz ponownie wykonać manualny backup danych, w oknie głównym kliknij przycisk Make backup, co spowoduje utworzenie kolejnego obrazu.

Po wybraniu trybu automatycznego (zaznaczona opcja Automatic hourly backup) program będzie samoczynnie wykonywał obraz wskazanego dysku o każdej pełnej godzinie aż do momentu jej odznaczenia.

Pamiętaj, że za pierwszym razem tworzenie obrazu może zająć trochę czasu, gdyż program zapisuje do obrazu zawartość całego dysku (na kilkuletnim laptopie z Windows XP partycja C: o rozmiarze 40 GB była kopiowana przez około 30 minut, natomiast nowy komputer stacjonarny z Windows 7 skopiował partycję C: o rozmiarze 150 GB w niecałe 2 godziny). Kolejne obrazy będą zawierały już tylko zmodyfikowane pliki, a ich wykonanie oraz ewentualne przywracanie danych z obrazów będzie trwało znacznie krócej.

Gdy Windows odmówi posłuszeństwa, bardzo szybko przywrócisz jego sprawność. Dzięki specjalnej płycie ratunkowej, którą zaraz utworzymy, będziesz mógł cofnąć wszelkie zmiany dokonane np. przez nieprawidłowo działającą aplikację, atak wirusa czy trojana lub nieumyślne skasowanie ważnych plików niezbędnych do działania systemu.

Aby utworzyć płytę ratunkową, kliknij w oknie głównym programu przycisk Create Recovery Media.

Wyświetli się okno, w którym masz do wyboru trzy opcje:
USB stick – tworzy nośnik ratunkowy na przenośnej pamięci USB,
CD – wypala płytę ratunkową,
ISO file – tworzy obraz ratunkowej płyty w formacie ISO, który można następnie wypalić na CD lub zamontować jako napęd wirtualny.

Skorzystamy z drugiej opcji. Umieść w nagrywarce czystą płytę CD‑R i po zaznaczeniu opcji CD kliknij przycisk Start. Po kilku minutach płyta ratunkowa zostaje utworzona.

Teraz należy ją przetestować. Zamknij system i uruchom komputer ponownie, zmieniając jego sekwencję startową (patrz tekst obok). Komputer powinien uruchomić się z płyty i załadować menedżera plików programu AX64. Jeśli wszystko działa poprawnie, kliknij przycisk Exit, ponownie uruchom komputer, zmień sekwencję startową z powrotem na dysk C:\. Po ponownym restarcie system Windows zostanie załadowany. Schowaj płytę w bezpiecznym miejscu, przyda się w awaryjnych sytuacjach.

Dzięki płycie ratunkowej uruchomisz komputer nawet podczas awarii systemu Windows.

Pierwszą czynnością, jaką musisz wykonać, jest przestawienie sekwencji uruchamiania. Komputer musi się uruchomić z płyty CD, a nie, jak dotychczas, z dysku twardego. W tym celu zaraz po włączeniu zasilania, gdy wyświetla się czarny ekran, musisz wywołać tekstowe menu startowe.

W zależności od komputera oraz od zainstalowanego na płycie głównej BIOS-u menu startowe uruchamiasz, naciskając klawisz [Del] lub [F12] albo kombinację klawiszy [Ctrl]+[Esc] (w laptopach). Z menu za pomocą klawiszy ze strzałkami wybierasz opcję uruchamiania z CD (np. Boot from CD) i zatwierdzasz klawiszem [Enter].

Gdy wydarzy się awaria lub infekcja wirusowa całkowicie unieruchomi komputer, nie będziesz się musiał tym przejmować. Masz zainstalowany wehikuł czasu, w szufladzie płytę ratunkową, a na dysku zewnętrznym czysty, sprawnie działający obraz całej partycji systemowej, który w krótkim czasie przywrócisz dzięki programowi AX64.

Uruchom ponownie komputer. Postępując zgodnie z opisem w śródtytule „Uruchamianie komputera z płyty ratunkowej”, zmień sekwencję startową i uruchom komputer z ratunkowej płyty CD.

Po chwili wyświetli się okno Initializing Network. Kliknij przycisk Skip. Wyświetli się okno eksploratora. Okno podzielone jest na trzy sekcje: w lewej górnej sekcji widoczne są wszystkie utworzone obrazy kopii zapasowych.

Po wybraniu jednego z obrazów wyświetli się w lewej dolnej sekcji lista folderów wewnątrz tego obrazu. Wybranie jednego z nich spowoduje wyświetlenie w prawej sekcji jego zawartości (podfolderów i plików).

Aby przywrócić system do stanu sprzed awarii, wybierz jeden z obrazów i kliknij przycisk Restore. Wyświetli się okno Restore. Kliknij w nim przycisk Advanced.

Zaznacz opcję Restore MBR oraz opcję Restore hidden system partition w przypadku, gdy wersja instalacyjna oryginalnego systemu Windows została „fabrycznie” zapisana na ukrytej partycji. Kliknij OK.

Po powrocie do okna Restore kliknij przycisk Start restore. Proces przywracania zawartości dysku z wykonanego wcześniej obrazu zostaje rozpoczęty. Po odtworzeniu zawartości partycji komputer zostanie zrestartowany (zmień sekwencję startową z powrotem na dysk C:\). Naprawiony system zostaje uruchomiony.

Opisaliśmy sposób postępowania w przypadku, gdy Windows uległ awarii i nie daje się uruchomić. Jeśli system daje się uruchomić, ale np. jedna z funkcji nie działa prawidłowo lub chcesz przywrócić stan całego systemu do momentu sprzed zainstalowania wybranej aplikacji lub gry, standardowo uruchom aplikację Time Machine ikoną na pulpicie Time Machine, następnie w oknie głównym kliknij przycisk View backups. Wyświetli się okno eksploratora Backup Browser (dokładnie takie samo, jak w przypadku korzystania z ratunkowej płyty CD). Postępuj zgodnie z krokami 2–6.

Program AX64, oprócz możliwości przywracania zawartości całego dysku lub partycji, umożliwia również odzyskiwanie pojedynczych plików lub folderów. Dzięki temu w dowolnym momencie pracy możesz cofnąć się w czasie i przywrócić np. nadpisaną zawartość ważnego dokumentu, arkusza kalkulacyjnego lub pliku graficznego.

W oknie głównym programu kliknij przycisk View backups. Wyświetli się okno eksploratora Backup Browser (opis okna znajdziesz w poprzedniej części tego artykułu, w krokach 2–3).

Korzystając z drzewa katalogowego, odszukaj plik lub folder, który chcesz przywrócić (jego ikona wyświetli się w prawej sekcji).

Aby wygodniej zlokalizować plik lub folder, który chcesz przywrócić, możesz zmienić sposób wyświetlania plików w eksploratorze. Służy do tego menu Views, z którego możesz wybrać jedną z opcji wyświetlania plików, np. miniatury Thumbnails.

Teraz wystarczy złapać ikonę (lub ikony) myszką i metodą przeciągnij i upuść przenieść ją do dowolnego, otwartego folderu lub na pulpit. Pliki zostaną wyodrębnione z obrazu i zapisane na dysku.