Migiem zrozumieć się z internetem

Przewrotnie powiem, że my naprawdę nie widzimy przeszkód, by korzystać z zasobów sieci. Szkoła, do której uczęszczałem, oferowała kółka zainteresowań, także z zakresu informatyki, komputerów i internetu. Wielu z nas w nich uczestniczyło. Nie było większych kłopotów z wdrożeniem się w obsługę komputera i sieci mimo wad wzroku. Wbrew pozorom powstało już tyle aplikacji i programów wspomagających niewidomych i niedowidzących w przeglądaniu internetu, że nie stanowi to dla nas większego problemu, twierdzi Roman, niewidomy od urodzenia. Większość operacji w internecie wykonuję za pomocą asystentów głosowych i programów typu read-aloud. Coraz więcej instytucji udostępnia też wbudowane w interfejs rozszerzenia pozwalające na odsłuchanie zawartych na stronie placówki treści. Ponadto, co mi osobiście bardzo odpowiada, prowadzone są projekty, które przekazują do druku np. treści zawarte na stronie internetowej dotyczącej turystyki na obszarach Podkarpacia. Są przygotowywane w języku Braille’a. Nie jest to typowo internetowe zagadnienie, jednak, jakby nie patrzeć, to przeniesienie treści ze stron www na „nasze”, czyli do środowiska niewidomych. Mi to odpowiada, dodaje.

Przykładem narzędzia ułatwiającego zarówno wirtualne, jak i rzeczywiste życie niewidomym jest wbudowany w system macOS X mechanizm o nazwie VoiceOver. Odczytuje on na głos to, co pojawia się na ekranie komputera – teksty w dokumentach, strony internetowe, wyskakujące okienka. Przy podłączeniu do komputera czytnika pisma Braille’a lub monitora brajlowskiego, VoiceOver zacznie wysyłać do niego informacje o przeglądanych treściach. Dzięki temu sprzężeniu można także poruszać się po ekranie monitora ręcznie, a nie tylko głosowo. Za pomocą klawiatury i gładzika brajlowskiego z łatwością dostosowuje się ustawienia VoiceOver’a.

Przykładowe skróty klawiszowe do Voice Over'a.

Istnieją także firmy specjalizujące się w produkcji oprogramowania i sprzętu ułatwiającego niewidomym pracę z komputerem i przeglądanie internetu. Klawiatura dla słabowidzących, odtwarzacze e-booków, programy powiększające (z mową lub bez), programy udźwiękawiające, notatniki i monitory brajlowskie, to wszystko już jest i pozwala niewidomym swobodnie poruszać się po sieci. I nie tylko! Niewidomi z chęcią sięgają głębiej i zajmują się np. projektowanie stron internetowych.

Niewidomy od urodzenia Mateusz Pawłowski tworzenie stron www poczytuje sobie za pasję i kocha to, co robi. Po ukończeniu Technikum Administracyjnego przy Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Młodzieży Niewidomej i Słabowidzącej w Chorzowie zajął się na dobre projektowaniem www, udziela się także charytatywnie. Do tej pory Mateusz wykonał ok. 60 stron internetowych. Korzystam z autorskiego systemu. Jest przygotowany szablon graficzny, a ja koduję treść. Niestety nie znam języka CSS odpowiadającego za styl i szablon, ponieważ nawet, jeśli coś napiszę, to nie jestem w stanie zobaczyć efektów swojej pracy, odpowiada Mateusz na pytanie w jaki sposób projektuje strony. Program mówiący czyta mi zawartość monitora i dzięki temu mogę programować, wyjaśnia. Oprócz tego podkreśla, że osoby niewidome mają problem ze znalezieniem pracy zdalnej, gdyż większość oprogramowania, stosowanego w firmach, nie jest dostosowana do czytników ekranu. Swoją niepełnosprawność można wykorzystać jako atut w przypadku testowania software’u, np. zgodności WCAG dla osób z różnymi niepełnosprawnościami. Swego czasu pracowałem zdalnie zbierając dane do baz. Niestety, stanowisko zostało zlikwidowane. Mateusz poświęca się więc pracy charytatywnej oraz pasji. Strony oprogramowuje bezpłatnie (warunkiem jest brak wcześniejszego posiadania www). Więcej o projekcie ENET można przeczytać na witrynie Mateusza: http://www.enet.ovh

Jak widać, kluczem do wygodnego poruszania się po sieci jest dla niewidomych możliwość wykorzystywania w tym celu programów mówiących, stosowania obsługi głosowej, kompatybilności oprogramowania z czytnikami ekranu i innymi akcesoriami wchodzącymi w skład sprzętu brajlowskiego. Na przykład dzięki wykorzystaniu sztucznej inteligencji do obsługi działającego w chmurze pakietu biurowego G Suite, niewidomi mogą wygodnie korzystać z niektórych aplikacji przy wsparciu asystenta głosowego Google’a. Użytkownicy mogą m.in. głosowo zarządzać Kalendarzem Google, wypowiadając wpisy do umieszczenia lub edycji w harmonogramie. Tak samo rzecz ma się w przypadku obsługi Gmaila. Na stronie pomocy Google’a zamieszczono zestawienie zalecanych do obsługi G Suite kombinacji przeglądarka-czytnik ekranu (znaleźć tam można m.in. wspominany już VoiceOver).

Inną kwestią są zaburzenia widzenia, takie jak np. ślepota barw (achromatopsja) czy daltonizm. Problem postrzegania barw, mimo dyskomfortu, jaki towarzyszy cierpiącym na te wady wzroku, ujawnia się niekiedy dopiero w dorosłym życiu! Dzieje się tak choćby w momencie szukania zatrudnienia: w wielu zawodach wymaga się perfekcyjnego postrzegania kolorów. Stąd podczas przeprowadzania testów na ślepotę barw kandydaci są od razu dyskwalifikowani. Na to i inne mu podobne zaburzenia postrzegania kolorów nie ma leku. By wygodnie korzystać z internetu, wystarczy jednak sięgnąć po specjale okulary. Wiąże się to jednak z kosztami – poprawiające niedobory widzenia kolorów okulary typu EnChroma to wydatek ok. 1500 zł. Innym, szybszym i tańszym ułatwieniem jest zainstalowanie w smartfonie filtrów kolorystycznych. Pobranie takiego filtru ze sklepu Google Play jest bezpłatne. Można z nich korzystać także np. podczas przeglądania sieci za pośrednictwem iPhone’a i iPada. Użytkownicy urządzeń Apple’a w zakładce Dostępność znajdą opcję „Filtry barwne” (zdj. na dole). Filtry zostały zaprojektowane specjalnie dla osób borykających się z daltonizmem, światłowstrętem czy innymi problemami ze wzrokiem. Dolegliwości wywołane światłowstrętem ograniczy także zwykła wtyczka zmieniająca widok stron na tryb ciemny.

Dostępność w iPhone'ach.