Pieniądze od tłumów
PC Format: Dlaczego zwróciliście się do internautów o wsparcie w sfinansowaniu projektu gry planszowej Magnaci?
Michał Ozon: Pozyskanie kapitału było głównym celem akcji. Choć ze względu na prowizję koszt projektu jest zbliżony do kredytu bankowego, akcja crowdfundingowa ma dodatkowe zalety. To narzędzie marketingowe, które pozwala wydawcy przetestować pomysł, zbudować społeczność wokół projektu i zaangażować klientów. Akcja żyje nawet po zakończeniu kampanii i pomaga w utrzymaniu kontaktu ze społecznością fanów. Sprzyja także poszerzeniu rynku.
PC Format: Co jest kluczem do sukcesu w crowdfundingu?
Michał Ozon: Przede wszystkim trzeba przygotować biznesplan, według którego będzie się działać po odniesieniu sukcesu. Biznesplan jest konieczny, by nie ponieść spektakularnej porażki w razie niepowodzenia akcji i nie dopłacać z własnej kieszeni. Trzeba też pomyśleć o obsłudze księgowej, niezbędnej, by wystawić faktury VAT, logistyce etc. Są firmy, które upadły w wyniku źle zaplanowanej kampanii crowdfundingowej. Trzeba mieć także plan działań promocyjnych, by w chwili rozpoczęcia akcji ludzie już o niej mówili i nie przestawali aż do samego końca. Trzeba stawiać kolejne cele, nakręcać przekraczanie planu, oferując dodatki w grze, np. ładniejsze figurki.
PC Format: Jakich błędów należy się ustrzec, przygotowując kampanię?
Michał Ozon: Nie można zapomnieć o starannym przygotowaniu prezentacji, w szczególności od strony wizualnej. Film wideo powinien być wciągający, krótki, nie więcej niż 2 min, i mieć profesjonalnego lektora. Słabe wideo może położyć całą akcję. Przygotowanie grafiki także warto zlecić zawodowemu projektantowi. Trzeba pamiętać również o szczegółach, takich jak korekta opisu, która pozwala uniknąć kompromitujących błędów ortograficznych. Dlatego, przygotowując zbiórkę, trzeba liczyć się z kosztami. W przypadku akcji Magnaci wyniosły one 10 tys. zł. W czasie akcji trzeba także dbać o to, by nikt nie poczuł się oszukany, np. przez zmianę nagrody tylko dla części wspierających. Takie błędy mogą sprawić, że akcja straci dynamikę przed końcem, gdy zazwyczaj wpływa najwięcej pieniędzy.
radca prawny
Crowdfunding nie jest sformalizowany, nie reguluje go specjalna ustawa lub inne dedykowane temu zagadnieniu przepisy. Czy jest to przekazywanie „cegiełek”? Nie do końca. W ostatnich latach silnie akcentuje się rozróżnienie czysto charytatywnej działalność polegającej na dzieleniu się swoimi dobrami z osobami potrzebującymi od crowdfundingu, w którego mechanizmie można dostrzec tendencję, aby osoby wspierające miały gwarancję udziału w wykonanym projekcie, który wspierają.
Na potrzeby niniejszego artykułu przyjmę jednak, że chodzić będzie wyłącznie o działania w internecie, aby nie zbliżać się do instytucji tzw. „zbiórek publicznych”, które zostały uregulowane w ustawie z dnia 14 marca 2014 roku o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych (dalej „Ustawa”). Ustawa ta weszła w życie w dniu 18 lipca 2014 roku i zastąpiła ustawę z 1933 roku. Jej zaletą jest to, że uprościła proces pozyskiwania funduszy od osób trzecich. Obecnie nie jest wymagane uprzednie otrzymanie zgody (dodajmy że była to zgoda uznaniowa, czyli można ją było otrzymać, ale nie był to obowiązek) na prowadzenie zbiórki publicznej. Zbiórkę można przeprowadzić po jej zgłoszeniu przez organizatora zbiórki i zamieszczeniu informacji o zgłoszeniu przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej na ogólnopolskim elektronicznym portalu zbiórek publicznych (właściwy adres to: http://zbiórki.gov.pl).
Zgodnie z Ustawą zbiórką publiczną jest zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze w miejscu publicznym na określony, zgodny z prawem cel pozostający w sferze zadań publicznych, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (ustawę można wyszukać i przeczytać pod adresem http://isap.sejm.gov.pl/). Miejsca publiczne w rozumieniu Ustawy to miejsca ogólnodostępne, a w szczególności ulice, place, parki i cmentarze. Wychodzi więc na to, że przekazywanie środków za pomocą przelewu internetowego nie będzie zbiórką publiczną. Dlaczego? Bo po pierwsze: nie jest to zbieranie „ofiary” w gotówce lub naturze, po drugie nie następuje w miejscu publicznym (internet nie wypełnia definicji ustawowej), po trzecie nie ma pewności czy wpłata następuje na cel, o którym mowa w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Dodatkowo Ustawa nie wskazuje aby ofiara była przekazywana w zamian za „coś”, a jak ustaliliśmy jest to jedna z cech crowdfundingu.
Jak działa polski crowdfunding? Najpierw „uciekano” od reżimu ustawy z 1933 roku – bo przecież pozwolenia na zbiórkę można było nie otrzymać, po drugie zbiórki organizowane poprzez sieć internet i oparte na przelewach elektronicznych, nie do końca odpowiadały zamysłom ustawodawcy z w roku 1933 (mówiąc krócej: nie przewidziano takiego rozwiązania). Po wtóre, kodeks wykroczeń w art. 56 groził karą grzywny za prowadzenie zbiórki publicznej bez zezwolenia. Obecnie karalne jest organizowanie lub przeprowadzanie publicznej zbiórki ofiar bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom – karalne jest również podżeganie lub pomocnictwo (czyli przykładowo tworzenie lub prowadzenie serwisu pomagającego w nieuprawnionym prowadzeniu zbiórki publicznej). Obowiązujące przepisy podatkowe nastręczają tutaj problemów związanych przykładowo z ustaleniem tzw. momentu podatkowego, rozważano (całkiem serio!) koncepcje obowiązku wystawiania i dostarczenia paragonu lub faktury, opodatkowania VAT-em (bez różnicy, czy zbierający prowadził działalność gospodarczą), w końcu czy kwota wsparcia powinna być traktowana jako zaliczka na poczet świadczenia przyszłego. Jako pomocne, są rozważane przepisy o darowiźnie. Co prawda wpłaty trzeba ewidencjonować przez okres co najmniej 5 lat, aby wykazać, że dana osoba (przyjmijmy, że z III grupy podatkowej, czyli mówiąc prościej: zupełnie nieznany nam osobnik) przekazała nam mniej niż dopuszcza ustawa (4092 zł), niemniej jest to wyjście rozważane przez niektórych praktyków. Obecnie na rodzimym podwórku serwisy crowdfundingowe często ograniczają się do roli pośrednika, który kojarzy zbierających i wspierających. W regulaminach tych serwisów możemy odnaleźć zobowiązanie do przyznania przez osobę otrzymującą wsparcie każdemu kto wspiera „nagrody”, „świadczenia wzajemnego” itp. Jest to rozwiązanie rozsądne, choćby aby uciec od reżimu Ustawy, a co za tym idzie również kodeksu wykroczeń. Przykłady te pokazują jednak, że temat crowdfundingu jest przez ustawodawcę zaniedbany i społeczeństwo bierze sprawę we własne ręce.
www.polakpotrafi.pl
www.wspieram.to
www.beesfund.com
www.wspieramkulture.pl
www.crowdangels.pl
www.megatotal.pl
Świat
www.kickstarter.com
www.ulule.com
www.gofundme.com
www.indiegogo.com
www.youcaring.com
www.causes.com
https://fundly.com
www.crowdrise.com
www.firstgiving.com
https://fundrazr.com
O crowdfundingu
http://cgs.org.pl/pl
http://crowdfunding.pl
http://stowarzyszenie.crowdfunding.pl
http://wethecrowd.pl
