Nowe chłodzenie

Opisywane tu czynności stanowią głęboką ingerencję w sprzęt, jej skutki mogą być nieodwracalne. Informujemy, że redakcja z dużą starannością przygotowuje i sprawdza wszelkie materiały. Jednak liczba różnych możliwych produktów, przypadków, konfiguracji jest tak duża, że nie sposób przewidzieć wszystkiego. Czytelnik musi mieć świadomość, że wszelkich zmian w sprzęcie dokonuje na własną odpowiedzialność.

Wymiana zestawu chłodzącego procesora nie jest ani trudna, ani ryzykowna, ani zbyt kosztowna. Za kilkadziesiąt złotych można kupić dobry nowy zestaw (radiator z wentylatorem). Zazwyczaj psuje się element mechaniczny – wiatrak, bo w samym radiatorze raczej nic nie może się uszkodzić. Jeśli jednak masz już zamiar wymienić chłodzenie, najlepiej kupić od razu cały zestaw – zyskujesz wtedy pewność, że zestaw będzie się składał z elementów idealnie do siebie dopasowanych. Efektem wymiany będzie na pewno skuteczniejsze chłodzenie, cichsza praca komputera (w przypadku pecetów z procesorami Intela może być wręcz wielokrotnie cichsza), a także – co oczywiste – mniejsze ryzyko awarii nowo zakupionego zestawu.

W bardzo starych komputerach, np. z pierwszymi procesorami Pentium, montaż i demontaż zestawu chłodzącego nastręczał sporo problemów, ponieważ konieczne było do tego użycie sporej siły. Obecnie większość rozwiązań ma specjalne dźwignie ułatwiające takie czynności, więc zdjęcie starego zestawu chłodzącego nie sprawi nikomu kłopotów. Ponadto rdzenie współczesnych procesorów są chronione metalowymi pokrywami, więc nie ma ryzyka ich uszkodzenia.

Wyłącz komputer, odłącz od niego kable (a przynajmniej zasilanie), połóż go na boku. W tylnej części obudowy odkręć śruby mocujące jej boczną ściankę, a następnie zdejmij ją.

Od płyty głównej odłącz kabel zasilający wiatraczek zestawu chłodzącego procesora.

Unieś metalową lub plastikową dźwignię zestawu chłodzącego.

Zdejmij ucho metalowej sprężyny najpierw z jednego, a następnie z drugiego zaczepu gniazda. Możesz sobie w tym pomóc śrubokrętem.

Nie używając dużej siły, spróbuj zdjąć zestaw chłodzący z procesora. Jeśli nie możesz tego zrobić, obróć kilka razy radiatorem w lewo i w prawo, by „ukręcić” pastę termoprzewodzącą, która trzyma radiator.

Wyłącz komputer, odłącz od niego kable i połóż go na boku. W tylnej części obudowy odkręć śruby mocujące jej boczną ściankę, a następnie ją zdejmij.

Od płyty głównej odłącz kabel zasilający wiatraczek zestawu chłodzącego procesora.

Oryginalny zestaw chłodzący Intela jest mocowany za pomocą czterech kołków rozporowych. Można go zdemontować gołymi rękami (podobnie jak w przypadku AMD) bądź za pomocą płaskiego śrubokrętu. Wystarczy przekręcić każdy z kołków o 90 stopni w lewo, czyli w kierunku wskazywanym przez strzałkę wytłoczoną na kołku.

Następnie każdy kołek pociągnij do góry, by wyjąć go z otworów płyty głównej. Zdejmij zestaw chłodzący z procesora – powinno się to udać bez problemu.

Po zdjęciu zestawu chłodzącego na procesorze pozostanie warstwa starej pasty termoprzewodzącej. Warto ją usunąć (nawet bez wyjmowania procesora z gniazda) – najpierw na sucho, a następnie papierową chustką lekko zwilżoną np. płynem WD-40, który świetnie sprawdza się w takich zastosowaniach.

Od kilku lat firma Intel stosuje to samo gniazdo do swoich procesorów (LGA775), co jest z pewnością korzystne dla użytkowników komputerów, m.in. ułatwia wybór zestawu chłodzącego. W przypadku AMD w ostatnich latach gniazdo zmieniło się przynajmniej trzykrotnie (Socket 939, AM2 i AM2+), choć wszystkie jego wersje pod względem chłodzenia są ze sobą zgodne. Natomiast różnice między zestawami AMD i Intela są na tyle duże, że wymagają zupełnie innego przygotowania.

Zaletą gniazd procesorów AMD jest to, że ich ramki mają plastikowe zaczepy, do których mocuje się radiatory. Należy tylko uważać, by nie ułamać takiego zaczepu, powodując konieczność wymiany ramki.

Bezpośrednio przed zamontowaniem zestawu chłodzącego nałóż na procesor niewielką ilość pasty termoprzewodzącej (jeśli nie ma jej w nowym zestawie chłodzącym, to możemy polecić dobrą i niedrogą Arctic Silver 5), a następnie rozsmaruj ją lekko po powierzchni procesora.

Jeśli radiator ma od spodu folię zabezpieczającą, usuń ją, a następnie połóż radiator na procesorze. Jeśli jest to zestaw z wentylatorem zamontowanym pionowo, zwróć uwagę na to, by tłoczył powietrze z przodu do tyłu obudowy – jest to oznaczone strzałką na wentylatorze.

Załóż jedno ucho sprężyny na zaczep ramki procesora.W podobny sposób załóż sprężynę z drugiej strony zestawu chłodzącego. Zwróć uwagę, by sprężyna weszła głęboko na zaczep, w przeciwnym wypadku może go ułamać.

Podłącz wentylator zestawu chłodzącego do płyty głównej komputera. Jeżeli do zestawu chłodzącego został dołączony regulator obrotów, warto go wykorzystać. Regulator stanowi „przejściówkę” między wentylatorem a płytą główną, zatem wentylator należy podłączyć do regulatora, a ten do płyty głównej.

Oryginalne zestawy chłodzące Intela są zamocowane w czterech otworach płyty głównej, a więc zupełnie inaczej niż w przypadku AMD. By zapewnić uniwersalność montażu, wiele firm dołącza plastikowe ramki (podobne do tych AMD) mocowane w tych otworach, po czym zestaw chłodzący jest mocowany do tak przygotowanej ramki. Taki też sposób montażu prezentujemy.

W cztery otwory płyty głównej włóż plastikową ramkę. Następnie, wciskając w jej otwory specjalne kołki mocujące, zablokuj ją w płycie. Po tej czynności pociągnij mocno za ramkę – w ten sposób sprawdzisz, czy na pewno solidnie trzyma się płyty głównej.

Nałóż na procesor niewielką ilość pasty termoprzewodzącej i delikatnie ją rozsmaruj.

Jeśli radiator ma folię zabezpieczającą, usuń ją, a następnie połóż radiator na procesorze. Jeśli zestaw ma wentylator zamontowany pionowo, zwróć uwagę na to, by tłoczył powietrze z przodu do tyłu obudowy.

Załóż jedno ucho sprężyny na zaczep ramki procesora. W podobny sposób załóż sprężynę z drugiej strony.

Podobnie jak w przypadku AMD, podłącz wentylator zestawu chłodzącego do płyty głównej. Możesz wykorzystać regulator prędkości obrotowej wentylatora, który pozwoli dodatkowo wyciszyć zestaw chłodzący.

Po zamontowaniu nowego wentylatora ustaw komputer w miejscu, gdzie będzie pracował (na razie bez zamykania obudowy). Podłącz do niego wszystkie kable i uruchom system.

Uruchom program do monitorowania temperatury procesora. Zwykle jest dołączany przez producenta do płyty głównej, np. w przypadku płyt Asus jest to Probe II. W razie potrzeby zainstaluj go. Jeżeli dla twojej płyty nie przewidziano takiego programu, możesz wykorzystać Hardware Sensors Monitor (14-dniowa wersja próbna jest na naszej płycie CD).

Włącz program Orthos, w jego oknie kliknij Start, a w programie monitorującym temperaturę procesora sprawdź, do jakiej wartości ona rośnie.

Przy działających obu programach za pomocą regulatora obrotów możesz zmniejszyć obroty wentylatora. Zestaw chłodzący powinien jednak zagwarantować temperaturę nie większą niż 60–80 stopni przy pełnym obciążeniu procesora (wyjątkiem są najszybsze procesory Pentium 4/D, dla których 90 stopni jest normą).

Po ustawieniu obrotów zamknij obudowę komputera i ponownie sprawdź, czy procesor się nie przegrzewa. Jeżeli jego temperatura przy pełnym obciążeniu nie przekracza zakładanego poziomu 60–80 stopni, oznacza to, że wymiana zestawu chłodzącego się udała. Natomiast gdy temperatura szybko rośnie, warto jeszcze raz zdemontować i ponownie zamontować zestaw chłodzący. Przyczyną zbyt wysokiej temperatury może być nawet niepoprawne ustawienie komputera, np. zbyt blisko ściany.

Zanim zakupisz nowy zestaw, zwróć uwagę na kilka szczegółów, które pomogą ci przy wyborze.

• Najbardziej nagrzewają się procesory Pentium 4 o wysokich częstotliwościach pracy (ok. 3 GHz) oraz pierwsze układy dwurdzeniowe Intel Pentium D, dla nich najlepsze są miedziane zestawy chłodzące.
• Im większy jest wiatrak, tym wolniej mogą się kręcić jego łopatki, więc jest cichszy. W przypadku procesorów o niskich zegarach można wykorzystać chłodzenie pasywne, choć wtedy trzeba zapewnić idealny obieg powietrza w obudowie.
• W przypadku procesorów Intela unikaj zestawów chłodzących, które wymagają przykręcenia specjalnej ramki od spodu płyty głównej. W wypadku układów AMD ryzyko jest mniejsze, ramki płyt głównych mają standardowe zaczepy.
• Sprawdź, ile miejsca masz w obudowie i czy koło gniazda procesora nie ma wystających elementów. Jeśli tak, kup zestaw chłodzący z niewielką, miedzianą podstawą, rozszerzający się ku górze.
• Sprawdź, jakie gniazdo procesora wykorzystano w twoim komputerze. W tym celu uruchom np. program CPU-Z i sprawdź je w polu Package. Zgodność z poszczególnymi gniazdami jest zawsze oznaczona na opakowaniu.
• Wszystkie wymienione czynniki trzeba pogodzić z ceną zestawu. Za 100 złotych można już kupić bardzo dobre zestawy, a za połowę tej kwoty – całkiem przyzwoite. My w przykładach posłużyliśmy się miedziano-aluminiowym zestawem Pentagram Freezone HP-120 AlCu Karakorum P 7015, kosztującym ok. 90 zł.