Zarządzanie dyskami i partycjami: zostań disc jockeyem

Zarządzanie dyskami to systemowa konsola służąca do obsługi dysków zainstalowanych w komputerze. Program umożliwia tworzenie i kasowanie partycji, zmianę ich rozmiarów oraz łączenie kilku woluminów w jeden. Za pomocą tego narzędzia można przygotować dyski wirtualne i konwertować dyski na dynamiczne, inicjować dyski GPT oraz MBR. Konsola zarządzania dyskami wyposażona została także w funkcje umożliwiające tworzenie podstawowych macierzy RAID.

<Menu programu> – zestaw funkcji, opcji i ustawień konfiguracyjnych programu. <Pasek narzędzi> – przyciski funkcji nawigacyjnych i wywołujących funkcje zewnętrzne oraz przyciski konfiguracyjne widoku konsoli. <Widok górny> – górna połowa ekranu przeznaczona na jeden z trybów wyświetlania informacji o dyskach i partycjach. Może to być lista partycji, lista dysków bądź widok graficzny. <Widok dolny> – dolna połowa ekranu również przeznaczona na jeden z trybów wyświetlania informacji o dyskach i partycjach. Może to być, jak poprzednio, lista partycji, lista dysków bądź widok graficzny. <Okno akcji> – okno z funkcjami związanymi z wybranym obiektem. <Menu kontekstowe> – funkcje dotyczące obiektu. <Legenda> – opis kolorów użytych w widoku graficznym.

Zarządzanie dyskami to jedna z konsoli administracyjnych Windows. Dostęp do tego narzędzia możliwy jest na wiele różnych sposobów. Najprostszą i najszybszą metodą uruchomienia programu jest użycie menu administracyjnego. Kliknij przycisk startowy prawym przyciskiem myszy i wybierz z menu polecenie <Zarządzanie dyskami> . Kolejny sposób to użycie wiersza polecenia. Kliknij myszą pole wyszukiwania na pasku zadań (w starszych wersjach Windows 10 menu startowe) i za pomocą klawiatury wpisz komendę <diskmgmt.msc> . Wciśnij Enter. Do funkcji dyskowych można dostać się również z konsoli zarządzania systemem. Kliknij w tym celu prawym przyciskiem myszy ikonę <Ten komputer> na pulpicie i wybierz polecenie <Zarządzaj>. Wskaż w drzewie konsoli kategorię <Zarządzanie dyskami> .

Aby zmienić literę dysku przypisaną do partycji, kliknij wybraną partycję na liście lub w widoku graficznym i wybierz polecenie <Zmień literę dysku i ścieżki>. Kliknij przycisk <Zmień>, rozwiń listę i wskaż na niej nową literę . Dostępne będą tylko te, które nie są jeszcze zajęte. Zaakceptuj zmianę przyciskiem <ok>. Potwierdź operację przyciskiem <Tak>.

Dyski działające w systemie mogą się bardzo różnić pojemnością. Ma to miejsce zwykle wtedy, gdy do komputera dodaje się nowe, duże nośniki, pozostawiając jednocześnie te stare. Grafika prezentująca partycje w Zarządzaniu dyskami jest skalowana odpowiednio do rozmiarów dysków, ale gdy te są zupełnie inne, może być nieczytelna. Aby wyeliminować ten problem, można zmienić sposób skalowania grafiki. Rozwiń menu <Widok> i wybierz polecenie <Ustawienia>. Przejdź na kartę <Skalowanie> . Sekcja <Wyświetlanie dysków> dotyczy całych dysków, sekcja <Wyświetlanie regionów dysków> poszczególnych partycji. Jeżeli rozmiary nośników bądź partycji są porównywalne, zaznacz <Według pojemności, używając skali liniowej>. Łatwiej wtedy porównać ich wielkość . Jeżeli jeden lub kilka dysków (bądź partycji) ma znacznie większe rozmiary, wybierz <Według pojemności, używając skali logarytmicznej>. Jeżeli jednak zależy ci jedynie tylko na tym, by dobrze wypełnić miejsce dostępne w oknie programu, kliknij <Wszystkie w takim samym rozmiarze>.

Przystawka Zarządzanie dyskami obsługuje nie tylko fizyczne nośniki. Za pomocą tej konsoli można równie utworzyć lub dodać do systemu istniejące dyski wirtualne w formacie VHD. Wystarczy rozwinąć menu <Akcja> i kliknąć <Utwórz dysk VHD> bądź <Dołącz dysk VHD> .

Najwygodniejszym sposobem korzystania z funkcji programu jest wywoływanie menu związanego z danym obiektem. Przykładowo, po kliknięciu prawym przyciskiem myszy nagłówka dysku ukażą się operacje związane z dyskiem, a po wykonaniu tego samego działania na polu graficznym reprezentującym partycję – operacje związane z partycją . Operacje dla partycji: aktywowanie partycji; kasowanie; przypisywanie i zmiana liter; formatowanie; zwiększanie i zmniejszanie rozmiaru; dublowanie zawartości. W przypadku dysku można natomiast: tworzyć woluminy łączone, czyli wykorzystywać przestrzeń wielu dysków w celu utworzenia jednego dużego nośnika; tworzyć woluminy rozłożone, w których dane dzielone są na bloki i zapisywane w sposób nieciągły na różnych nośnikach, co przyspiesza dostęp do danych; tworzyć dyski dublowane (lustrzane), co polega na zapisie tych samych danych jednocześnie na dwóch nośnikach; zapisywać dane w postaci macierzy RAID5, co zwiększa bezpieczeństwo danych; skonwertować dysk podstawowy na dysk dynamiczny, aby uzyskać dostęp do zaawansowanych funkcji tworzenia woluminów; konwertować dyski MBR na GPT i na odwrót.

Nowy dysk, który planujemy dołożyć do komputera, nie ma zazwyczaj wydzielonej partycji, a bez tego nie będzie widoczny w systemie. A jeżeli nawet został wcześniej podzielony, to często nie odpowiada nam ten podział. Zarządzanie dyskami pozwala szybko kasować i tworzyć nowe partycje. Podłącz dysk do komputera, uruchom Windows i program Zarządzanie dyskami. Jeżeli chcesz zlikwidować istniejący podział dysku, kliknij prawym przyciskiem myszy partycję przeznaczoną do skasowania i z menu kontekstowego wybierz <Usuń wolumin> . Potwierdź operację przyciskiem <Tak>. Pamiętaj, wszystkie dane z tego nośnika zostaną utracone. Nieprzydzielone miejsce na dysku oznaczone jest kolorem czarnym. Kliknij je prawym przyciskiem myszy i wybierz <Nowy wolumin prosty>. Przejdź dalej. Kreator proponuje utworzenie jednej partycji na całym dysku. Możesz to zmienić i podzielić nośnik na przykład na dwie części. Wpisz rozmiar partycji w pole <Rozmiar woluminu prostego w MB> i kliknij <Dalej>. Pozostaw bez zmian literę dysku, którą podpowiada system (będzie to pierwsza wolna), i przejdź dalej. Partycję należy teraz sformatować. Windows proponuje domyślnie NTFS. Jest jeszcze FAT32, ale lepiej pozostawić to ustawienie bez zmian. Podobnie jest z jednostką alokacji. W pole <Etykieta woluminu> wpisz etykietę, pod którą będzie widoczna partycja. Jeżeli uznasz, że nowy dysk jest zbyt mały, możesz włączyć na nim kompresję danych. Wystarczy zaznaczyć pole <Włącz kompresję plików i folderów>. Kliknij <Dalej> i <Zakończ>. Partycja jest już widoczna w systemie.

Zarządzanie dyskami nie ustępuje wielu komercyjnym narzędziom. Wprawdzie nie umożliwia przeniesienia partycji z danymi, ale pozwala na powiększanie bądź pomniejszanie woluminów bez utraty informacji. Aby zmniejszyć rozmiar partycji, kliknij ją prawym przyciskiem myszy i wybierz z menu kontekstowego polecenie <Zmniejsz wolumin> . W pole <Wprowadź ilość miejsca do zmniejszenia> wpisz, o ile chcesz zmniejszyć partycję. Jej rozmiar po operacji wyświetlony zostanie poniżej, w polu <Całkowity rozmiar po zmniejszeniu>. Kliknij <Zmniejsz>. Aby powiększyć wolumin, kliknij go prawym przyciskiem myszy i użyj polecenia <Rozszerz wolumin>. Przejdź dalej. Zwróć uwagę, że program pozwala ci na rozszerzenie partycji o miejsce na innym dysku. W kolumnie <Dostępne> wyświetlane są wszystkie możliwe do wykorzystania nośniki. Domyślnie wybrana jest natomiast pusta przestrzeń położona bezpośrednio za powiększaną partycją – kolumna <Wybrane>. Wolumin możesz rozszerzyć o maksymalną wartość (ustawienie domyślne) albo powiększyć go tylko trochę. Odpowiednią liczbę umieść w polu <Wybierz ilość miejsca w MB> . Kliknij <Dalej> i <Zakończ>.

Jeżeli dysponujesz odpowiednią liczbą twardych dysków, możesz skonfigurować je w odpowiednik macierzy RAID. Zabezpieczy to na przykład dane przed utratą albo przyspieszy dostęp do nich. Konsola zarządzania dyskami umożliwia skonfigurowanie dysków dublowanych (mirrored) oraz rozłożonych (stripped). Teoretycznie jest jeszcze funkcja macierzy RAID5 (wolumeny rozłożone z parzystością), ale w domowych wariantach Windows nie da się jej uruchomić. Działa tylko w wersjach serwerowych. Wolumeny dublowane zabezpieczają przed utratą danych. Te same informacje są bowiem zapisywane jednocześnie na dwóch różnych dyskach. Traci się jednak sporo miejsca. Dzięki wolumenom rozłożonym można natomiast uzyskać szybszy dostęp do informacji. Ta funkcja nie chroni za to przed utratą plików. Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek jednego z dysków i wybierz polecenie <Nowy wolumin dublowany> . Przejdź dalej. Po prawej stronie okna, w kolumnie <Wybrane>, widnieje dysk, którego odbicie zamierzasz skonfigurować. Po lewej, w kolumnie <Dostępne>, umieszczone są nośniki, na których można zapisać kopię. Zaznacz jeden z nich i kliknij przycisk <Dodaj><. Za pomocą listy przypisz do pary dysków literę i kliknij <Dalej>. Określ format plików, w jakim zostaną sformatowane dyski. Najlepiej pozostawić opcję <NTFS><. W polu <Etykieta woluminu> określ nazwę dysku i przejdź dalej. Kliknij <Zakończ> i <Tak>. Rozpocznie się formatowanie powierzchni nowego woluminu dublowanego, a po jego zakończeniu dyski będą dostępne w systemie jako jeden nośnik. Warto zwrócić uwagę, że obydwa dyski muszą mieć ten sam rozmiar. Jeżeli jeden z nich jest większy, część powierzchni pozostanie niezagospodarowana . Można ją z powodzeniem wykorzystać na dodatkową partycję. Jeżeli chcesz stworzyć wolumin rozłożony, kliknij dysk prawym przyciskiem myszy i wskaż <Nowy wolumin rozłożony>. Przejdź dalej, zaznacz w kolumnie <Dostępne> dysk lub dyski, które znajdą się w zestawie, i kliknij <Dodaj>. W kolejnym kroku kreatora przypisz do nowego woluminu literę, następnie wybierz system plików i nadaj dyskowi etykietę . Kliknij <Dalej>, <Zakończ> i <Tak>. Po sformatowaniu wolumin będzie gotowy do pracy. Jak poprzednio, nadmiarowe miejsce na dyskach można wykorzystać na dodatkowe partycje.