Bateria jak nowa

Opisywane tu czynności stanowią głęboką ingerencję w sprzęt. Jej skutki mogą być nieodwracalne. Informujemy, że redakcja z dużą starannością przygotowuje i sprawdza wszelkie materiały. Jednak liczba możliwych produktów, przypadków, konfiguracji jest tak duża, że nie sposób przewidzieć wszystkiego. Czytelnik musi mieć świadomość, że wszelkich zmian w systemach lub produktach dokonuje na własną odpowiedzialność.

Większość obecnych na rynku notebooków wykorzystuje akumulatory litowo-jonowe (Li-Ion). W stosunku do poprzednich odmian te pozbawione zostały niektórych wad. Przede wszystkim nie mają efektu pamięciowego, tj. zjawiska polegającego na tym, że po kilkakrotnym niepełnym ładowaniu akumulator zapamiętuje chemicznie ten poziom i nie pozwala się ładować powyżej niego. To dlatego starsze akumulatory niklowo-metalowowodorkowe (NiMH) zawsze powinno się ładować do pełna i zupełnie rozładowywać. Z akumulatorami Li-Ion tego problemu nie ma. Można je ładować z dużą dowolnością (doładowywać przy niepełnym rozładowaniu) bez obawy o ograniczenie ich pojemności.

Drugą zaletą akumulatorów Li-Ion jest wysoka gęstość energetyczna. Inaczej mówiąc, notebook pracuje na nich dłużej niż na NiMH. Także proces samoistnego rozładowania przebiega około trzykrotnie wolniej niż akumulatorów NiMH i szacunkowo wynosi 10 proc. pojemności na miesiąc.

Niestety, akumulatory Li-Ion mają także wady. Po pierwsze nie wolno ich przeładowywać, gdyż może się to skończyć nawet pokaźną eksplozją ogniw, mogącą zainicjować pożar. Ponadto nie należy rozładowywać ich poniżej określonego poziomu, gdyż można je w ten sposób trwale uszkodzić. Dodatkowo niedopuszczalne jest, by przy ładowaniu temperatura ogniw przekroczyła 50 stopni Celsjusza. Z tego względu układy ładowania laptopa są wyposażane w obwody kontrolujące ładowanie i zabezpieczające akumulatory przed całkowitym rozładowaniem, przeładowaniem i przegrzaniem. Oznacza to, że do takiego notebooka nie można podłączyć baterii zawierających inne ogniwa niż Li-Ion.

Mimo wyeliminowania wielu wad w ogniwach litowo-jonowych, spora część użytkowników skarży się na skrócenie czasu pracy na akumulatorze lub zbyt szybkie wyłączanie laptopa, mimo że wskaźnik pokazuje jeszcze wysoki poziom naładowania baterii. Oto, jak można tym problemom zaradzić.

Mimo że akumulator Li-Ion nie ma efektu pamięciowego, przy intensywnym korzystaniu z zasilania akumulatorowego wspomaganego zasilaniem sieciowym (tzw. płytkie rozładowania) można zauważyć spadek jego sprawności. Często jest to powodowane „pogubieniem się” układów ogólnego nadzoru stanu ogniw, zwłaszcza po okresach intensywnego korzystania z baterii. Także błędem wynikającym z rozstrojenia się układów kontroli baterii jest wskazywanie w systemie niewłaściwego poziomu rozładowania akumulatora. Objawem może być samoistne wyłączanie się notebooka np. przy wskazaniach 50-procentowego naładowania akumulatora. Oto sposób rozwiązania problemów.

Zamknij system operacyjny. Kliknij przycisk Start i wybierz opcję Zamknij system. W otwartym oknie wybierz opcję Uruchom ponownie.

Przy ponownym uruchomieniu notebooka, w chwili gdy pojawi się pierwszy ekran startowy naciśnij klawisz [Del] lub [F2], by wejść do ustawień BIOS-u. Jeśli nie wiesz, jakim przyciskiem wchodzi się do BIOS-u, sprawdź na ekranie: Press F2 to enter System Configuration Utility.

Odłącz od notebooka kabel zasilający. Pozostaw komputer w takim stanie do całkowitego wyładowania akumulatora i do automatycznego wyłączenia urządzenia. Takie rozładowywanie jest lepsze niż rozładowywanie z systemu Windows, ponieważ nie są aktywne żadne systemy oszczędzania baterii. Rozładowywanie tą metodą może jednak długo trwać.

Kiedy notebook się wyłączy, podłącz do niego zasilacz sieciowy. Po chwili powinna się zaświecić kontrolka ładowania akumulatora. Nie włączaj notebooka. Pozostaw go w takim stanie do czasu, gdy dioda ładowania zmieni kolor na sygnalizujący pełne naładowanie baterii (zazwyczaj zielony). Nie przerywaj w tym czasie cyklu ładowania.

Po naładowaniu cykl ten powtórz jeszcze raz. Po takim zabiegu działanie układów nadzorowania powinno się ustabilizować, a czas pracy na bateriach wydłużyć.

Odradzamy powtarzanie tej procedury ze zbyt dużą częstotliwością (np. raz na tydzień). Przeprowadzanie cyklu głębokiego rozładowania baterii raz na trzy miesiące w zupełności wystarczy, by zachować jej wysoką sprawność.

Niektóre notebooki (np. Asus, Toshiba) mają specjalne funkcje zaszyte w BIOS-ie, pozwalające na uformowanie baterii. Funkcja ta przydaje się także w sytuacjach, w których czas pracy na baterii znacząco się skrócił. Cała procedura jest niemalże identyczna z opisaną wcześniej, z tą różnicą, że otrzymujesz dokładne komunikaty (niestety w języku angielskim), do których musisz się dostosowywać.

Uruchom notebook. Kiedy pojawi się ekran startowy, naciśnij klawisz [F2], którym przejdziesz do opcji BIOS-u.

Klawiszem [strzałka w prawo] przejdź do menu Power, a następnie [strzałka w dół] przejdź do opcji: Start Battery Calibration i naciśnij klawisz [Enter].

Jeśli miałeś odłączone zasilanie sieciowe, wyświetli się taki komunikat:

Podłącz zasilacz do notebooka. Odczekaj, aż pojawi się seria komunikatów:

Od tego momentu bateria będzie ładowana do pełna.

Po naładowaniu pojawi się na ekranie polecenie Please remove AC adapter, byś odłączył zasilacz sieciowy od notebooka. Odłącz zasilanie.

Następnym etapem jest proces głębokiego rozładowywania baterii. Na ekranie wyświetla się kolejny komunikat informujący, że trwa rozładowywanie baterii i należy pozostawić laptop do jego wyłączenia.

Jeżeli ekran notebooka zgaśnie, będzie to oznaczało, że jego akumulator został całkowicie rozładowany. Teraz podłącz zasilanie sieciowe do notebooka. Zaświeci się kontrolka informująca o ładowaniu baterii. Zmiana koloru kontrolki na zielony będzie oznaczała ukończenie ładowania i cyklu formowania baterii.

Eksploatacja akumulatorów we współczesnych notebookach nie jest dla użytkownika tak kłopotliwa jak w starszych konstrukcjach. Mimo to niedbałe obchodzenie się z nowym akumulatorem może znacząco skrócić jego żywotność. Wynika to z tego, że nawet współczesne akumulatory litowo--jonowe charakteryzują się określoną liczbą cykli ładowań i rozładowań. Przeciętna wartość wynosi 500 cykli i nie ma znaczenia, czy są to rozładowania częściowe czy pełne. Co gorsza, odłożenie akumulatora do szuflady także nie wpłynie na wydłużenie jego żywotności, która jest szacunkowo określana na 2–4 lata od daty produkcji.

Po co się zatem wysilać, skoro żadne zabiegi nie wpłyną na sukcesywny spadek pojemności akumulatora? Na szczęście prawidłowe obchodzenie się z nim pozwoli korzystać z niego przez cały czas żywotności. W przeciwnym wypadku ogniwa mogą odmówić posłuszeństwa nawet po niespełna roku eksploatacji. Poniższe zalecenia dotyczą tylko ogniw litowo-jonowych.

Wysoka temperatura jest wrogiem baterii, skracającym jej żywotność. Dlatego nie pozostawiaj laptopa zamkniętego w samochodzie wyeksponowanym na pełne słońce. Nie pozostawiaj go także w pobliżu grzejników.

Staraj się ograniczyć do minimum częściowe rozładowania akumulatora i jego doładowania. Jeśli ma on np. 40 procent pojemności i potrzebujesz komputera na chwilę, nie podłączaj zasilania sieciowego, lecz rozładuj akumulator do końca. Naturalnie nie musisz tego robić natychmiast, ale np. następnym razem, kiedy będziesz używał noteboooka. Zasilanie podłącz dopiero w momencie, gdy poprosi cię o to system operacyjny komunikatem o niskim stanie baterii:

Jeśli używasz notebooka do intensywnych zadań, jak: granie, rendering, obróbka grafiki lub filmów, w których oszczędzanie energii nie wchodzi w grę, odłącz akumulator od notebooka. Nie może to być jednak akumulator w pełni naładowany, lecz powinien mieć około 40 proc. pojemności. Wyłącz komputer i odłącz akumulator. Musisz liczyć się z tym, że nie będziesz dysponował zabezpieczeniem i chwilowa przerwa w dostawie prądu pozbawi cię efektów pracy.

Jeśli chcesz na dłużej odłączyć akumulator, tym bardziej pamiętaj o tym, by nie był w pełni naładowany ani w pełni rozładowany. Najlepiej, jeśli będzie rozładowany do około 40 proc. pojemności. Sugeruj się wskaźnikiem systemu operacyjnego. Poza tym schowaj baterię w ciemne i chłodne miejsce. Żywotność takiego akumulatora przedłuży cykl całkowitego rozładowania i ładowania, który trzeba wykonać mniej więcej raz w miesiącu.

Baterie w notebookach są dokładnie oznaczone. Trzeba tylko wiedzieć, w którym miejscu tych oznaczeń szukać. W niektórych przypadkach wystarczy notebook odwrócić. Następnie poszukać oznaczeń na obudowie komputera.

Czasami trzeba wyjąć baterię. W tym celu zwolnij zabezpieczenia baterii i wyciągnij ją z notebooka.

Na wewnętrznej stronie obudowy akumulatora powinieneś znaleźć nalepkę znamionową baterii z oznaczeniem jej rodzaju. Prawie zawsze będzie to typ Li-Ion.