Bez karty nie zagrasz

W artykule:

• Rola karty graficznej
• Jak wybrać odpowiednią kartę
• Test 14 kart z dwóch grup cenowych – do 750 zł i powyżej tej kwoty
• Opisy wybranych kart graficznych

Karta graficzna to element niezbędny w każdym komputerze. Jej rolą jest generowanie obrazu, wyświetlanego na monitorze. Bez karty nie zobaczymy więc nic. Każdy domowy pecet jest wyposażony w kartę graficzną, choć czasami jej nie widać, bo jest zintegrowana z płytą główną lub procesorem.

Jeszcze ważniejszą rolę pełni karta graficzna w komputerze do grania. Stworzenie płynnego skomplikowanego obrazu, charakterystycznego dla nowoczesnych tytułów, jest bardzo trudne i najprostsze karty, które doskonale się sprawdzają w pracy biurowej, oglądaniu filmów i surfowaniu po internecie, nie zdadzą tu egzaminu.

Aby mieć satysfakcję z rozrywki, niezbędny jest wybór karty, która poradzi sobie z nowymi grami.

Punktem wyjścia do wyboru odpowiedniej karty są warunki (tzw. wymagania zalecane) narzucane przez grę, w jaką chcemy grać. Te specyfikacje zwykle uwzględniają starsze, często nieosiągalne karty. Z tego powodu trudno się zorientować, jak ich wydajność ma się do modeli współczesnych. Pamiętajmy, że każda nowa generacja jest wydajniejsza od poprzedniej. W efekcie wydajnej karcie starszego typu będzie odpowiadała nowa konstrukcja ze średniego przedziału cenowego. Słowem, dwa lata temu do komfortowego grania w daną grę potrzebna była karta np. za 800 zł, dziś wystarczy za 500 zł.

Choć karta ma kilka ważnych parametrów, jak pobór energii, stopień głośności pracy, czy nawet zestaw dodatkowych akcesoriów, to najważniejsza jest jej wydajność w grach. Wpływa na nią nie tylko procesor graficzny, czyli GPU , bo wiele zależy od optymalizacji silników poszczególnych gier pod kątem możliwości kart graficznych. W rezultacie karty o teoretycznie zbliżonej mocy obliczeniowej w praktyce znacznie różnią się wydajnością w grach. Wyraźne różnice widać też w przypadku gier i kart optymalizowanych pod kątem różnych wersji DirectX.

Przejrzyj wyniki testów i sprawdź, która karta wypada dobrze w używanych przez ciebie grach, a także przy rozdzielczościach, których używasz (zwykle testy są wykonywane w trybie 1920x1080). Wskaże ona procesor graficzny, który spełni twoje oczekiwania co do wydajności. Na tańszy model możesz się też zdecydować, gdy grasz w niższych rozdzielczościach, np. 1680x1050 albo 1366x768.

Gdy zdecydujesz, który procesor graficzny będzie odpowiedni, poszukaj karty z takim układem. Popularne układy, np. Radeon HD 6850 czy GeForce GTX 560, są używane w 20–30 różnych modelach kart, które różnią się np. systemem chłodzenia, wyposażeniem itp.

Na koniec musisz zdefiniować resztę oczekiwań wobec karty graficznej: system chłodzenia, pojemność pamięci, podatność na podkręcanie, wyposażenie (np. pełna wersja nowej gry), pobór energii itd. Niektóre modele mogą być fabrycznie podkręcone, a więc szybsze niż inne z tym samym układem. Warto się zastanowić, czy cena podkręconego modelu jest adekwatna do jego wydajności.

Współczesne karty graficzne mają całkiem spore zapotrzebowanie na prąd. Dlatego, kupując kartę, należy mieć także na uwadze możliwości zasilacza w komputerze. Pamiętaj, że nie zawsze musi to być nowy zasilacz. Wystarczy, że dotychczas używany ma dobrą markę i odpowiednią moc.

Jeśli nie ma złączy potrzebnych do zasilania nowej grafiki, można wykorzystać przejściówki, które są sprzedawane w komplecie z wieloma kartami.

Jeżeli nie potrafisz samodzielnie oszacować, czy dany zasilacz wystarczy do zasilania nowej karty graficznej, skorzystaj ze specjalnego kalkulatora, np. dostępnego pod adresem http://extreme.outervision.com/psucalculatorlite.jsp. Obliczy on moc zasilacza odpowiednią dla danego zestawu komputerowego.

Przetestowaliśmy 14 wydajnych kart graficznych, podzielonych według średniej ceny rynkowej na dwie grupy: do 750 zł oraz powyżej tej kwoty. Wykorzystaliśmy też karty poprzedniej generacji, by porównać ich wydajność ze współczesnymi modelami.

Zanim zaczniemy omawiać wyniki testu, musimy nieco lepiej wyjaśnić sposób podziału na dwie grupy. Jest to szczególnie ważne w przypadku kart ze starszymi modelami Radeon HD 5830 i 5850, które właściwie powinny się znaleźć w tańszej grupie kart. Jednak w sklepach zostały już ostatnie, najdroższe egzemplarze, zatem średnia cena rynkowa jest mocno zawyżona. Z tego powodu porównaliśmy je z kartami za 750–1100 zł, choć podobne karty z tymi układami można było kupić za cenę poniżej 700 zł.

W tańszej grupie cenowej znalazły się m.in. karty z układami AMD Radeon HD 6870, 6850 oraz GeForce GTX 550 Ti. Ponieważ pierwszy z tych procesorów graficznych jest wyraźnie droższy od pozostałych, najlepszą notę w tej kategorii uzyskała karta Asus EAH6870 DC/2DI2S/1GD5.

Wśród tańszych kart warto zwrócić uwagę na Gigabyte GV-N460OC-1GI. To karta z układem poprzedniej generacji, GeForce GTX 460. Okazała się lepsza od nowszych kart z układami GeForce GTX 550 Ti, choć także nieco droższa. Uwagę zwraca także Vertex3D VX6850 1GBD5-DHX – karta o dobrych osiągach i atrakcyjnej cenie.

W grupie droższych kart o palmę pierwszeństwa walczyły karty z układami AMD Radeon HD 6950 oraz Nvidia GeForce GTX 560, których średnia cena wynosi około 1000 zł. Ostatecznie liderem okazała się karta Gigabyte GV-R695D5–2GD-B z układem AMD.

Na trzecim miejscu znalazła się równie atrakcyjna karta MSI z układem Nvidia GeForce GTX 560 Ti. Jest ona niewiele wolniejsza od lidera, a ponad 200 zł tańsza. Dlatego otrzymała wyróżnienie za dobrą relację wydajności do ceny.

Zdziwił nas nieco fakt, że wszystkie karty, nawet te nieco mniej wydajne, są wyposażane w dwuslotowe systemy chłodzenia. Powodem jest fakt, że wraz ze wzrostem mocy obliczeniowej układów graficznych wzrasta też pobór energii, a także ilość wytwarzanego ciepła. Z tego właśnie względu do poprawnej pracy takich kart wymagane jest zastosowanie odpowiednio mocnego zasilacza i zapewnienie bardzo dobrego chłodzenia we wnętrzu obudowy komputera.

Jeśli chodzi o głośne dźwięki wytwarzane przez wentylatory kart graficznych, wszystkie karty z niższej grupy cenowej (do 750 zł) pracują cicho, nawet przy maksymalnym obciążeniu, a zastosowane w nich systemy chłodzenia zapewniają odpowiednią skuteczność. Najlepiej wypadła karta Gigabyte GV-N460OC-1GI, na której temperatura nie przekroczyła 69 stopni, i to mimo podkręconych parametrów urządzenia.

W przypadku droższych kart wygląda to gorzej. Na szczęście tylko dwa z siedmiu modeli, Sapphire HD6950 Flex oraz Zotac GTX560 AMP! Edition, zakwalifikowaliśmy jako konstrukcje raczej głośne, przy czym temperatura układu graficznego na karcie Zotac w pełnym obciążeniu urosła aż do 100 stopni. Pozostałe konstrukcje były umiarkowanie głośne, a karta Gigabyte z układem GeForce GTX 560 pracowała najciszej.

Dla większości graczy w zupełności wystarczające będą karty z pierwszej grupy cenowej, do 750 zł. Jest to tym bardziej prawdą, jeśli gry są uruchamiane przy rozdzielczości poniżej Full HD, np. 1680x1050 lub jeszcze niższej. Dotyczy to w szczególności posiadaczy monitorów o mniejszej przekątnej. Karty takie poradzą sobie bardzo dobrze ze wszystkimi nowymi grami. Już teraz wiadomo, że oczekiwana gra Battlefield 3 będzie dobrze pracowała na większości kart z tego segmentu cenowego. Jako wyznacznik wymienione są procesory AMD Radeon HD 6850 i Nvidia GeForce GTX 460.

Niestety, trochę rozczarowały nas modele z układem GeForce GTX 550 Ti, które nie należą do szczególnie atrakcyjnych. Wynika to z nieco zawyżonej ceny np. w stosunku do Radeona HD 5790, który jest odrobinę szybszy od układów GTX 550 Ti. Niektórzy indywidualni producenci bardziej zważają na tę zależność pomiędzy ceną a wydajnością i obniżają cenę swoich własnych konstrukcji (np. Gigabyte GV-N550OC-1GI).

Nie zmienia to jednak faktu, że karty te także poradzą sobie z nadchodzącymi grami, tylko płynność animacji może być w nich mniejsza o kilka klatek na sekundę. Oczywiście nie ma się co łudzić, że będą one działały w najwyższych dostępnych trybach. Tutaj zdecydowanie trzeba będzie zmniejszyć jakość wyświetlanej grafiki.

Opisy wybranych kart graficznych do 750 zł

Najwydajniejsza karta w grupie cenowej do 750 zł. W porównaniu do konstrukcji referencyjnej cechuje się pracą z nieco wyższymi częstotliwościami. Przełożyło się to na niewielkie podniesienie wydajności. Ponadto opisywany model został wyposażony w firmowy, opracowany przez Asusa, system chłodzenia – o dużej skuteczności, a jednocześnie cichej pracy. Jest on w stanie sprostać pracy z jeszcze wyższymi częstotliwościami, bo producent przewidział możliwość dodatkowego podkręcania częstotliwości zegara karty. Co więcej, możliwe jest także zwiększanie napięcia dla procesora graficznego, co zaowocuje dodatkowym wzrostem wydajności. Wszystko to może być realizowane z poziomu oprogramowania Asusa.

Marka ta stosunkowo niedawno pojawiła się na polskim rynku. I aby zaistnieć, producent musiał zaoferować dobrej jakości produkty za umiarkowaną cenę. Tak jest właśnie w tym przypadku. Testowana karta ma lekko zwiększone częstotliwości pracy w stosunku do rozwiązań referencyjnych. Dodatkowo, testowany model został wyposażony w firmowy system chłodzenia o dobrej skuteczności rozpraszania ciepła, a jednocześnie cichej pracy. Karta jest w porównaniu do lidera zestawienia wolniejsza o 8–25 proc. w zależności od gry, ale jest też tańsza o blisko 32 proc. Ten model w pełni sprosta wymaganiom typowego gracza. Dobrze poradzi sobie także z nowymi, dopiero zapowiadanymi grami.

Przedstawiciel starszej generacji kart. W tym wypadku „starszy” wcale nie oznacza jednak „gorszy”. Konstrukcja bazująca na bardzo udanym układzie Nvidii – GeForce GTX 460 1 GB, nadal sprawuje się świetnie i potrafi zdominować nawet nowe konstrukcje z tego segmentu cenowego. Dodatkowo modelowi temu sprzyja fakt, że częstotliwości karty zostały nieco podniesione. Szkoda jednak, że model ten nadal jest dostępny w sosunkowo wysokiej cenie. Poza dobrą wydajnością karta wyróżnia się także wysoką jakością wykonania oraz bardzo cichym i wydajnym systemem chłodzącym. Pozwala on na eksperymentowanie z overclockingiem, i to z całkiem niezłymi rezultatami.

Układ Radeon HD6790 ma być bezpośrednim konkurentem układów Nvidii GTX 550 Ti. Jak widać na przykładzie przetestowanej karty, pod względem wydajności Radeon jest jednak w większości testów wydajniejszy. Różnice mogą sięgać nawet 5–18 proc. Nie należy jednak popadać w przesadny optymizm, gdyż w praktyce liczby te przekładają się na wzrost zaledwie 3–5 klatek na sekundę. W niektórych zastosowaniach to właśnie GTX okazuje się lepszy o nawet 20 proc. (to też zaledwie kilka klatek). Przewaga Radeona HD6790 nie jest więc jednoznacznie oczywista. Niemniej karta z Radeonem HD 6790 cechuje się nieco mniejszym poborem prądu. Ponadto relacja ceny do wydajności tej karty jest atrakcyjniejsza.

Opisy wybranych kart graficznych powyżej 750 zł

Karta ewidentnie dla bardzo zaawansowanych graczy. Bazuje na jednym z szybszych procesorów graficznych – Radeonie HD 6950, a jednak jej cena nie przekracza 1100 zł. Karta umożliwia komfortową grę w rozdzielczości Full HD, i to przy włączonych wszystkich efektach graficznych. Wyjątkiem jest jednak tutaj gra Metro 33, której prędkość wyświetlania nie przekraczała 24 klatek na sekundę. Wyłączenie antyaliasingu znacznie poprawiało płynność animacji. Karta ma kolosalną pamięć graficzną (2 GB) dla tekstur oraz ogromny system chłodzenia. Na szczęście wentylator przy pełnym obciążeniu, choć dawał się słyszeć, to jednak nie w takim stopniu, aby był dokuczliwy.

Druga karta bazująca na układzie Radeon HD 6950. Cechuje się identycznymi parametrami jak zwycięzca tego zestawienia i uzyskuje bardzo zbliżone wyniki. Różnice w osiągach są porównywalne z wartością błędu pomiarowego. Podstawową różnicą między konstrukcjami jest zastosowanie własnego (firmowego) systemu chłodzenia. Tutaj użyto wielkiego wentylatora z profilowanymi łopatkami, który ulokowano w centralnym punkcie karty. Pod względem skuteczności takie rozwiązanie sprawdza się lepiej niż w przypadku karty Gigabyte’a. Temperatury uzyskiwane pod obciążeniem nie przekraczały 75 stopni – to 8 stopni mniej niż zwycięzca testu. Zwiększa to szanse na dobre wyniki w overclockingu. Niestety zestaw głośno pracuje.

Układ Nvidia GeForce GTX 560 Ti nie jest nową konstrukcją, lecz odpowiednio zmodyfikowanym procesorem poprzedniej generacji. Zwiększono w nim liczbę jednostek strumieniowych, podniesiono taktowanie i poprawiono stosunek poboru prądu do wydajności. W rezultacie otrzymano procesor przeznaczony dla bardziej zaawansowanego gracza, dysponującego monitorem 22 lub 24 cale. Pod względem wydajności układ ten jest porównywalny do Radeona 6950. W części testów jest on szybszy od wymienionego Radeona o 23 proc., a w części wolniejszy o 24 proc. Ogólnie karta okazała się minimalnie wolniejsza niż Radeon, ale jest za to tańsza.

Karta bazująca na nieco wolniejszej odmianie procesora Nvidia GeForce GTX 560. Od wersji Titanium (Ti) różni się mniejszą liczbą jednostek strumieniowych (336 zamiast 384). Mimo tego karta ta pod względem wydajności nie odstaje zbyt mocno od wersji z układem GTX 560 Ti. Jest to efektem starań firmy Zotac, która w maksymalnym stopniu podkręciła fabrycznie zegary tego układu. W efekcie ten model karty jest wolniejszy tylko o 1–5 proc. Tak dobre osiągi mają też swoją cenę. Testowana konstrukcja cechuje się bardzo wysokim poborem prądu (tzn. aż 362 W) i wysokimi temperaturami pracy (100 stopni). I to mimo zastosowania firmowego chłodzenia. Niestety, jest też droższa.