Ekonomiczna platforma

• Sebastian Stolarczyk redaktor działu Hardware

W tym roku użytkownicy poszukujący płyty głównej ze zintegrowaną grafiką mają w czym wybierać. Bezdyskusyjnie najlepszym wyborem są płyty z chipsetem AMD 780G – wbudowany w nie Radeon HD 3200 ma dobrą wydajność, która pozwala na uruchomienie większości gier w niższych rozdzielczościach. Szkoda jedynie, że procesory tej firmy nie dorównują modelom Intela pod względem wydajności. Natomiast nie warto zawracać sobie głowy zintegrowaną grafiką w chipsetach Intela (G31, G33, G35), bo ma ona bardzo słabą wydajność i nie zapewnia wsparcia w odtwarzaniu filmów wysokiej rozdzielczości. W przypadku procesorów Intela najlepiej poczekać na nowy chipset G45 ze znacznie lepszym układem Intel GMA X4500 HD.

W artykule znajdziesz:

• Informacje o chipsetach współczesnych płyt głównych
• Szczegóły dotyczące możliwości i wydajności płyt
• Cechy dobrej płyty głównej
• Podsumowanie testu 8 tanich płyt do AMD i 8 płyt do Intela

Producenci chipsetów przykładają coraz większą wagę do układów z wbudowaną grafiką i poszerzają ich funkcje. Jednak między chipsetami występują znaczne różnice, więc wybór płyty należy zacząć właśnie od wyboru chipsetu.

Intel oferuje obecnie trzy chipsety ze zintegrowaną grafiką: G31, G33 i G35. Mimo niezłej wydajności płyt i dużych możliwości podkręcania produkty te nie nadają się do gier 3D. Zintegrowany z nimi układ Intel GMA X3100/3500 ma słabą wydajność, a w skrajnych przypadkach gry w ogóle się nie uruchamiają.

Warto za to zwrócić uwagę na chipsety AMD i Nvidia. Firmy te mają doświadczenie w produkcji układów graficznych, a kontrolery grafiki wbudowane w chipsety poprawnie obsługują wszystkie gry, choć z wydajnością bywa różnie. Najlepiej zdecydować się na chipsety zgodne z DirectX 10: Nvidia GeForce 8200/8300 oraz AMD 780G. Jednak chipsety te współpracują wyłącznie z procesorami AMD.

Chipsety AMD i Nvidii mają też specjalne jednostki odciążające procesor komputera w czasie odtwarzania filmów o wysokiej rozdzielczości. Dzieje się to za sprawą technologii PureVideo HD i Avivo HD. Dzięki temu do płynnego odtwarzania takiego filmu nie potrzeba bardzo silnego procesora.

• WYPOSAŻENIE To jest najważniejsze, płyta musi udostępniać jak najwięcej interfejsów. Niezbędne jest cyfrowe wyjście obrazu (DVI, a najlepiej HDMI) i dźwięku, co najmniej 4 porty USB 2.0, port FireWire, dobrym dodatkiem jest gniazdo eSATA do podłączania dysków zewnętrznych. Absolutnie niezbędne zaś jest gniazdo PCI Express x16 na kartę graficzną i przynajmniej jedno dodatkowe złącze kart rozszerzeń PCI oraz PCI Express x1.
• MOŻLIWOŚCI GRAFIKI Zintegrowany z chipsetem układ graficzny musi być zgodny z najnowszymi standardami, np. DirectX 10. Ważny jest też dodatkowy układ odciążający procesor komputera w czasie odtwarzania filmów HD (na razie jedynie w chipsetach AMD 780G i Nvidia GeForce 8200/8300). Dobrze, jeśli wbudowana grafika ma wydajność umożliwiającą uruchamianie gier 3D w niższych rozdzielczościach.
• PODKRĘCANIE Płyta główna dla bardziej zaawansowanego użytkownika powinna być wyposażona w podstawowe funkcje pomocne przy overclockingu: zmianę taktowania szyny procesora, zegara pamięci i ich napięć zasilających. Pomoże to za darmo wycisnąć z komputera więcej mocy.

Płyty obecnie występują w dwóch formatach: mniejszym microATX i klasycznym ATX. Te pierwsze są znacznie mniejsze gabarytowo, pasują do niemal każdej obudowy, ale na ogół mają gorsze wyposażenie – mniej gniazd, dodatkowych slotów i złączy. Użytkownicy o dużych wymaganiach powinni wybierać płyty ATX, bo można na nich zainstalować więcej kart rozszerzeń i podłączyć więcej urządzeń.

Płyta główna powinna być przede wszystkim wyposażona w zestaw nowoczesnych interfejsów. Jeżeli ma grafikę, musi mieć też cyfrowe wyjścia wideo: DVI i HDMI. Ważna jest duża liczba portów USB.

W przypadku płyt microATX warto zwrócić uwagę na liczbę gniazd na karty rozszerzeń. Niektóre mają tylko jedno gniazdo PCI lub nowsze PCI Express x1. Najlepiej, jeśli po włożeniu karty graficznej z pokaźnym dwuslotowym chłodzeniem nadal mamy do dyspozycji po jednym gnieździe każdego typu. Utrata jednego z nich uniemożliwi instalację np. tunera telewizyjnego.

Ważnym elementem wyposażenia jest też kontroler dyskowy z obsługą macierzy RAID. Kiedy chcemy zwiększyć wydajność dysku lub bezpieczeństwo danych przez zastosowanie macierzy RAID (zwykle składającej się z dwóch dysków), koniecznie trzeba sprawdzić, czy płyta jest dostosowana do RAID.

AMD i Nvidia mają w swoich chipsetach niezłe układy graficzne, oferują też obsługę technologii zwiększającej wydajność grafiki: odpowiednio Hybrid CrossFire oraz Hybrid SLI. Dzięki temu po instalacji karty graficznej (GeForce 8400/8500 lub Radeon HD 3450) obie grafiki (zintegrowana i dodatkowa) współpracują ze sobą, a zysk wydajności po dodaniu taniej grafiki wynosi nawet 50–60 procent.

Drugim aspektem związanym z wydajnością jest overclocking. Wbrew opiniom płyty główne z wbudowaną grafiką wcale nie są złe pod tym względem. Najlepiej radzą sobie modele z chipsetami Intela G31, G33 i G35, bo pozwalają na wysokie taktowanie magistrali procesora. Nieco gorzej wypadają konkurencyjne chipsety. Warto jednak pamiętać, że największe znaczenie ma BIOS, który musi udostępniać niezbędne przy podkręcaniu opcje.

Każda płyta umożliwia podkręcanie, ale już nie każda pozwala na regulację napięcia procesora i pamięci. Koniecznie zwróćmy na to uwagę, jeżeli płyta ma być wykorzystana w wydajnym komputerze.

Od ostatniego testu płyt głównych, zamieszczonego w PC Formacie 10/2007, pojawiło się na rynku wiele nowych rozwiązań. Należą do nich nowe chipsety Nvidia GeForce 8200/8300 oraz AMD 780G z dobrą grafiką Radeon HD 3200 (Intel wprowadzi kilka nowości w okresie wakacyjnym). Wśród płyt z grafiką znajdują się modele w formacie ATX, z większą liczbą portów i gniazd. Coraz częściej dostępne są złącza HDMI (oprócz DVI i D-Sub). Wiele płyt ma też możliwość dekodowania filmów w wysokiej rozdzielczości. W przypadku AMD pojawiła się też zmiana w postaci gniazda AM2+ (zastępującego AM2).

Przetestowaliśmy 16 niedrogich płyt głównych, które podzieliliśmy na dwie kategorie według typu procesorów: osiem z podstawkami AM2+ do procesorów AMD Athlon/Phenom, pozostałe osiem z podstawkami LGA775 do procesorów Intela.

W kategorii płyt do procesorów AMD najlepiej wypadły modele wyposażone w chipset AMD 780G z wbudowanym układem Radeon HD 3200. Uzyskały znacznie lepsze wyniki od GeForce 8200 i 8300.
Poza grafiką wszystkie płyty cechuje zbliżona wydajność, co wynika m.in. z tego, że procesor ma zintegrowany kontroler pamięci, więc przynajmniej w tym zakresie nie powinny wystąpić między płytami większe rozbieżności.
Jeśli chodzi o wydajność (zresztą również w klasyfikacji ogólnej), wśród płyt do procesorów AMD najlepszy okazał się model Asus M3A-H/HDMI.

W tym przypadku najlepiej wypadły płyty z chipsetami Intela, ale różnice między tymi a pozostałymi modelami nie są ogromne. Największe rozbieżności widać znowu pod względem wydajności wbudowanej grafiki. Tutaj bezkonkurencyjne okazały się starsze chipsety Nvidii, mianowicie GeForce 7150. Nie dość, że w grach są nawet dwukrotnie szybsze od płyt z chipsetami Intela, to ponadto gry uruchamiają się bez przykrych niespodzianek. Modele z układami Intela wręcz odmówiły uruchomienia gry Supreme Commander i S.T.A.L.K.E.R.

Pod tym względem wśród płyt głównych AMD dobrze wypadł model GA-MA78G-DS3H firmy Gigabyte. Jest to płyta formatu ATX, obsługuje nawet 16 GB pamięci DDR2, ma trzy gniazda PCI Express x1 i dwa PCI starszego typu. Bardzo ciekawy jest zestaw gniazd wideo na tylnym panelu. Znalazły się tam nie tylko dwa cyfrowe wyjścia (DVI i HDMI), ale także analogowe gniazdo D-Sub. Płyta jest również wyposażona w cztery złącza wentylatorów.

Wśród płyt przeznaczonych do procesorów Intela pod względem wyposażenia najlepiej zaprezentował się model MSI P6NGM-FIH. Jednak uzyskał gorszą ocenę za wyposażenie od kilku modeli do procesorów AMD. Przykładowo, płyta MSI ma mniejszą liczbę gniazd niż wspomniany wcześniej Gigabyte. Nie obsługuje też żadnego z nowoczesnych trybów łączenia wielu kart graficznych, jak Hybrid SLI czy Hybrid CrossFire. Ciekawostką jest fakt, że wszystkie płyty główne do AMD są dostosowane do jednej z tych dwu technologii, podczas gdy żaden z modeli Intela nie ma podobnej funkcji.

Dużą wagę przyłożyliśmy do oceny możliwości BIOS-u, zwłaszcza opcji przydatnych przy podkręcaniu. Poza dwoma wyjątkami (MSI P6NGM--FIH i MSI G31M2-FD – obie do Intela) każdy model oferował możliwość zmiany napięcia zasilającego procesor i pamięć. Wzorowe pod tym względem okazały się tylko płyty główne do AMD, bo każda stwarzała rozbudowane możliwości podkręcania.

Niektóre płyty mają też wbudowane mechanizmy wspomagające użytkownika w procesie overclockingu. W ich BIOS-ach znajdują się różne opcje automatycznego podkręcania. Przykładowo, płyta Asus M3A-H/HDMI ma funkcję AI Overclocking, a model Biostar TF7150U-M7 funkcję V Tech Engine, której zmiana pozwala na automatyczne podkręcenie procesora o pewną wartość procentową. Takie rozwiązania powodują, że overclocking staje się dostępny dla szerokiej grupy niezbyt doświadczonych użytkowników.

Płyty do procesorów AMD

Zwycięzca testu w tej kategorii wykorzystuje znakomity chipset 780G, czemu zawdzięcza dobrą wydajność w grach. Płyta jest nietypowa, bo ma format ATX, co umożliwiło umieszczenie dużej liczby gniazd i efektywne rozplanowanie ich lokalizacji. Model ma ponadto jeden z najlepszych do podkręcania BIOS-ów.

Płyta Gigabyte to model zbliżony do zwycięzcy testu – wykorzystuje ten sam chipset i również ma format ATX. Rozplanowanie płyty jest nieco lepsze, znalazł się też na niej port PCIe x4 umożliwiający instalację drugiej karty graficznej. Atutem jest pełny zestaw złączy wideo, ale płyta ma nieco słabszy BIOS.

Model MSI nie odstaje wydajnościowo od pierwszych płyt w zestawieniu, ale ma mniejszy format mATX, co wymusza oszczędność, zwłaszcza w liczbie gniazd. Dobrze nadaje się do podkręcania, choć jego minusem jest brak możliwości przetaktowania zintegrowanej grafiki w BIOS-ie (opcja dostępna na większości płyt).

Płyta Foxconn zachęca wydajną grafiką i pełnym kompletem gniazd wideo. Trudno jej cokolwiek zarzucić, ale dla niektórych osób wadą może być brak kontrolera FireWire i wysokie kondensatory wokół gniazda procesora, co może spowodować utrudnienia w montażu niektórych rozbudowanych zestawów chłodzących.

Ten model jest bardzo podobny do płyty z drugiego miejsca. Różnice między oboma urządzeniami dotyczą głównie formatu. Płyta GA-MA78GM-S2 H jest mniejsza gabarytowo, więc oferuje minimalnie gorsze możliwości rozbudowy, ale za to ma identyczne funkcje i osiągi. Jej dodatkową zaletą jest zewnętrzne gniazdo eSATA.

Najsłabsza spośród płyt z chipsetem AMD 780G, ale i tak ma niezłe możliwości, np. wydajny układ graficzny. Zabrakło na niej kilku ważnych dodatków, przede wszystkim gniazda HDMI (dlatego tę płytę trudniej niż inne podłączyć cyfrowo do telewizora). Niedociągnięcia rekompensuje jednak w pewnym stopniu złącze DVI.

Najlepsza płyta z chipsetem GeForce 8300 przegrywa pod względem wydajności w grach z modelami wykorzystującymi chipset AMD. Ma jednak bardzo duże możliwości, ponieważ jest to bliźniacza konstrukcja zwycięzcy testu. Jej oczywistą zaletą są duże możliwości rozbudowy ze względu na pełny format ATX.

Płyta ma wbudowaną grafikę GeForce 8200, o gorszej wydajności od Radeona HD 3200 (w chipsecie AMD 780G). W praktyce pozwala na uruchomienie wszystkich gier, ale tylko w najniższych trybach. Ten model psuje również słaba wydajność interfejsu USB – maksymalnie 18 MB/s.

Płyty do procesorów Intela

Najlepsza płyta do procesorów Intela wysoką ocenę uzyskała dzięki wydajnej grafice GeForce 7150 i dobremu wyposażeniu. Na tylnym panelu oprócz gniazda analogowego D-Sub znajduje się także złącze HDMI. Minusami tej taniej płyty są tylko dwa gniazda pamięci i BIOS słabo przygotowany do podkręcania.

Druga z płyt GeForce 7150 oferuje podobne osiągi w grach, ale jest znacznie lepiej przystosowana do podkręcania. W BIOS-ie nie zabrakło opcji automatycznego overclockingu, a nawet podkręcania grafiki. Wszystko to jednak odbija się na cenie, która jest niemal o 100 zł wyższa niż płyty z pierwszego miejsca.

Zaletą tej płyty jest całkiem dobra grafika, która jednak wystarczy tylko do starszych gier i niskich rozdzielczości. Model jest dobrze wyposażony, a BIOS należy do wzorowych. Niestety, jak w każdej płycie z chipsetem GeForce do Intela pamięci obsługiwane są jednokanałowo, co skutkuje pogorszeniem wydajności.

Najlepsza z płyt z chipsetem Intela mimo dobrej wydajności i rewelacyjnej ceny zawodzi w zastosowaniach związanych z grami 3D. Wbudowana grafika jest mocno przestarzała: nie ma obsługi DirectX 10, wsparcia dla filmów HD i jest wolna. Płyta broni się jednak możliwościami, choć brakuje jej obsługi macierzy RAID.

Atutem zarówno tej, jak i wszystkich płyt Gigabyte w teście jest przemyślane rozplanowanie elementów i dobrze zaprojektowany BIOS, który zawiera sporo opcji do podkręcania. Niestety, jak każda płyta z chipsetem Intela, model ten na pewno nie sprawdzi się w grach – zintegrowana grafika jest znacznie gorsza od innych rozwiązań.

Jako jedyna wykorzystuje chipset Intel G33, który w stosunku do G31 pozwala m.in. na wykorzystanie większej ilości pamięci. Jest to typowa płyta do procesorów Intela (także najnowszych 45 nm), ale pod względem możliwości graficznych jest przestarzała, co szczególnie dotyczy zintegrowanej grafiki.

Płyta MSI zapewnia dobrą ogólną wydajność, ale zintegrowana grafika Intela nadaje się co najwyżej do odtwarzania filmów. Model ten zupełnie nie sprawdzi się w podkręcaniu (brakuje opcji zmiany napięcia procesora) i ma kilka drobnych wad konstrukcyjnych. Zaletą jest z pewnością bardzo niska cena.

Płyta EVGA nie należy do atrakcyjnych propozycji – głównie ze względu na przestarzałą grafikę DirectX 9, brak jakiegokolwiek cyfrowego wyjścia monitorowego i nie najlepszą wydajność. Model ten ma ponadto ograniczone możliwości rozbudowy (dwa gniazda pamięci), choć całkiem przyzwoity BIOS.