Jak robić dobre zdjęcia smartfonem

Wybierając się na wypoczynek, możesz zrezygnować z zabierania aparatu fotograficznego, a zamiast niego użyć kamery wbudowanej w smartfona. Nie wszystkie telefony nadają się do robienia zdjęć, ale coraz więcej modeli ma aparat na przynajmniej przyzwoitym poziomie.

Choć w specyfikacji aparatu uwagę przyciąga głównie rozdzielczość matrycy, to równie ważne są jej fizyczne rozmiary oraz wielkość pojedynczego piksela. Rozdzielczość decyduje o tym, jak szczegółowe (ostre) będzie zdjęcie. Natomiast rozmiary matrycy i piksela wpływają na możliwości fotograficzne aparatu, gdy zdjęcia robioną są w słabych warunkach oświetleniowych. Obecnie standardem jest rozdzielczość od 12 do 20 Mpix. Rozmiar matrycy podawany jest w postaci nietypowych wartości, np. 1/1,7 cala. Im mniejsza jest liczba w mianowniku, tym większa matryca. Matryce w najdroższych smartfonach mają obecnie wymiary 1/2,3’’. Rozmiar pojedynczego piksela waha się w przedziale od 1 do 2 nm – im większy jest piksel, tym więcej światła rejestruje. Zdjęcia są mniej zaszumione i ostrzejsze.

W przypadku układu optycznego należy zwrócić uwagę na dwie wielkości – wartość przysłony oraz szerokość pola widzenia (długość ogniskowej). Im mniejsza jest pierwsza z nich, tym więcej światła wpada do obiektywu. Dzięki temu łatwiej uzyskać nieporuszone zdjęcia, gdy w kadrze jest mało światła. Najlepsze smartfony mają obiektywy z przysłoną f/1,7.

Od ogniskowej zależy to, ile „widzi” obiektyw. Im mniejsza jej wartość, tym szerszy będzie kadr. We współczesnych smartfonach stosuje się ogniskowe między 20 a 30 mm. Obiektyw w kamerze przedniej ma mniejsze pole widzenia, ponieważ zdjęcia selfie nie wymagają szerokiego kadru.

W głównej i przedniej kamerze pożądanymi dodatkami są optyczna stabilizacja obrazu oraz lampy doświetlające o zróżnicowanej barwie światła. Pierwszy element pozwala uzyskać nieporuszone zdjęcia, drugi zadba o poprawne kolory fotografii doświetlanej sztucznym światłem. Przydatny jest też laserowy autofokus, który wspiera główny mechanizm ustawiania ostrości (najczęściej działający w oparciu o detekcję kontrastu lub fazy – patrz „Tryby pomiaru ostrości” na kolejnych stronach). Metoda laserowa działa błyskawicznie i nie wymaga dobrze oświetlonej sceny (na czym bazują pozostałe metody), działa jednak tylko w przypadku obiektów oddalonych o 1–2 metry od telefonu.

Automatyka aparatu używa lampy doświetlającej zawsze, gdy uzna, że w kadrze jest za mało światła. Tymczasem lampa powinna być wykorzystywana tylko w ostateczności. Sztuczne, punktowe światło bardzo spłaszcza kard – sprawia, że pozbawiony jest cieni lub cienie są nienaturalne. Mocne oświetlenie ukrywa też szczegóły, które są sztucznie „wypalone”, a kolory na zdjęciu stają się nienaturalnie zimne, szczególnie gdy światło lampy miesza się z innym źródłem oświetlenia. To szczególnie kłopotliwe przy zdjęciach portretowych i selfie, gdy chcesz uzyskać naturalny kolor skóry. Intencjonalne użycie lampy w ostatnim przypadku może dać jednak ciekawy efekt (patrz ilustracja). Moc lampy doświetlające jest mała i nie wystarczy do oświetlenia kadru, gdy robisz zdjęcia dużego pomieszczenia lub fotkę w plenerze. W takich sytuacjach lepiej ręcznie wyłączyć lampę, zmuszając automatykę telefonu do wydłużenia czasu naświetlania zdjęcia lub podniesienia czułości ISO.

Zmiana tej wartość wpływa na tryb pracy matrycy aparatu. Po wybraniu wysokiej wartości ISO, np. 1600, sygnał zbierany na matrycy jest sztucznie wzmacniany. Pozwala to rozjaśnić fotografię, gdy w kadrze jest za mało światła. Skutkiem ubocznym ustawienia ISO na wysokim poziomie jest zaszumienie zdjęcia. Na fotografii pojawia się charakterystyczne ziarno – kolorowe kropki widoczne najlepiej w ciemnych częściach kadru oraz na powierzchniach o jednolitym kolorze. Podnoszenie wartości ISO powyżej wartości 800 jest uzasadnione tylko w przypadku, gdy zdjęcia nie można doświetlić innymi metodami. W niektórych przypadkach, ziarno na zdjęciu może dać ciekawy efekt artystyczny lub złudzenie użycia aparatu z klasycznym filmem światłoczułym, jednak tego typu rezultaty lepiej osiągnąć za pomocą filtru graficznego w programie do obróbki zdjęć. W takiej aplikacji znajdziesz też funkcję usuwania niepożądanego zaszumienia zdjęć.

Automatyka aparatu musi dostosować czas naświetlania, przysłonę oraz wartość ISO do oświetlenia sceny tak, aby wszystkie elementy kadru było poprawnie naświetlone. Najczęściej posługuje się przy tym tzw. pomiarem uśrednionym. Mierzy oświetlenie wszystkich fragmentów kadru i wybiera wartość średnią dla całej sceny. Metoda ta nie sprawdza się w przypadku zdjęć o dużych przejściach tonalnych. W ich przypadku możesz zastosować korektę ekspozycji (patrz „Korekta Ekspozycji” na kolejnych stronach) lub zmienić tryb pomiaru światła na punktowy. Wszystkie parametry naświetlania będą w takim przypadku ustawione według oświetlenia wskazanego przez ciebie fragmentu kadru (domyślnie wybierana jest środkowa część zdjęcia).

Zdjęcie może mieć ostry cały kadr lub tylko wybrany fragment, który w ten sposób możesz wyodrębnić od reszty fotografii. Tzw. głębię ostrości możesz regulować, zmieniając wartość przysłony. Gdy jest niska, np. f/1,7, na zdjęciu ostry będzie tylko element, na który aparat ustawił ostrość. Wybierz niską wartość przysłony, gdy robisz zdjęcia portretowe lub makro, np. fotografujesz rośliny. Wysoka wartość, np. f/16, da ostry cały kadr. Takie ustawienie zalecane jest przy zdjęciach krajobrazu. Najnowsze modele smartfonów pozwalają regulować głębię ostrości już po wykonaniu zdjęcia. Możesz też ustawić ostrość na dowolnym obiekcie. Efekt jest uzyskiwany sztucznie i czasem wypada słabo (szczególnie na zdjęciach z dużą liczbą elementów).

Czas naświetlania decyduje o tym, ile światła padnie na matrycę. Dłuższy czas pozwala uzyskać dobrze naświetlone zdjęcie w kiepskich warunkach oświetleniowych. Z drugiej strony łatwo w takiej sytuacji o poruszenie zdjęcia – fotka wyjdzie nieostra. Dlatego w przypadku zdjęć robionych bez statywu („z ręki”) zaleca się, aby czas naświetlania nie był dłuższy niż odwrotność ogniskowej obiektywu. Dla smartfonów będzie to 1/25 sekundy. Jeśli twój telefon ma optyczną stabilizację obrazu, możesz bezpiecznie wydłużyć czas do 1/15 s. Długi czas naświetlenia daje ciekawe rezultaty w przypadku fotografowania ruchomych obiektów, np. efekt rozmycia jadącego samochodu. Jeśli chcesz zamrozić ruchomy obiekt w kadrze, wybierz bardzo krótki czas, np. 1/1600 s.

Balans bieli (lub temperatura barwowa) decyduje o kolorystyce zdjęcia – tym, czy kolory będą ciepłe (z dominacją żółtego i czerwonego), czy zimne (z dominacją niebieskiego). Zazwyczaj w tej kwestii możesz zdać się na automatykę aparatu, który sam dobierze odpowiednią wartość zgodną z temperaturą źródeł światła oświetlających kadr. Możesz też wybrać jeden z gotowych trybów, np. dla sztucznego oświetlenia żarowego lub światła słonecznego. Gdy scenę oświetla kilka źródeł światła, np. ciepłe światło żarówki i zimniejsze lampy jarzeniowej, automatyka aparatu potrafi się pogubić. Jest to szczególnie kłopotliwe przy zdjęciach portretowych, bo skutkuje nienaturalnym kolorem skóry. W takiej sytuacji ustaw temperaturę barwową ręcznie, pamiętając, że zimnemu światłu odpowiadają wysokie wartości, np. 7000 kelwinów, a ciepłemu niskie, np. 2800 kelwinów. Zmiany możesz zobaczyć na ekranie smartfona jeszcze przed wykonaniem zdjęcia. Jeśli twój telefon potrafi zapisać zdjęcia w postaci plików RAW, to balans bieli możesz zmienić już po zrobieniu zdjęcia w programie do obróbki zdjęć na komputerze lub w telefonie.

Aparaty fotograficzne nie najlepiej radzą sobie ze zdjęciami o nierównomiernie oświetlonym kadrze – to dlatego na zdjęciach pejzażowych niebo jest wyblakłe, a nie soczyście błękitne. W uzyskaniu żywych kolorów i dynamicznych przejść między elementami oświetlonymi i zacienionymi pomaga tryb HDR. Aparat pozwala sobie na sztuczkę polegającą na wykonaniu kilku zdjęć tej samej sceny, ale z różnymi parametrami naświetlania. Następnie tych kilka fotek jest błyskawicznie składanych w jedną, bardzo dynamiczną widokówkę. Tryb HDR najlepiej sprawdza się w przypadku fotografowania żywych kolorów i przyrody. Należy stosować go z umiarem, bo efekty bywają nienaturalne.

Zapobiega prześwietleniu lub niedoświetleniu fragmentów zdjęcia, które zawiera duże obszary o zróżnicowanej jasności. Jeśli fotografujesz osobę stojącą na tle białego muru (lub ciemnego pasa na śniegu) musisz skorygować ekspozycję o pół lub całą wartość przysłony w górę (EV +1). Inaczej twarz modela będzie zbyt ciemna. W przypadku, gdy fotografowany obiekt jest bardzo jasny i znajduje się na ciemnym tle, korekta ekspozycji powinna obniżyć wartość przysłony (EV -1), aby wydobyć szczegóły tła. Za pomocą korekty ekspozycji możesz uzyskać też efekt błękitnego nieba na zdjęciach pejzażowych. Czasami wystarczy do tego celu tylko lekka zmiana wartości przysłony (EV – 0,3).

Aparat smartfona mierzy ostrość na kilka sposobów. Metoda detekcji kontrastu polega na znalezieniu obiektu o największym kontraście w wybranym fragmencie kadru. W przypadku detekcji fazy mierzona jest różnica parametrów promieni światła rejestrowanych przez skrajne sektory matrycy. A metoda laserowa polega na mierzeniu czasu odbicia światła lasera od obiektu i na tej podstawie wyznaczeniu odległość do niego. Aparat korzysta z jednej lub kombinacji kilku metod, ale użytkownik nie ma wpływu na ich wybór. Może za to wskazać na ekranie miejsce ostrzenia inne niż domyślnie ustawione przez smartfona – wystarczy stuknąć w wyświetlacz. Automatyka aparatu zazwyczaj ustawia ostrość na środek kadru lub pierwszy plan. Za pomocą korekty ekspozycji możesz uzyskać też efekt błękitnego nieba na zdjęciach pejzażowych. Czasami wystarczy do tego celu tylko lekka zmiana wartości przysłony (EV – 0,3).

Z selfie stickiem samodzielnie zrobisz naturalnie wyglądające zdjęcie portretowe. Fotokijek ma wysuwane ramię i spust migawki. Najbardziej zaawansowane modele wyposażone są w gimbal, mechanizm stabilizujący telefon.

Dodatkowe soczewki montowane na obiektywie smartfona pozwalają zmienić właściwości optyczne aparatu, np. wydłużając ogniskową, by przybliżyć dalszy plan lub poszerzyć kąt widzenia obiektywu dzięki zastosowaniu efektu rybiego oka.

Robienie zdjęć „z ręki” jest trudne, jeśli chcesz uzyskać idealnie ostry kadr. Rozwiązaniem jest użycie statywu i funkcji wyzwalania migawki głosem. Umocowanie aparatu nawet w nietypowym miejscu jest możliwe dzięki statywom o giętkich nogach.

Dodatkowe oświetlenie przyda się np. przy kręceniu filmów. Lampa składająca się z 21 diod LED czerpie zasilanie z gniazdka słuchawkowego.

8-megapiskelowa kamera w postaci klipsa na ubranie potrafi zrobić do 4000 zdjęć lub nakręcić film o długości 80 minut.