Sprzedaj z głową

Przed sprzedażą laptopa lub smartfona powinieneś zatroszczyć się o swoje pliki i dokumenty. Nie chcesz przecież, aby trafiły w niepowołane ręce. Jeśli skutecznie nie usuniesz danych, nowy właściciel urządzenia może sprawdzić, co znajdowało się na dysku lub w pamięci, zanim je sprzedałeś. Wystarczy, że skorzysta z jednego z programów do odzyskiwania danych i szanse na to, że uzyska dostęp do przynajmniej części twoich plików i dokumentów, będą dość spore. Nawet jeśli myślisz, że usunąłeś wszystkie dane z komputera, prawdopodobnie niektóre z nich nadal znajdują się na dysku i można je odzyskać.

Zanim usuniesz dane, upewnij się, że utworzyłeś kopie zapasowe plików i folderów, na których ci zależy. Często nawet te dane, które wydają się nieważne, okazują się przydatne w przyszłości, bo trzeba się do czegoś odwołać lub przypomnieć – dotyczy to zwłaszcza e-maili i załączników, które mogłeś zgromadzić w programie pocztowym.

Chcąc przeprowadzić backup, upewnij się, że wystarczy ci miejsca na dysku zewnętrznym lub w chmurze. W tym celu wejdź do Ten komputer, a następnie na dysku kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz Właściwości. Jeżeli masz tylko jeden dysk i jedną partycję, zazwyczaj jest to dysk C: w Windowsie. Skopiuj wszelkie potrzebne pliki w bezpieczne miejsce, a następnie przejdź do trwałego usuwania danych.

Zacznij od pobrania obrazu ISO aplikacji DBAN (Darik’s Boot and Nuke) http://pcformat.pl/u/3280, służącej do trwałego usuwania danych z dysku twardego. Metoda wykorzystywana przez DBAN polega na wielokrotnym nadpisywaniu danych (patrz ramka „Na czym polega usuwanie danych”).

Po pobraniu obrazu ISO należy go zainstalować na pendrivie. Aby przygotować taki pendrive, pobierz bezpłatny program do tworzenia obrazów ISO – Universal USB Installer http://pcformat.pl/u/3281. Zainstaluj i uruchom program Universal USB Installer. Zatwierdź warunki licencyjne, klikając przycisk I Agree, następnie w polu Step 1: wybierz DBAN. W Step 2: wybierz z dysku obraz ISO programu DBAN, który pobrałeś. W Step 3: wskaż pendrive’a i opcję Fat32 Format Drive (Erases Content). Wszystkie zaznaczone funkcje obrazuje nasz zrzut ekranowy. Następnie kliknij przycisk Create, aby stworzyć pendrive’a z obrazem ISO. Aplikacja wyświetli jeszcze komunikat ostrzegawczy z informacją, że dane znajdujące się na pendrivie zostaną usunięte. Potwierdź instalację przyciskiem Tak. Po kilku chwilach pendrive z obrazem ISO będzie gotowy do użytku.

Teraz uruchom ponownie komputer i wejdź do BIOS-u, a następnie do sekcji Boot Menu (rozruch). Wybierz, aby komputer rozpoczynał uruchamianie od odczytu z pendrive’a (USB Device). W zależności od BIOS-u funkcje te mogą się inaczej nazywać.

Uruchom ponownie komputer i rozpocznij rozruch z pendrive’a. Kiedy załaduje się DBAN, wciśnij F3 , aby zobaczyć dostępne polecenia (patrz ramka „Polecenia w DBAN”). Wybierz takie, które ci odpowiada.

Po wymazaniu danych możesz np. zainstalować na nowo świeżą kopię systemu Windows, by sprzedać komputer wraz z zainstalowanym systemem operacyjnym. W podobny sposób przygotujesz do sprzedaży laptopa z Windows XP lub Vistą.

Wymazywanie danych w Windows 10 jest o wiele łatwiejsze. W menu Start wpisz Ustawienia i wciśnij Enter. Wyświetli się okno zawierające wszystkie skróty ustawień systemu Windows. Przejdź do Aktualizacja i zabezpieczenia. Następnie z menu po lewej wybierz Odzyskiwanie. Teraz w sekcji Odzyskiwanie kliknij przycisk Rozpocznij. Wyświetli się okno pozwalające zresetować ustawienia. Aby przeprowadzić pełne formatowanie, wybierz Usuń wszystko. Ta funkcja uruchomi pełne czyszczenie, co oznacza, że nie będziesz mógł odzyskać usuniętych plików. Jeśli w notebooku znajduje się więcej niż jeden dysk, system zapyta czy chcesz usunąć pliki ze wszystkich dysków. Jeśli sprzedajesz laptopa ze wszystkimi dyskami, wybierz opcję czyszczenia na wszystkich. Proces usuwania wszystkich danych potrwa kilka godzin, niemniej zyskasz pewność, że danych nie będzie można odzyskać. W podobny sposób przeprowadzisz czyszczenie na Windows 8.1.

DBAN trwale i bezpowrotnie usuwa dane. Oto dostępne metody:
- dod - siedmiokrotne nadpisywanie danych (nadpisywanie zerami, jedynkami, losowymi znakami) metodą DoD 5220.22-M.
- dodshort - szybkie, trzykrotne nadpisywanie danych.
- ops2 - pełna nazwa metody to RCMP TSSIT OPS-II. To ośmiokrotne nadpisywanie danych.
- gutman - tzw. metoda Gutmanna. Bardzo długi czas wymazywania spowodowany 35-krotnym wymazywaniem danych.
- prng - metoda PRNG polegająca na nadpisywaniu losowymi wartościami.
- quick erase mode - szybkie, jednokrotne usuwanie danych.
Zazwyczaj zalecana jest metoda dod. Wybierz metodę, jaka ci odpowiada, zatwierdź zmiany klawiszem Enter i... cierpliwości. Im bardziej skomplikowany (liczący więcej przebiegów) proces wybierzesz i im pojemniejszy dysk, tym więcej czasu zajmie wymazywanie. Przy wielokrotnym nadpisywaniu bardzo pojemnych dysków (np. 5 TB) cały proces może trwać nawet kilka dni.

- Podczas zapisu na dysku dane trafiają do tablicy alokacji plików – to swojego rodzaju „spis treści wszystkich plików”. Dzięki temu wszelkie pliki są później odnajdywane bez konieczności skanowania całej powierzchni dysku.
- Podczas usuwania pliku (np. przez wciśnięcie klawisza Delete) nie jest on fizycznie usuwany z nośnika, lecz tylko z tablicy alokacji. To dlatego usuwanie nawet dużej liczby plików trwa o wiele krócej niż ich zapisanie.
- Usunięcie pliku z tablicy alokacji sprawia, że przestaje on być widoczny dla użytkownika, a zajmowana przez niego przestrzeń jest uznawana w systemie za niewykorzystaną i dostępną do zapisu. Fizycznie plik znajduje się w dalszym ciągu na dysku – do momentu aż zostanie nadpisany przez inne dane.
- Po zwykłym usunięciu pliku dane są najczęściej łatwe do odzyskania za pomocą oprogramowania, które skanuje powierzchnię dysku i na podstawie znalezionych danych tworzy listę usuniętych wcześniej plików.
- Jeśli pliki zostaną nadpisane, powyższe działanie nie jest możliwe.
- Wiele systemów ma funkcję „szybkiego formatowania” i „pełnego formatowania”. Szybkie formatowanie jedynie czyści tablicę alokacji plików, natomiast pełne dodatkowo zapisuje całą powierzchnię dysku, nadpisując ją zerami, jedynkami lub wartościami losowymi.
Bezpieczne usuwanie danych to ich nadpisanie. Możesz skorzystać z programów takich jak DBAN, które nadpisują dane na jeden z wybranych sposobów, np. siedmiokrotne nadpisanie algorytmem DoD 5220.22-M. Taka metoda usuwania danych sprawia, że nie można ich później odzyskać.

Zanim zaczniesz, pamiętaj aby:
- utworzyć kopie zapasowe wszystkich danych, na których ci zależy, w tym kontaktach z książki adresowej;
- usunąć nie tylko kartę SIM, ale też microSD;
- wylogować się ze wszystkich serwisów społecznościowych, aplikacji e-mail i innych, które wymagały loginu i hasła;
- odłączyć wszelkie urządzenia dodatkowe, np. smartwatcha, który komunikuje się ze smartfonem.

Jeśli masz Androida w wersji 5.0 Lollipop (lub nowszego), masz już funkcję FRP (factory reset protection – przywracanie do stanu fabrycznego). Aby usunąć dane, zacznij od dezaktywowania blokady ekranu. Przejdź do Ustawienia => Ekran i blokada ekranu i wyłącz funkcję blokowania ekranu. Teraz udaj się do Ustawienia => Użytkownicy i Konta i usuń swoje konto Google. Jeśli masz np. telefon Samsunga, możliwe, że będziesz musiał jeszcze usunąć konto w usłudze producenta.

Na tym etapie możesz przywrócić ustawienia fabryczne. Przejdź do <Ustawienia> i Kopia zapasowa i resetowanie. Następnie wskaż Ustawienia fabryczne. Pojawi się informacja o danych, które zostaną usunięte z pamięci wewnętrznej smartfona. Są to m.in. ustawienia systemu i aplikacji, wszystkie pobrane aplikacje, muzyka, obrazy, dokumenty i kopie zapasowe.

Kiedy przeprowadzisz reset, możesz jeszcze założyć fikcyjne konto i zapełnić je danymi, a następnie ponownie przeprowadzić reset - w ten sposób jeszcze raz nadpiszesz dane, co dodatkowo utrudni przyszłemu właścicielowi odzyskiwanie danych.

W przypadku iPhone’a zacznij od dezaktywowania funkcji Znajdź mój iPhone. Przejdź do Ustawienia i kliknij swoje konto na górze (zwykle to imię i nazwisko). Wybierz z listy urządzeń telefon, który chcesz sprzedać (lista pojawi się, gdy masz więcej niż jedno urządzenie podłączone do konta). Następnie przejdź do Znajdź mój iPhone i wyłącz tę funkcję suwakiem. Teraz wyloguj się ze wszystkich aplikacji, które wymagały loginu i hasła, np. iMessage (Ustawienia => Wiadomości) oraz <App Store> (Ustawienia => iTunes Store i App Store). Wyloguj się też całkowicie z chmury iCloud. W tym celu udaj się do Ustawienia => Konta i hasła => iCloud => Wyloguj. Teraz możesz już wyczyścić telefon. Odpowiednia funkcja znajduje się w Ustawienia => Ogólne => Wyzeruj. Po zakończeniu procesu czyszczenia wejdź jeszcze na appleid.apple.com, zaloguj się i usuń urządzenie z twojego profilu.