Uniwersalne pudełka

W artykule:

• Co to jest dysk NAS
• Przydatne funkcje dysków sieciowych
• Podsumowanie testu ośmiu dysków
• Recenzje wybranych produktów
• Tabela z wynikami testów

Network Attached Storage, czyli w skrócie NAS, jest urządzeniem podłączanym do sieci ethernet, udostępniającym przestrzeń dyskową. Pojemność pamięci zależy od tego, jakie dyski twarde znajdą się w środku i ile ich będzie – w praktyce wyniesie od jednego do kilkudziesięciu terabajtów. Sposób wykorzystania przestrzeni zależy od twoich potrzeb i możliwości urządzenia. Podstawowym zastosowaniem jest bezpieczne, centralne przechowywanie plików wszystkich użytkowników sieci bądź tworzenie kopii plików, które są rozproszone na wielu komputerach, jednak obok tak typowych funkcji pojawiają się inne, znacznie ciekawsze.

Jednym z najlepszych zastosowań dysków sieciowych jest możliwość stworzenia własnej chmury do przechowywania danych, przypominającej Dropbox czy Dysk Google. Jej pojemność zależy wyłącznie od użytkownika i z powodzeniem może wynosić kilkanaście terabajtów. Dane są synchronizowane między dyskiem a komputerami, a na komputerze pozbawionym programu do synchronizacji można uzyskać do nich dostęp przez przeglądarkę (dotyczy to też smartfonów czy tabletów). Dostępne są również takie rozwiązania, które pozwalają mapować przez internet udziały udostępnione przez dysk NAS.

Sposób konfiguracji chmury zależy od producenta, ale jedno jest pewne – zdalny dostęp do danych jest obecnie jedną z obowiązkowych funkcji. Konfiguracja jest prosta, dostosowana do umiejętności domowego użytkownika, który nawet nie musi wiedzieć o tym, że dysk „dogaduje” się z routerem i odpowiednio konfiguruje na nim przekierowania portów.

Producenci dysków sieciowych poświęcają dużą uwagę także obsłudze plików multimedialnych. Prywatna kolekcja zdjęć albo rozbudowana biblioteka cyfrowej muzyki to często najcenniejsze dane, jakimi dysponujesz. Powinieneś mieć do nich prosty dostęp oraz móc łatwo udostępniać je znajomym (szczególnie kolekcje zdjęć), słuchać muzyki nie tylko z domowego komputera, ale także podróżując ze smartfonem, a filmy przesyłać przez sieć do telewizora.

Niektóre z tych rozwiązań zostały już ustandaryzowane, na przykład na strumieniowe przesyłanie mediów do telewizora pozwala technologia DLNA dostępna w każdym dysku NAS, a także każdym telewizorze z portem sieciowym.

Ze słuchaniem muzyki przy pomocy smartfona jest trudniej. Chociaż możesz skopiować część nagrań na kartę pamięci, ciężej będzie to zrobić z całą kolekcją. Poza tym awaria karty pamięci jest dość prawdopodobna, a w takim wypadku stracisz wszystkie zapisane na niej dane.

Lepiej użyć aplikacji mobilnej do odtwarzania muzyki, którą oferuje wielu producentów dysków NAS. Dzięki niej będziesz miał dostęp do swoich nagrań z każdego miejsca, choć może to generować wysokie koszty transmisji danych.

Dyski sieciowe mają tak wiele dodatkowych funkcji, że trudno je wszystkie wymienić, tym bardziej że każda daje możliwość rozbudowy przez instalowanie dodatkowych modułów oprogramowania. Wśród najczęściej spotykanych warto wymienić klienta pobierania plików (HTTP, FTP, BitTorrent), skaner antywirusowy, DVBLink TV Server, moduł do rejestracji wideo z kamer IP oraz moduły do obsługi języków programowania (Perl, Python).

W standardowej konfiguracji bądź po instalacji dodatkowych pakietów dysk NAS może służyć jako serwer WWW z obsługą PHP oraz baz danych MySQL. Na takim dysku można uruchomić stronę internetową (Wordpress, Joomla, MediaWiki, inne), forum dyskusyjne (phpBB), galerię zdjęć, usługi biznesowe (osCommerce, Prestashop, vtigerCRM, serwer VPN) i dziesiątki innych ciekawych rozwiązań.

Dodatkowych pakietów jest coraz więcej – ich zestaw warto sprawdzić na stronie producenta danego urządzenia. W prosty sposób dysk za kilkaset złotych może stać się serwerem dla domowej, firmowej lub osiedlowej sieci.

Aby dysk NAS jak najlepiej pełnił swoją rolę, należy zadbać o bezpieczeństwo danych. Pozwala na to dobór odpowiednich podzespołów, prawidłowa konfiguracja usług i szereg dodatkowych zabezpieczeń. W przypadku testowanych urządzeń ważna jest możliwość instalacji dwóch dysków i wykorzystania konfiguracji RAID1, która przechowuje lustrzaną kopię danych. Nawet całkowita awaria jednego z dysków nie powoduje przerwania pracy systemu. Po wymianie uszkodzonego dysku na nowy (czasem nawet bez przerywania pracy urządzenia) automatycznie powstaje nowa kopia lustrzana i dane są bezpieczne.

Część dysków NAS ma także dwa porty Gigabit Ethernet. Ich rolą jest przede wszystkim zwiększenie wydajności, jednak pozwalają też zabezpieczyć się przed awarią portu LAN w dysku lub przełączniku sieciowym. Kolejnym zabezpieczeniem przed awarią jest zasilacz UPS podtrzymujący zasilanie w razie awarii. NAS zazwyczaj ma port USB, do którego można podłączyć UPS-a, dzięki czemu system „wie” kiedy nastąpił zanik zasilania. Jeśli awaria się przedłuża, możliwe jest jego automatyczne, prawidłowe zamknięcie bez uszkodzenia plików.

Aby zabezpieczyć dane, niezbędna jest też prawidłowa konfiguracja usług, co leży już w gestii administratora dysku. W każdym przypadku można jednak ustawić odpowiednie uprawnienia użytkowników dotyczące określonych zasobów, limity przestrzeni dyskowej lub włączyć bezpieczne metody dostępu do danych (HTTPS, VPN). Na pewno warto wykorzystać wspomniany wcześniej moduł antywirusowy z automatycznymi aktualizacjami sygnatur, funkcję szyfrowania danych na dyskach, funkcję kosza sieciowego, a także włączyć automatyczne aktualizacje systemu wbudowanego w NAS. Po zakupie drugiego dysku sieciowego można wykorzystać także funkcję replikacji danych, dzięki której pliki pozostaną bezpieczne nawet wtedy, gdy jedno z urządzeń zostanie np. zniszczone lub skradzione.

W teście znalazły się urządzenia, które pozwalają na instalację dwóch dysków twardych i ich pracę w konfiguracji RAID1. Daje to większe bezpieczeństwo niż pojedynczy dysk, a zarządzanie sprzętem wcale nie jest trudniejsze. Górna granica cen została ustalona na ok. 1000 zł.

Żadne z testowanych urządzeń nie było w tej kategorii zdecydowanie najlepsze, choć niektóre mają ciekawe cechy. Na przykład dyski Qnap i Lenovo mają po dwa porty Gigabit Ethernet, co zabezpiecza przed awariami sieci, a model Asustor – cztery porty USB. Pięć urządzeń ma funkcję hot-swap, czyli wymiany dysków „na gorąco”, podczas pracy systemu (dotyczy RAID1). Oczywiście trzeba pamiętać, że system potrzebuje kilku godzin na stworzenie lustrzanej kopii danych na nowym dysku, dlatego nie da się wymienić obu dysków w krótkim przedziale czasu.

Warto też zwrócić uwagę, że urządzenia różnią się obudowami. Asustor, Netgear oraz Lenovo oferują metalowe, trwalsze konstrukcje.

Sposób wstępnej konfiguracji zależy od sprzętowej konstrukcji urządzenia. Sprzęt firm Asustor, Netgear, Qnap oraz Lenovo ma kieszenie pozwalające łatwo wsunąć dyski do obudowy, ale w przypadku pozostałych produktów montaż dysków jest równie łatwy, wystarczy przymocowanie dysków za pomocą kilku śrubek. Ten etap konfiguracji nie nastręczy nikomu trudności.

Również uruchomienie systemu jest znacznie łatwiejsze niż w poprzednich generacjach dysków NAS. Wystarczy ustalić adres IP urządzenia (za pomocą logów routera, specjalnego programu czy komunikatów na ekranie LCD), a następnie wejść przez przeglądarkę do interfejsu administracyjnego. Nawet jeśli urządzenie wymaga pobrania całego obrazu systemu i zainstalowania go na dysku (Synology, Asustor, Qnap), zrobi to całkowicie automatycznie. Po kilku minutach dysk będzie gotowy do pracy. Różnicę może stanowić język interfejsu konfiguracyjnego (zwykle jest polski, jedynie w sprzęcie D-Link był on angielski), a także pomoc dostępna w interfejsie (z reguły dobra – jedynie w dysku Lenovo nie działała prawidłowo).

Zestaw funkcji zależy od tego, co był w stanie przygotować producent i co zechciał udostępnić w konfiguracji fabrycznej. Dobrym przykładem jest dysk Synology DS215j, który pod tym względem wypadł najlepiej – instalator już na wstępie sugeruje uruchomienie usług takich jak Audio Station, Photo Station, Video Station oraz Download Station. Z kolei w przypadku dysku Qnap moduły te pojawiają się automatycznie, natomiast sprzęt Asustor również je ma, ale w postaci opcjonalnych pakietów, dlatego wypadł pod tym względem trochę słabiej.

Jeśli podsumuje się wszystkie dostępne pakiety oprogramowania, najlepiej wygląda Asustor, bo ma ich po prostu najwięcej. Z drugiej strony należy zaznaczyć, że interfejs wygląda na mniej dopracowany (działa niezbyt płynnie, są błędy w tłumaczeniu). Zatem wszystko zależy od punktu widzenia, choć trzy wymienione powyżej produkty prezentują się bardzo podobnie.

Całkiem pokaźne możliwości po instalacji dodatkowych pakietów oprogramowania ma jeszcze urządzenie Netgear ReadyNAS. Pozostałe trzy testowane modele nie są już tak bogato wyposażone. ZyXEL NSA325 v2 ma stosunkowo mało funkcji: pozwala na zintegrowaną współpracę z Dropboksem, ale narzędzie do wykonywania kopii zapasowych znajduje się już w pakietach dodatkowych, których jest łącznie kilkanaście. Lenovo ma część usług zintegrowanych (np. streaming mediów, prywatna chmurę, pobieranie plików), część instaluje się po pierwszym kliknięciu (np. McAfee Virus Scan), a inne trzeba znaleźć na stronie zewnętrznej (np. PHP i MySQL).

Western Digital oraz D-Link oferują kilka dodatkowych aplikacji, np. możliwość uruchomienia WordPressa czy synchronizacji danych z Dropboksem (urządzenie WD) lub Dyskiem Google (D-Link).

Wszystkie urządzenia NAS testowaliśmy korzystając z tych samych dysków WD Caviar RAID Edition, w podobnej konfiguracji RAID1, w sieci o szybkości 1 Gb/s. Urządzenia miały podobne warunki pracy, a pod względem wydajności okazały się nieco inne – wyniki zależały od procesora i innych elementów sprzętu.

Najlepiej wypadło urządzenie Synology, uzyskując w niektórych testach szybkość powyżej 122 MB/s. Warto przy tym zwrócić uwagę, że typowa moc podczas pracy to około 15 W, więc nie jest to sprzęt prądożerny. Największe zapotrzebowanie na energię miał dysk Lenovo EMC px2-300d, a mimo to jego osiągi nie były wyjątkowo duże.

Opisy wybranych sieciowych dysków NAS

Urządzenie przeznaczone do składowania plików w sieci lokalnej, a także udostępniania różnorodnych usług przez internet. Łatwo się instaluje (łatwiej niż poprzednie wersje), do tego wirtualny pulpit pozwala na łatwe zarządzanie. Intuicyjny interfejs jest dostępny m.in. w dobrym polskim tłumaczeniu, pełna instrukcja też jest polska. Na początku konfigurator sugeruje instalację kilku pakietów do obsługi multimediów, ale oprócz nich jest kilkadziesiąt innych, które instalują się i działają bezbłędnie, a producent regularnie dostarcza ich aktualizacje. Jest też spora grupa dopracowanych aplikacji na smartfony i tablety, służących np. do przeglądania zdjęć czy słuchania muzyki z dysku, przez sieć LAN lub internet. Dostęp do danych z każdego miejsca ułatwia usługa o nazwie QuickConnect. Duży nacisk położono na usługi chmurowe, dzięki czemu można łatwo stworzyć własną chmurę z dobrym oprogramowaniem klienckim (synchronizuje pliki w tle) albo synchronizować zawartość dysku z chmurami innych firm: Google’a, Microsoftu czy Dropboksa.

Dysk w solidnej, metalowej obudowie, wyposażony w dwie kieszenie hot-swap. Podstawową funkcją jest udostępnianie plików oraz multimediów w sieci lokalnej. Dane znajdujące się na dyskach są dobrze zabezpieczone, system regularnie robi tzw. migawki (zapis zawartości pamięci, łącznie z otwartymi plikami), poza tym pozwa wykonywać kopie zapasowe danych między dowolnymi nośnikami. Zawartość dysków może być dodatkowo chroniona wbudowanym programem antywirusowym. Producent przyłożył się do rozwiązań chmurowych: już sam proces uruchomienia urządzenia odbywa się w chmurze, późniejsza konfiguracja, administracja i dostęp do zasobów też jest możliwy z dowolnego miejsca. Można również stworzyć prywatną chmurę, a zawartość dysków synchronizować z kontem Dropbox albo zabezpieczyć w usłudze ReadyNAS Vault. Są też aplikacje mobilne, dające dostęp do plików (Remote) i pozwalające na odtwarzanie multimediów przesyłanych w standardzie DLNA. Ponadto Netgear oferuje kilkadziesiąt opcjonalnych, łatwych do zainstalowania pakietów oprogramowania.

Firma Qnap upodobniła swój system, QTS, do systemu DSM Synology. Jest więc bardzo prosty sposób podłączenia urządzenia do chmury, zautomatyzowana instalacja systemu, konfiguracja podstawowych parametrów, a także interfejs w postaci pulpitu dostępnego przez przeglądarkę. Sposób zarządzania usługami też jest podobny, bo system udostępnia sporo standardowych usług sieciowych (po instalacji jest ich nawet więcej niż w Synology), a dodatkowe moduły oprogramowania dają jeszcze większe możliwości. Ponadto Qnap oferuje dobre aplikacje na pecety i urządzenia mobilne. Przykładowo, myQNAPcloud Connect pozwala podłączyć wszystkie zasoby serwera przez sieć VPN i korzystać z nich z poziomu Eksploratora Windows (nam się to nie udało ze względu na problemy z SSL). Qsync umożliwia synchronizację folderów między dyskiem sieciowym a dowolnym urządzeniem użytkownika. Ponadto producent oferuje niezłe aplikacje mobilne do przeglądania zdjęć i filmów oraz słuchania muzyki, a także zarządzania plikami, notatkami, pobieraniem plików itp.

Pod względem sprzętowym dysk jest nie najlepszy, nie ma np. kieszeni hot-swap, a tylko jeden port USB jest w standardzie 3.0. Oferuje za to przydatne funkcje zarządzania energią, w tym hibernację dysków oraz włączanie i wyłączanie urządzenia według harmonogramu. Interfejs składa się z tzw. Strefy Gier (dla zwykłych użytkowników), w której można korzystać ze zgromadzonych zasobów, a także z sekcji administracyjnej. Podstawowymi usługami są oczywiście przechowywanie plików, strumieniowe wysyłanie mediów i pobieranie plików. Niektóre funkcje są dość egzotyczne, np. broadcatching (pobieranie mediów cyfrowych przez RSS), automatyczne ładowanie zdjęć na Flickr i filmów na YouTube. Z kolei na przykład wsparcie dla protokołu NFS czy porządny modułu do backupu są dostępne jako pakiety opcjonalne. Sama instalacja pakietów jest prosta, aczkolwiek jest ich ogólnie mało w porównaniu do innych rozwiązań. To samo można powiedzieć o aplikacjach mobilnych – przydatna jest tylko zCloud do przeglądania plików oraz odtwarzania mediów.