Z drugiej ręki

• EKRAN To najdroższy element notebooka, więc musi odpowiadać twoim potrzebom. Sprawdź, czy zadowala cię jego przekątna i rozdzielczość oraz powłoka. Ekran nie powinien mieć uszkodzonych pikseli, a jego zawiasy – żadnych luzów.
• PROCESOR Element, który trudno wymienić. Musi to być układ energooszczędny, a zarazem wydajny. Dobrze, jeśli będzie to model przeznaczony do notebooków, najlepiej dwurdzeniowy.
• KLAWIATURA I TOUCHPAD Urządzenia te muszą być w dobrym stanie, a klawiatura powinna mieć tradycyjny, amerykański układ – bez polskich znaków diakrytycznych, ale też bez niemieckich czy hiszpańskich.
• INTERFEJSY Im nowocześniejsze porty ma notebook, tym lepiej. Dobrze, jeśli ma cyfrowe wyjście wideo, układ Wi-Fi i bluetooth. Zazwyczaj jednak ich brakuje, wskazana jest więc duża liczba portów USB, by podłączyć do nich dodatkowe urządzenia.
• KOSZTY ROZBUDOWY Oszacuj, ile będą kosztowały podzespoły, które zechcesz wymienić. Pamięci DDR2 czy dyski SATA są niedrogie i jest ich dużo. Pamięci DDR kosztują wielokrotnie więcej, a dysków z interfejsem ATA jest coraz mniej.

Nie każdemu jest potrzebny nowy notebook. Wydajne procesory, szybkie pamięci, pojemne dyski i ekrany o dużych rozdzielczościach mają zalety. Jednak popularność choćby netbooków pokazuje, że czasem w ogóle nie zwracamy na te szczegóły uwagi. Nawet komputer ze znacznie słabszymi komponentami jest w stanie spełnić oczekiwania użytkownika. Będzie przy tym znacznie tańszy nie tylko od przeciętnego nowego notebooka, ale nawet od netbooka.

Stare notebooki mają zalety, których na próżno szukać w nowych modelach. Podstawą jest solidność wykonania – starsze modele IBM, HP, Della czy Toshiby będą działały dłużej niż nowe, dowolnej marki. Obecnie producenci oszczędzają, na czym się tylko da, a konstrukcje nie są tak solidne. Dotyczy to nawet modeli biznesowych. W tym świetle notebooki sprzed kilku lat wypadają znacznie lepiej.

Starsze notebooki mają też inne cechy, które jednak nie zawsze są zaletami. Standardem w nich są ekrany o proporcjach krawędzi 4:3 i matowej powłoce antyrefleksyjnej. Wyposażenie obejmuje także porty starszego typu. Modele sprzed kilku lat, nawet roczne czy 2-letnie, mają też gniazdo kart rozszerzeń PC Card, podczas gdy nowe – wyłącznie ExpressCard. Jeżeli więc z jakichś powodów zależy ci na takich szczegółach, kilkuletnie modele mogą zaspokoić twoje oczekiwania.

Z drugiej strony, starsze modele są mało wydajne. Zazwyczaj po rozbudowie pamięci można na nich komfortowo korzystać z programów biurowych i internetu, choć instalacja współczesnego systemu, takiego jak Windows Vista czy pakietu Office 2007, będzie raczej irytować niż pomagać w pracy. Nie ma też co liczyć na wystarczającą wydajność we współczesnych, coraz bardziej obciążających grach. Dlatego starszych modeli notebooków trzeba używać w połączeniu ze starszymi aplikacjami. Z kolei ubogi zestaw portów (np. brak HDMI) nie pozwala w prosty sposób podłączyć takiego notebooka do telewizora, by oglądać na nim filmy.

Podstawowym zastosowaniem używanego notebooka jest więc biuro i internet. Może być wykorzystywany także do innych celów – po instalacji Linuksa może pracować w roli routera o bardzo dużych możliwościach. Zdarzają się również notebooki działające jako zintegrowane, ciche i energooszczędne serwery plików czy małe serwery internetowe.

Giełda lub komis
PLUSY:

• Bezpośredni zakup od ręki i brak kosztów przesyłki
• Możliwość sprawdzenia sprzętu na miejscu
• Ewentualna rozbudowa na miejscu

MINUSY:

• Stosunkowo niewielki wybór
• Brak możliwości sprawdzenia cen podobnych modeli

Aukcje internetowe
PLUSY:

• Możliwość porównania ceny z cenami podobnych modeli
• Dostępność 24 godziny na dobę
• Licytacja lub zakup sprzętu bez czekania, od ręki

MINUSY:

• Zwykle przedpłata na konto
• Możliwość poznania faktycznego stanu sprzętu dopiero po zakupie

Kryteria wyboru notebooka kupowanego z drugiej ręki są podobne, jak w przypadku komputera nowego. Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na te elementy, które nie podlegają wymianie, a więc ekran, klawiaturę, procesor, zestaw portów.

Zdecydowanie najkorzystniej prezentują się komputery z ekranami o przekątnej 15,4” o typowej rozdzielczości 1280x800. Jest ich dużo, a ceny wynoszą od 600 do 900 zł. Modele z mniejszymi ekranami 12-calowymi (także 1280x800) są równie tanie, ale ich wybór jest już mniejszy.

Innych notebooków nie warto kupować z drugiej ręki – zarówno te z ekranami 12–13”, jak i 17”, są znacznie droższe, ich ceny przekraczają 1000, a nawet 2000 zł. Wynika to z małej popularności modeli z takimi ekranami, choć w przyszłości używane notebooki 17-calowe z pewnością znacznie potanieją. Podczas wyboru notebooka musisz też zwrócić uwagę na klawiaturę. To, że powinna być wygodna, jest oczywiste. Ale na polski rynek trafiają często laptopy np. z niemieckim układem klawiszy. Korzystanie z takiej klawiatury jest udręką.

Obecnie wybór używanych modeli jest coraz większy. Niedrogie modele z układami Intela są wyposażone w Pentium M oraz Celeron M, a 1000 zł powinno wystarczyć na model z procesorem Core 2 Duo lub Pentium Dual-Core. W przypadku notebooków z procesorami AMD oferta używanych notebooków jest znacznie uboższa. Warto kupować przede wszystkim komputery z procesorami Turion lub nowszymi Turion X2, które są przeznaczone do zastosowań mobilnych.

Inne procesory, np. AMD Athlon czy Sempron, podobnie jak Intel Pentium 4-M, to układy pochłaniające dużo prądu (dotyczy to szczególnie Pentium 4), przez co notebook bardzo się nagrzewa i głośno pracuje. wynika to z faktu, że układy te nie były projektowane pod kątem zastosowania w notebookach. Należy takich konstrukcji unikać.

W wielu przypadkach trzeba też znaleźć odpowiedź nie na pytanie, jakiego rodzaju wyposażenie ma notebook, ale czy w ogóle je ma. Chodzi np. o karty Wi-Fi – w nowych laptopach są lepsze lub gorsze, w starych są lub ich nie ma. To samo dotyczy bluetooth. Te szczegóły można jednak uzupełnić, podłączając np. do portu USB odpowiednie urządzenia. W starszych modelach właściwie można zapomnieć o szybkim interfejsie eSATA do podłączania dysków zewnętrznych – nawet w nowych modelach nie jest on standardem. Kilkuletni notebook nie będzie też miał cyfrowych wyjść wideo. Prawdopodobnie zabraknie w nim HDMI, jest też mała szansa na DVI. Przez to współpraca z telewizorem nie wchodzi w grę. Podobnie nie należy liczyć na cyfrowe wyjścia audio (np. optyczne S/PDIF), ale instalacja dobrej karty dźwiękowej w gnieździe PC Card powinna znacząco poprawić jakość dźwięku z notebooka.

Niewątpliwie potrzebnym do notebooka dodatkiem jest system operacyjny, najlepiej z Windows XP. Kupowanie używanego notebooka z innym systemem mija się z celem – ani Vista, ani jakikolwiek Linux nie pozwoli na komfortową pracę. Wraz z komputerem powinna być dostarczona płyta CD z wersją instalacyjną systemu, chyba że instaluje się on lub odtwarza z partycji serwisowej. Jeśli Windows na notebooku jest legalny (a taki być powinien), od spodu obudowy powinna być naklejka z jego kluczem licencyjnym.

Kupując używany notebook, możesz się natknąć na sprzęt kradziony. Niestety, sprawdzenie statusu komputera nie jest łatwe i nigdy nie da jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy sprzęt nie pochodzi z kradzieży. Jeżeli kupujesz komputer przez internet, warto poprosić sprzedawcę o zdjęcie etykietki z dokładnym modelem notebooka oraz jego numerem seryjnym. Jeżeli kupujesz w komisie lub na giełdzie komputerowej, sprawdź, czy na komputerze jest taka etykietka. Poza tym w markowych notebookach numer seryjny jest też widoczny w BIOS--ie urządzenia. Dowodem na legalność notebooka jest posiadanie przez sprzedającego dokumentu jego zakupu, a także kompletnego wyposażenia – zasilacza, opakowania, karty gwarancyjnej.

Posługując się numerem seryjnym, sprawdź we wszystkich możliwych źródłach status komputera. Należy zacząć od kontaktu z serwisem producenta, który niekiedy dysponuje obszerną bazą kradzionych notebooków. Można też sprawdzić informacje w bazie www.skradzione.com.pl czy forum.karen.pl.

Jeśli się okaże, że kupiłeś kradziony komputer, problem ten możesz rozwiązać na kilka sposobów. Na notebook kupiony w komisie, na giełdzie lub aukcji internetowej z licytacją sprzedający udziela rękojmi (tzw. gwarancji rozruchowej, która czasami trwa tydzień, czasami miesiąc) – masz prawo do zwrotu tego komputera. Nie musi być obarczony wadami fizycznymi, mogą to być również wady prawne – w tym przypadku jest nią fakt, że sprzedający nie jest właścicielem note- booka. Jeżeli nabyłeś używany sprzęt w sklepie internetowym, masz prawo odstąpić od zakupu w ciągu 10 dni od otrzymania towaru, nawet bez podawania przyczyny. Nieświadomie kupując kradziony komputer, popełniasz tzw. paserstwo nieumyślne. Odpowiedzialność karna za ten czyn jest regulowana przez art. 291 kodeksu karnego.

Toshiba Satellite A100–220
Cena: 720 zł
Procesor: Intel Celeron M 380 (1,6 GHz)
Pamięć RAM: 1 GB DDR2 533
Dysk twardy: 80 GB SATA
Grafika: ATI Radeon Xpress X200
Napęd: combo CD‑RW/DVD‑ROM
Ekran: 15” 1280x800
Łączność: Fast Ethernet i modem, brak portów bezprzewodowych
System: Windows XP Home

IBM ThinkPad T42
Cena: 810 zł
Procesor: Intel Pentium M (1,7 GHz)
Pamięć RAM: 512 MB DDR 333
Dysk twardy: 40 GB ATA
Grafika: ATI Radeon Mobility 7500
Napęd: combo CD‑RW/DVD‑ROM
Ekran: 14” 1024x768
Łączność: Fast Ethernet, Wi-Fi (802.11g) i modem
System: Windows XP Professional

Lenovo 3000 N100
Cena: 1280 zł
Procesor: Intel C2D T5500 (1,66 GHz)
Pamięć RAM: 2 GB DDR2 667
Dysk twardy: 80 GB SATA
Grafika: Intel GMA960
Napęd: nagrywarka DVD
Ekran: 15,4” 1280x800
Łączność: Fast Ethernet, Wi-Fi (802.11g), bluetooth i modem
System: Windows XP Home

Kupując komputer od osoby prywatnej poprzez serwis aukcyjny, praktycznie nie masz możliwości jego sprawdzenia przed zakupem, a po zakupie jest za późno na wycofanie się z transakcji. Jednak wiele firm sprzedających używane notebooki udziela tzw. gwarancji rozruchowej. Masz więc kilka dni na sprawdzenie poprawności działania komputera. Kontrola sprawności komputera jest też możliwa podczas jego zakupu w komisie czy na giełdzie komputerowej. Można to zrobić nawet na miejscu, w czym pomoże startowa płyta DVD dołączona do tego wydania PC Formatu, a także kilka zamieszczonych na niej programów. Wystarczy włożyć płytę do napędu DVD i uruchomić z niej system.

Jednym z najczęściej psujących się elementów komputera jest pamięć RAM. Jej sprawdzenie jest czasochłonne, ale możliwe m.in. za pomocą programu Memtest86+, który znajduje się na naszej płycie. W głównym menu pakietu Ultimate Boot CD wybierz Memory, następnie Memtest86+ V2.11. Uruchomi się test, który może trwać kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt minut. W prawym górnym rogu ekranu widać postęp testowania. Jeśli pojawią się jakiekolwiek komunikaty oznaczone na czerwono, będzie to sygnał uszkodzenia pamięci RAM.

Procesor raczej rzadko bywa uszkodzony, ale warto sprawdzić jego reakcję na duże obciążenie i wysoką temperaturę. W tym celu uruchom notebook z naszej płyty startowej. W głównym menu Ultimate Boot CD wybierz CPU, następnie jeden z programów testujących, np. StressCPU V2.0. Po chwili program rozpocznie pracę – pozostaw go tak 5–10 minut, by procesor dobrze się rozgrzał. Jeśli komputer sam się zresetuje albo obliczenia się zatrzymają, z pewnością w Windows też nie będzie w stanie pracować stabilnie.

Programy zawarte w pakiecie Ultimate Boot CD pozwalają także sprawdzić stan dysku. W głównym menu wybierz HDD, następnie Diagnosis, a ostatecznie program odpowiedni do dysku twardego zawartego w notebooku, np. SeaTools for DOS V2.13b. Programy poszczególnych producentów są jednak na tyle uniwersalne, że pozwalają przeprowadzać podstawowe testy nie tylko na dyskach danej firmy, ale też na innych. By szybko sprawdzić dysk za pomocą SeaTools, odszukaj w menu funkcję Short Test i ją uruchom. Po 2–3 minutach będziesz wiedział, czy dysk w kupowanym przez ciebie notebooku jest sprawny, czy może ma uszkodzone sektory.

Po uruchomieniu Ultimate Boot CD z naszej płyty przejdź do opcji Peripherals, następnie CH2 Monitor-Test V1.01. Po uruchomieniu program wyświetla kolorowe plansze, które zmienia się klawiszem [Enter]. Zaobserwuj na wszystkich planszach, czy nie widać na ekranie wypalonych albo stale świecących pikseli.

Podane testy nie wyczerpują wszystkich możliwości pakietu Ultimate Boot CD ani programów diagnostycznych w ogóle. Jeśli notebook ma zainstalowany system operacyjny, można użyć wielu innych narzędzi. Procesor i pamięć można sprawdzić za pomocą znanego programu Orthos, ekran za pomocą TFTtest, a napęd optyczny za pomocą CD--DVD Speed.

Napęd optyczny w starszym notebooku

to często tzw. combo, bez możliwości wypalania płyt DVD. Zamiana tego napędu na DVD‑RW za 80 zł doda taką funkcję do komputera.

Moduł pamięci RAM do noteboka

tzw. SO-DIMM, to komponent, który najczęściej trzeba dokupić do używanego komputera przenośnego. Koszt – w zależności od typu – od 50 do 150 zł.

Nowy dysk do notebooka

za około 200 zł będzie nie tylko bardziej pojemny, ale także szybszy, a przy okazji również energooszczędny. Obecnie można już rozważać zakup dysków SSD.

Niektóre notebooki kupione z drugiej ręki nie spełniają potrzeb użytkownika i kwalifikują się do pilnej modernizacji. Zresztą wiele osób kupuje te komputery po bardzo atrakcyjnej cenie właśnie z myślą o rozbudowie, by dopiero później z nich korzystać. Jest to możliwe, bo wymiana pamięci czy dysku jest prosta i niedroga. Na naszej płycie CD zamieszczamy artykuł w formacie PDF dotyczący wymiany wybranych komponentów.

Starsze notebooki, nadające się obecnie do użytku, mają zazwyczaj zainstalowaną pamięć o pojemności 512 MB. Jeśli jest to pamięć w postaci jednego modułu, możliwa jest instalacja drugiego podobnego. Jeżeli są to dwa moduły, na trzeci raczej nie będzie już miejsca – musisz pozbyć się starych pamięci i zakupić jeden lub dwa moduły o łącznej pojemności 1 lub 2 GB – dla Windows XP to optymalna pojemność.

Ceny pamięci do notebooków są bardzo różne, w zależności od standardu. Moduł pamięci DDR2 667 o pojemności 1 GB da się kupić za 50 złotych. Jednak część starych modeli notebooków korzysta ze starszych pamięci DDR, które już znacznie podrożały – nowy moduł 1 GB kosztuje 150–200 zł. Oczywiście ceny używanych pamięci będą niższe. Tak czy inaczej, kupując komputer z pamięcią DDR o małej pojemności, musisz się liczyć ze znacznymi wydatkami w niedalekiej przyszłości. W przypadku DDR2 wydatki te będą dużo niższe.

Dysk o pojemności 40–80 GB, jaki znajduje się w kilkuletnim notebooku, w zupełności wystarczy do podstawowych zastosowań. Zmieści się na nim system, a także spory zestaw oprogramowania. Jeśli jednak wydaje ci się za mało pojemny albo za wolny, warto kupić nowszy model. Kryteria zakupu dysku są proste: musi to być napęd 2,5-calowy, z interfejsem identycznym jak stary dysk (ATA lub SATA), o pojemności 250–320 GB (za 200–250 zł), bo mniejszych dysków kupować się nie opłaca.

Jeśli zależy ci na długim czasie pracy notebooka na zasilaniu bateryjnym, możesz wymienić wysłużony dysk twardy na napęd SSD o pojemności 16–32 GB, za który zapłacisz około 500 zł. Dotyczy to tylko dysków SATA, bo w sprzedaży praktycznie nie ma napędów ATA wykonanych w tej technologii. Z kolei, jeśli stawiasz przede wszystkim na wydajność, kup do notebooka 2,5-calowy dysk o prędkości obrotowej 7200 obr./min, który będzie tylko kilkanaście złotych droższy od klasycznego 5400 obr./min.

Możliwość wymiany napędu optycznego w notebooku nie jest tak oczywistą sprawą, ponieważ wielu producentów stosuje niestandardowe rozwiązania (kształt samej obudowy napędu i wnęki na niego). Dlatego zanim zdecydujesz się na wymianę uszkodzonego napędu na sprawny albo zmianę czytnika DVD na nagrywarkę lub nawet blu-ray, musisz wymontować stary napęd i sprawdzić, jak on wygląda. Dopiero wtedy możesz znaleźć podobny napęd. Podczas zakupu zwróć uwagę na rozmieszczenie złączy oraz kształt obudowy napędu. Pamiętaj, że zarówno większość zaczepów mocujących, jak i plastikowy, przedni panel napędu, można łatwo zdemontować i przełożyć ze starego napędu do nowego. Zmiana w wielu przypadkach jest bardzo łatwa, a po wymianie nowy napęd idealnie pasuje.

Praktycznie każdy używany notebook ma akumulator nadający się jedynie do wymiany. Wielu sprzedawców zaznacza, jak długo notebook może pracować na baterii, zwykle jest to około godziny, ale niekiedy wskutek całkowitego rozładowania akumulatora w ogóle nie daje się go już naładować. Wymiana – w zależności od modelu – kosztuje od 70 do około 400 złotych. Oczywiście, jeśli zamierzasz pracować na notebooku tylko stacjonarnie i akumulator nie jest ci do niczego potrzebny, możesz pozostawić w komputerze ten wyeksploatowany.

Wewnątrz notebooka nie da się zainstalować tak wielu komponentów jak w komputerze stacjonarnym. Jeżeli jednak laptop nie ma karty Wi-Fi, powinien mieć miniaturowe gniazdo PCI lub PCIe, w którym da się zainstalować kartę wewnętrzną. Drugim charakterystycznym dla notebooków typem złącza jest PC Card albo ExpressCard – służy do instalacji kart rozszerzeń, obecnie głównie modemów 3G. Największą uniwersalność daje jednak spory zestaw portów USB, do których można podłączyć dosłownie wszystko: kartę sieciową, kartę dźwiękową, tuner telewizyjny czy nagrywarkę DVD.