ABC montażu filmów

Obecnie jednym z najpopularniejszych serwisów internetowych jest YouTube. W każdej minucie pojawiają się na nim tysiące filmów o łącznym czasie trwania przekraczającym dobę. Nie trzeba być uznanym reżyserem czy montażystą, by zostać twórcą jednego z nich. A ponieważ coraz więcej ludzi nagrywa filmy, to temat edycji materiału wideo cieszy się znacznie większym zainteresowaniem niż jeszcze kilka lat temu. Znacznie lepsze stały się też narzędzia. Aplikacji do edycji wideo jest bardzo dużo, od naprawdę prostych, po w pełni profesjonalne.

Aby stworzyć prosty film raz, dwa razy w roku, nie ma sensu sięgać po płatny program. Tutaj w zupełności wystarczy prosty i darmowy Microsoft Movie Maker.

Jeżeli zamierzasz montować filmy regularnie, warto sięgnąć po bardziej zaawansowane narzędzie, czyli Sony Movie Studio (aplikację można pobrać z serwisu PC Format Programy). Jest to program o bezkonkurencyjnym stosunku możliwości do ceny. Movie Studio to stosunkowo słabo znana na naszym rynku marka, co wynika tylko ze zmiany nazewnictwa oprogramowania firmy Sony. Parę lat temu dostępny był pakiet do profesjonalnych zastosowań – Sony Vegas Pro, a także jego prostsza wersja, do zastosowań domowych – Sony Vegas. Aby wyraźnie rozgraniczyć te programy, prostszy Vegas został przemianowany na Movie Studio. Obie aplikacje mają identyczny interfejs i przesiadka z Movie Studio na pełnego Vegasa jest wyjątkowo prosta.

Bardzo częstym odruchem użytkowników komputera jest sięganie od razu po profesjonalny program w błahym celu, jak np. Photoshop do przeskalowania obrazka. Dlatego też wielu użytkowników używa od razu Sony Vegas, pomijając Movie Studio. Tymczasem Sony Vegas jest programem profesjonalnym i może być trudny do opanowania dla użytkownika stawiającego pierwsze kroki w montażu. Dlatego warto zacząć od prostszego i tańszego Movie Studio.

Najprostsza wersja Sony Vegas kosztuje 1500 zł (850 zł ze zniżką dla uczniów i studentów). Movie Studio kupisz z naszą zniżką już za 149 zł (patrz informacja w gazecie).

Większość domowych użytkowników nigdy nie będzie potrzebowała bardziej rozbudowanej wersji programu. Dla początkujących plusem będzie to, że Movie Studio, w odróżnieniu od Vegas, jest po polsku. Wersję próbną programu znajdziesz na naszej płycie.

Montaż filmów jest wymagającym zadaniem dla komputera i na słabym sprzęcie wszystko będzie trwało koszmarnie długo. Do komfortowej pracy z Movie Studio będzie potrzebny jak największy monitor – najlepiej 22–24 cale o rozdzielczości 1920x1080 (aczkolwiek dwa monitory dają zdecydowanie większy komfort), wiele gigabajtów miejsca na szybkim dysku twardym i jak najwydajniejszy wielordzeniowy procesor. Choć aplikacja jest w stanie wykorzystać moc karty graficznej, to w praktyce rezultaty są dalekie od zadowalających i można tę cechę programu zignorować.

Jeżeli nie masz sokolego wzroku, warto się zaopatrzyć w okulary lub 27-calowy monitor o rozdzielczości 1920x1080, na którym wszystko będzie większe. Przyda się też sprawna, precyzyjna mysz. Interfejs programu składa się z wielu elementów, w tym dużej liczby bardzo małych ikonek. Jeśli nie będziesz ich widział ani mógł kliknąć – praca będzie niemożliwa.

1. Menu programu
Klasyczne, jak w każdej aplikacji, menu zawierające wszystkie opcje Movie Studio.

2. Pasek często używanych poleceń
W praktyce, poza kilkoma pierwszymi ikonami nie będziesz z niego niemal wcale korzystał, chyba że go dostosujesz do własnych potrzeb, wybierając z menu Opcje polecenie Dostosowanie paska narzędzi.

3. Pasek okien
Ta część interfejsu Movie Studio jest modyfikowalna. Wszystkie widoczne okna można poprzestawiać, przeskalować lub pozamykać. Oznacza to także, że łatwo tu coś popsuć. Klikając trójkącik, rozciągasz dane okno na całą szerokość paska. Klikając go ponownie, przywracasz okno na dawne miejsce. Chwytając kursorem za pionową krawędź okna, zmieniasz jego rozmiar. Chwytając kursorem za kropki, uwalniasz okno z paska i zmieniasz na pływające po całym ekranie (opcja przydatna, gdy masz dwa monitory). Gdy zbliżysz okno do paska – samo wskoczy na swoje miejsce. Gdy popsujesz coś w układzie okien lub wypracujesz własny idealny układ, warto skorzystać z menu Widok, aby wrócić do domyślnego lub zapamiętać swój własny. W widoku domyślnym są trzy okna:
A eksplorator z zakładkami, zakładki eksploratora udostępniają: Media projektu – wszystkie pliki wykorzystywane w projekcie, także te, z których korzystałeś przez chwilę, ale zrezygnowałeś z umieszczenia na taśmie montażowej, Eksplorator – pliki na dyskach twojego komputera, Przejścia – galerię przejść między klipami, Efekty wideo – efekty (zmiana barw itp.) do nakładania na klipy, Generatory mediów – generatory napisów, jednobarwnych plansz itp.;
B okno podglądu gotowego materiału: tryb podglądu – przy wielu warstwach i dużej rozdzielczości odtwarzanie może nie być płynne, wówczas warto obniżyć jakość podglądu, stopklatka – aby zrobić w filmie stopklatkę, trzeba wykonać zrzut klatki filmu – w tym celu ustawiasz najlepszy tryb podglądu i klikasz ikonę kartek, a następnie klikasz ikonę dyskietki w celu zapisania obrazka;
C wskaźnik poziomu dźwięku.

4. Timeline – linia czasu
Ścieżka montażowa filmu, na której układasz elementy składowe tworzonego filmu. Movie Studio uruchamia się z kilkoma opisanymi ścieżkami, ale nie trzeba się tym sugerować. Najlepiej skasować je od razu i tworzyć własne ścieżki w zależności od potrzeb.
Aby skasować ścieżkę, wystarczy kliknąć na niej prawym przyciskiem myszy i z menu wybrać Usuń ścieżkę.
Aby dodać ścieżkę, kliknij prawym klawiszem myszy na pustym, niezajętym przez ścieżki miejscu na timeline i z menu wybierz odpowiedni typ ścieżki. Można też przeciągnąć na pusty timeline klip wideo za pomocą kursora – wówczas automatycznie zostaną utworzone dla niego ścieżki wideo i odpowiednia liczba ścieżek audio.
Aby zmienić nazwę ścieżki (pełni funkcję wyłącznie informacyjną dla użytkownika), wystarczy dwukrotnie kliknąć lewym przyciskiem myszy na polu z nazwą, po czym wpisać nową.
Istnieją wtyczki, które korzystają z nazw ścieżek, ale są one rzadko spotykane i nie będziemy ich używać w warsztatach PC Formatu.
Kolejność ścieżek można dowolnie zmieniać. Wystarczy złapać kursorem nagłówek ścieżki i przesunąć go w górę lub w dół. Ścieżka wideo znajdująca się na szczycie stosu przykrywa te, które leżą pod nią. Ta ważna zasada kompozycyjna nie odnosi się do ścieżek audio. Taka ścieżka leżąca nad inną nie jest od niej lepiej traktowana.
Każda ze ścieżek może mieć kilka rozmiarów – domyślnie widać rozmiar podstawowy. Różnicując rozmiar ścieżek, łatwo zapanować nad edytowanym materiałem na ograniczonej powierzchni monitora. Nieedytowane ścieżki warto zminimalizować przyciskiem.

Aby zacząć pracę, należy umieścić pliki z filmami i muzyką, zdjęcia itp. na ścieżkach. Najprościej to zrobić, przeciągając pliki kursorem z eksploratora na ścieżkę. Zdjęcia i utwory muzyczne reprezentowane są przez jedną, odpowiednią ścieżkę, a materiały wideo, przez dwie ścieżki – muzyczną i wideo.

Pliki wideo mają kilka parametrów, m.in. rozmiar i liczbę klatek na sekundę. Podczas umieszczania na linii czasu pierwszego klipu Movie Studio zaproponuje ustawienie parametrów projektu identycznych z parametrami pierwszego klipu. Jeżeli się na to nie zgodzisz, zostaną ustawione parametry domyślne. Widzisz je w oknie podglądu filmu. Materiały o gorszych parametrach niż przyjęte dla projektu zostaną przeskalowane w górę, a te o za wysokich parametrach – w dół, do zgodnych z projektem.

W celu ustawienia domyślnych właściwości projektu wybierz z menu Projekt, Właściwości.

Dla większości projektów optymalne będą ustawienia pokazane na obrazku. Jeżeli tworzysz materiał w rozdzielczości Full HD, wybierz opcję 1080–50i, ewentualnie, jeżeli masz materiał nagrany bez przeplotu – opcję 1080–50p.

Wartość audio także najlepiej ustawić, jak pokazano na obrazku. Aby program zapamiętał te ustawienia jako domyślne, należy zaznaczyć opcję Uruchamiaj wszystkie nowe projekty z tymi ustawieniami.

Najprostszym z efektów wykorzystywanych w filmach jest przejście między klipami. Aby je utworzyć, należy wykonać następujące kroki.

Nasuń na siebie dwa sąsiadujące klipy na odpowiednią długość. Przejścia dłuższe niż 2 sekundy nie wyglądają zbyt dobrze.

Otwórz okno eksploratora na zakładce Przejścia i wybierz efekt przejścia.

Złap kursorem wybrany efekt i przeciągnij go na miejsce łączenia klipów. Ikona kursora zmieni się ze znaku zakazu dopiero nad miejscem łączenia. Wówczas należy puścić przycisk myszy. Miejsce łączenia wygląda teraz tak:

Efekt przejścia można edytować. W tym celu kliknij X i w nowym oknie ustaw odpowiednie parametry efektu przejścia.

Aby usunąć przejście, otwórz okno edycji parametrów przejścia (krok 4) i kliknij ikonę zaznaczoną na obrazku.

Napisy należy wstawić na ścieżce wideo powyżej wszystkich ścieżek zawierających materiał filmowy.

Zacznij, otwierając eksplorator na zakładce Generatory mediów. Dostępne są trzy generatory tekstów: NewBlue Titler Pro – rozbudowany generator o sporych możliwościach; można nim tworzyć trójwymiarowe, obracające się napisy; niestety w niektórych konfiguracjach źle działa;
tytuły & teksty – prostszy generator o sporej liczbie predefiniowanych efektów;
Tekst – uboższa, starsza wersja generatora tytuły & tekst.

Z generatora tytuły&teksty wybierz odpowiedni efekt i przeciągnij go na ścieżkę. Rozciągnij lub skróć okno klipu tak, aby pasowało do tego, co chcesz osiągnąć. Kliknij ikonę klatki filmowej, aby edytować treść i parametry tekstu.

W nowym oknie – Generatory materiałów wideo – wpisz odpowiedni tekst i ustaw jego formatowanie. Kliknij ikonkę zaznaczoną na obrazku, aby dopasować czas trwania efektu do długości pola, jakie ustawiłeś na ścieżce. Jeżeli nie dopasujesz czasu trwania efektu i będzie on krótszy niż długość klipu na ścieżce, to zobaczysz na nim małe wgłębienia. Oznacza to, że klip jest dłuższy niż materiał źródłowy, więc ten będzie powtarzany, czyli animacja tekstu będzie wielokrotnie powtarzana. Jeżeli klip będzie krótszy niż materiał źródłowy, animacja nie zdąży się wyświetlić nawet jeden raz, tylko będzie ucięta.

Proces przetwarzania zmontowanego materiału w film nazywamy renderowaniem. Na dość szybkim komputerze trwa on w zależności od liczby efektów co najmniej dwa razy dłużej niż sam gotowy film.

Aby wyrenderować film, kliknij Stwórz Film na pasku poleceń. W nowym oknie wybierz stosowną opcję – najczęściej będzie to Zapisać na dysku twardym.

W kolejnym oknie możesz wybrać jeden z predefiniowanych formatów lub utworzyć własny. Najlepiej wybrać jeden z dwóch pokazanych na obrazku profili, po czym dopasować go, klikając Własny szablon, np. zgodnie z ustawieniami pokazanymi na obrazku.

Kliknij przycisk Renderowanie i zaczekaj, aż program utworzy film.