Chłodzenie komputera

Część problemów z przegrzewaniem się komputera może wynikać z tego, że systemy chłodzenia są zabrudzone i już niesprawne. Kilkanaście minut pracy może to całkowicie zmienić. W niektórych przypadkach konieczne może być dokupienie drobnych akcesoriów.

Zacząć należy od tego, że najnowsze komponenty stwarzają dużo mniejsze ryzyko przegrzania niż te sprzed kilku lat. Oczywiście wymiana peceta (czyli wydatek kilku tysięcy złotych) nie jest dobrym sposobem na rozwiązanie problemu temperatury, ale warto mieć świadomość, jakie są różnice między obecnymi a starszymi urządzeniami.

Przykładowo pierwsze „stacjonarne” procesory czterordzeniowe (np. Core 2 Quad Q6600) miały współczynnik TDP równy 105 W. Obecne czterordzeniowe, nieporównywalnie lepsze Core i5 mają maksymalną moc tylko 65 W, podobnie jak najnowsze czerordzeniowe procesory AMD Ryzen.

Na poniższym slajdzie z prezentacji Intela przedstawiono wydajność mobilnych procesorów w przeliczeniu na moc (tzw. performance per watt). Obecna generacja Core jest dziesięć razy efektywniejsza niż układy sprzed paru lat.

Jeszcze wyższe wymagania co do zasilania mają układy graficzne, a ekstremalna pod tym względem była seria GeForce GTX 400. Układ GTX 480 miał TDP na poziomie 250 W. Dziś porównywalną wydajność ma GTX 1050 o mocy tylko 75 W.

Inne nowoczesne komponenty też mają mocno ograniczony pobór mocy, bo chipsety i inne układy elektroniczne są produkowane w nowszej technologii, a dyski SSD zastąpiły magnetyczne. W efekcie zamiast zasilaczy 500–800 W w wydajnych pecetach wystarczy zastosować 300–500 W. Komputer pracuje ciszej, chłodniej i bardziej stabilnie. Podobny przyrost wydajności przy spadku mocy dotyczy oczywiście także laptopów.

Jeśli zamierzasz usprawnić swój komputer (zamiast kupować nowy), pierwszym krokiem jest sprawdzenie, jak sprawuje się system chłodzenia dwóch najbardziej prądożernych komponentów, a więc karty graficznej i procesora. Jeśli komputer stacjonarny lub laptop nie był odkurzany wewnątrz od wielu miesięcy, jest właściwie pewne, że musisz to zrobić.

Zdejmij radiator z procesora. W zestawach Intela przekręć cztery zatrzaski o 90 stopni w kierunku wskazywanym przez strzałki, a następnie wyciągnij kołki mocujące z otworów płyty głównej. W zestawach AMD odepnij sprężynę i zdejmij ją z plastikowej ramki procesora.

Usuń kurz z łopatek wentylatora, a także spomiędzy żeberek radiatora:

Ściereczką zwilżoną np. płynem WD-40 wyczyść powierzchnię procesora z pasty termoprzewodzącej, następnie nałóż odrobinę nowej pasty i ją rozsmaruj:

Załóż z powrotem zestaw chłodzący na procesor. W zestawach Intela przekręć zatrzaski w kierunku przeciwnym do strzałek i wciśnij w cztery otwory płyty głównej. W przypadku AMD załóż sprężynę na ramkę procesora i zapnij zatrzask.

Poprawa skuteczności chłodzenia grafiki jest łatwiejsza: wystarczy wymontować kartę, odkurzyć radiator lub przedmuchać sprężonym powietrzem, a także oczyścić łopatki wentylatorów (bez rozbierania karty):

W laptopie również warto zdemontować radiator, by go skutecznie oczyścić. Niestety w każdym modelu odbywa się to inaczej i bywa bardzo trudne, więc lepiej powierzyć to zadanie specjalistom od laptopów.

Niezależnie od zastosowanych komponentów konieczna jest odpowiednia konfiguracja BIOS-u lub UEFI płyty głównej. Należy wejść do tego programu, naciskając Del lub F2 podczas uruchamiania komputera. Właściwie jest tu jedna podstawowa funkcja odnosząca się do procesora: technologia oszczędzania energii Intel SpeedStep lub AMD Cool’n’Quiet. W obu przypadkach umożliwia obniżanie mnożnika poniżej wartości nominalnej w stanie spoczynku procesora. Funkcje powinny być ustawione na Enabled albo Auto. W wielu płytach głównych jest to wartość domyślna, ale podczas podkręcania jest często wyłączana.

Kolejnym krokiem usprawniającym chłodzenie jest instalacja dodatkowych wentylatorów w obudowie. Niezbędnym minimum jest jeden wentylator na tylnej ściance: Jeśli obudowa nie ma wentylatorów, warto je dokupić. Ich wielkość i liczba powinny być dostosowane do możliwości obudowy. Takie dodatkowe chłodzenie sprawia, że chłodne powietrze jest zasysane sprzed obudowy, a ciepłe – wypychane z tyłu. Zatem wentylatory powinny być tak zainstalowane, by wymusić taki kierunek przepływu powietrza.

W klasycznych obudowach ATX wentylator zasilacza odpowiada nie tylko za chłodzenie samego zasilacza, ale także wyciąga ciepłe powietrze znad procesora. W efekcie zasilacz jest „chłodzony” ciepłym powietrzem, co nie ma sensu. Dlatego niektóre obudowy mają konstrukcję odwróconą: Zasilacz w dolnej części obudowy ma własny obieg powietrza, a procesor i grafika – drugi, niezależny obieg.

W laptopie można sprawdzić i wyczyścić system chłodzenia, ale nie da się go rozbudować. Jeśli chłodzenie działa sprawnie, a mimo to laptop jest zbyt ciepły (szczególnie maszyna gamingowa), można wykorzystać podkładkę chłodzącą z dodatkowymi wentylatorami. Jak widać na zdjęciu (1), podkładka tego typu może dodatkowo poprawić ergonomię pracy, unosząc ekran o kilka lub kilkanaście centymetrów – zapobiega to garbieniu się.

Dobrym i wcale niedrogim pomysłem na schłodzenie i zarazem wyciszenie peceta jest wykorzystanie chłodzenia wodnego (2). Ceny podstawowych zestawów, takich jak na zdjęciu obok, zaczynają się od 200 zł. Standardowa chłodnica ma rozmiary ok. 12x12 cm – przed zakupem sprawdź, czy twoja obudowa ma taką kratkę i czy jest ulokowana w pobliżu procesora.