Ciche chłodzenie

Praktycznie każdy BIOS ma funkcje umożliwiające regulację prędkości obrotowej wentylatorów w zależności od temperatury procesora. W niektórych płytach głównych pracą wentylatorów można sterować dodatkowo za pomocą specjalnego programu bezpośrednio z Windows. Zatem wyciszenie wentylatora na procesorze nie powinno stwarzać kłopotów.

Również wentylatory obudowy można wyciszyć zupełnie za darmo, umiejętnie przepinając styki wtyczek zasilających. W ten sposób skutecznie można zredukować napięcie zasilające z 12 V do 7 V lub 5 V. Redukcji napięcia do dowolnej wartości można też dokonać za pomocą diod prostowniczych lub odpowiednich rezystorów.

Najwygodniejszym sposobem wyciszenia wentylatora jest zakupienie specjalnego urządzenia – regulatora, który pozwoli na płynną zmianę jego prędkości, a więc umożliwi znalezienie takiego ustawienia, które gwarantuje zarówno skuteczne chłodzenie, jak i cichą pracę.

Zaczniemy od najprostszej metody wyciszenia chłodzenia, czyli zmiany ustawień BIOS-u lub UEFI. Za jego pomocą można określić prędkość wentylatora procesora w zależności od aktualnej temperatury. Oczywiście wentylator i radiator muszą być czyste, co automatycznie przełoży się na niższą temperaturę i cichą pracę.

Zmianę ustawień chłodzenia pokażemy na przykładzie płyty głównej ASRock Z68 Extreme4 Gen3, wyposażonej w oprogramowanie UEFI. Podobnie będzie to wyglądało na innych płytach.

Podczas uruchamiania komputera wciśnij klawisz [Del] albo [F2], aby wejść do programu UEFI. Klawiszem [strzałka w prawo] przejdź do sekcji H/W Monitor.

Klawiszem [strzałka w dół] przejdź do ustawień CPU Fan 1 & 2 Setting, które są domyślnie ustawione na Full On. Naciśnij [Enter].

Z listy wybierz Automatic mode i naciśnij klawisz [Enter].

Przejdź do Target CPU Temperature, naciśnij [Enter] i z listy wybierz temperaturę, przy której wentylator będzie pracował z maksymalną szybkością.

Podobnie przejdź do Target Fan Speed i wybierz jeden z poziomów szybkości wentylatora, na przykład Level 3. Pamiętaj, że jest to poziom spoczynkowy, przy minimalnej temperaturze procesora. Dlatego można go ustawić na niską wartość.

Liczba czujników temperatury na płycie głównej jest ograniczona, więc nie da się automatycznie sterować prędkością obrotową niektórych wentylatorów. Na przykład w omawianej płycie dotyczy to Chassis Fan 2 Setting. Do wyboru są 4 poziomy prędkości. Należy wybrać taki, który zapewni cichą pracę, a jednocześnie skuteczne chłodzenie, np. Level 2.

Większość płyt głównych nie daje możliwości tak łatwego sterowania wentylatorami – są one zasilane napięciem 12 V i pracują z maksymalną szybkością. W prosty sposób można zredukować ich zasilanie, co przełoży się na wolniejszą prędkość i cichszą pracę.

Odłącz wtyczkę wentylatora od płyty głównej. Następnie, naciskając ostrym narzędziem zatrzaski poszczególnych pinów, wyciągnij z wtyczki kabel o kolorze czarnym (masa) oraz czerwonym (12 V).

Teraz wtyczkę z żółtym kablem, służącym do kontroli prędkości, podłącz z powrotem do odpowiedniego złącza płyty.

W celu zasilenia wentylatora napięciem 7 V jego czarny i czerwony kabel podłącz do czerwonego i żółtego kabla wtyczki molex w sposób pokazany na ilustracji:

Aby jeszcze bardziej spowolnić pracę wentylatora, czerwony i czarny kabel wentylatora podłącz do czerwonego i czarnego kabla wtyczki molex, czyli do napięcia 5 V:

Innym sposobem zmiany napięcia zasilającego jest podłączenie wentylatora do napięcia 12 V przez diody prostownicze lub rezystory, jakie można kupić w sklepach z podzespołami elektronicznymi lub na aukcjach. Oba rozwiązania mają swoje zalety i wady. Wspólną ich zaletą jest niski koszt wykonania, a wadą – brak płynnej regulacji napięć, a także konieczność sprawnego posługiwania się lutownicą. Dlatego proponujemy też gotowe rozwiązania, które można kupić w sklepie komputerowym lub na aukcjach.

Najtańsza dioda prostownicza, kosztująca najwyżej złotówkę, obniża napięcie zasilające o 0,7 V. Wystarczy kupić 10 diod, by dość swobodnie regulować prędkość obrotową wentylatora. Oto sposób ich podłączenia.

Odłącz wentylator od płyty głównej lub wtyczki molex, a najlepiej wymontuj go z komputera.

Przetnij czerwony kabel zasilający, a następnie zdejmij kawałek izolacji z jego końcówek. Możesz wyciąć większy odcinek przewodu, by zostawić miejsce na diody:

Zależnie od tego, o ile chcesz obniżyć napięcie, zlutuj szeregowo kilka diod. Ważne jest to, by wszystkie były skierowane w tę samą stronę (katoda jednej diody podłączona do anody kolejnej):

Wlutuj diody w kabel zasilający wentylatora w taki sposób jak na zdjęciu, katodami (tu oznaczone za pomocą niebieskich pasków) w kierunku wentylatora:

Taśmą izolacyjną zabezpiecz diody, by nie doszło do zwarcia z obudową:

Możesz już zamontować wentylator w komputerze i podłączyć go do płyty głównej.

Zamiast domowych, tanich sposobów można się zdecydować na zakup gotowych regulatorów montowanych wewnątrz obudowy, na tylnym śledziu lub na przednim panelu. Te pierwsze można kupić za kilkanaście złotych. Ich podłączenie jest proste, choć przyczynia się trochę do zwiększenia bałaganu w obudowie.

W przypadku najprostszych rozwiązań wystarczy odłączyć wentylator od płyty głównej, a następnie podłączyć go przez regulator:

W bardziej złożonych rozwiązaniach, np. popularnym Scythe Kaze instalowanym na przednim panelu obudowy peceta, koniecznie jest podłączenie dodatkowych przedłużaczy, które dostarczą napięcie do wszystkich wentylatorów. Następnie poszczególne wentylatory należy odłączyć od płyty głównej i podłączyć do odpowiednich przedłużaczy.

Należy również podłączyć zasilanie do samego regulatora, w zależności od tego, w jakie gniazdo zasilające jest wyposażony. W przypadku Scythe Kaze jest to przejściówka z gniazdem molex.

Teraz wystarczy wsunąć regulator w odpowiednią wnękę obudowy i przymocować go śrubkami.

Najprostsze z zaprezentowanych rozwiązań sprawdzą się w tanich, domowych czy biurowych pecetach. Najdroższe regulatory będą odpowiednie do dużych, dobrze wentylowanych obudów komputerów do gier.

Innym sposobem ograniczenia napięcia zasilającego jest pojedynczy rezystor. Problem w tym, że napięcie, jakie się na nim odłoży, jest zależne od mocy wentylatora. Zatem w każdym przypadku jego parametry będą inne. Można jednak przyjąć, że jego rezystancja powinna wynosić kilkadziesiąt omów, a moc przynajmniej 1 W (przy mniejszej mocy może szybko ulec uszkodzeniu). Najlepiej kupić kilka rezystorów o różnej oporności i eksperymentalnie dobrać jeden z nich. Należy go wlutować w czerwony kabel zasilający tak samo, jak diody. W tym przypadku biegunowość oczywiście nie ma znaczenia. Rezystory można również łączyć szeregowo.