Do nowych APU

W artykule:

• Jakie zmiany wprowadzają nowe płyty do procesorów AMD
• Jakie ciekawe dodatki można w nich spotkać
• Podsumowanie testu 10 płyt mATX oraz mITX
• Recenzje wybranych produktów
• Tabela z pełnymi wynikami testów

Nowe układy APU (jak je nazywa AMD), czy też po prostu procesory ze zintegrowaną grafiką, w stosunku do poprzednich modeli wprowadzają wiele zmian. To zmodyfikowane rdzenie, a także nowe układy graficzne, podobne do tych w najnowszych kartach Radeon. Więcej na ten temat znajdziesz na 90, a w tym artykule skupimy się na samych płytach głównych.

Procesor z serii A8–7xxx lub A10–7xxx (z rodziny Kaveri) ma tylko dwie dodatkowe nóżki, ale to wystarczy, by nie pasował do starszej podstawki FM2 – wraz z nim trzeba kupić płytę główną. Jak zwykle budzi to wątpliwości, czy w ogóle zmiana podstawki jest potrzebna, czy może jej zadaniem jest tylko zmuszenie klientów do wydania pieniędzy na nowe płyty.

Na szczęście, poza tymi dwiema nóżkami układ wyprowadzeń jest taki sam. Starszy procesor, pasujący do FM2, da się włożyć do nowej płyty FM2+ – zupełnie w niczym to nie przeszkodzi, choć nie umożliwi pełnego wykorzystania możliwości produktów, na przykład magistrali PCI Express 3.0 (16 GB/s). Starszy model z serii 6000 umożliwi pracę tylko w trybie PCIe 2.0, z dwukrotnie niższą prędkością.

Warto przy tym zaznaczyć, że nowe układy APU, podobnie jak modele z poprzedniej serii, mają kontroler pamięci DDR3–2133. W tej kwestii nic się nie zmienia.

Każda nowa podstawka do układów AMD APU wiąże się z wprowadzeniem odpowiadających jej chipsetów. Początkowo były to A55 oraz A75 (do podstawek FM1), następnie A85X (do FM2). Teraz do podstawki FM2+ pojawiły się kolejne: A88X (następca A85X, choć prawdopodobnie nie różni się od poprzednika zupełnie niczym), a także A78 (następca A75, też w zasadzie bez żadnych nowych cech).

Co ciekawe, w nowych płytach nadal spotkamy starsze chipsety: A75 oraz A55. Chipset A55 jest zgodny jeszcze z podstawką FM1, co oznacza, że zmiany w kolejnych konstrukcjach są jedynie kosmetyczne. Interesujące jest również to, że nawet ten najsłabszy chipset w połączeniu z najnowszym procesorem potrafi pracować w standardzie PCI Express 3.0.

Niestety, A55 ma dwie poważne wady – brak interfejsu SATA 3, a także brak USB 3.0. Oczywiście nie jest to równoznaczne z brakiem takich portów na płycie – będą, jeśli jej producent zastosuje opcjonalne kontrolery. Pozostałe chipsety udostępniają przynajmniej 6 szybkich portów SATA oraz 4 porty USB 3.0.

Producenci płyt starają się przyciągnąć uwagę różnymi dodatkami, które mogłyby skłonić do zakupu danego modelu. Coraz częściej pojawiają się dobre układy dźwiękowe, takie jak np. Realtek ALC1150. To układ, który ma dwa niezależne wyjścia audio – jedno w standardzie 7.1, a drugie stereofoniczne. Obsługuje 24-bitowe kodowanie dźwięku z częstotliwością do 192 kHz, a odstęp sygnału od szumu sięga 115 dB. Obok niego często pojawia się wysokiej klasy wzmacniacz słuchawkowy. Oczywiście oba te elementy nie mają żadnego znaczenia, gdy korzysta się ze słuchawek USB, które mają własne układy dźwiękowe.

Na płytach głównych pojawiają się także gniazda mini-PCIe, które są istotne w najmniejszych modelach, przeznaczonych do obudów mITX. W takim gnieździe można zainstalować miniaturową kartę Wi-Fi (czasami płyty są w nią fabrycznie wyposażone) albo dysk SSD zgodny ze standardem mSATA (to jest właśnie takie samo złącze jak mini-PCIe). Dzięki temu najważniejsze komponenty znajdują się bezpośrednio na płycie, komputer może być mniejszy i mieć mniej kabli.

Przetestowaliśmy 10 płyt głównych do najnowszych procesorów AMD, uwzględniając przede wszystkim modele mATX. Są one bardziej uniwersalne niż „pełnowymiarowe” ATX, mieszczą się w małych obudowach, a mają wszystko, czego potrzeba, włącznie z obsługą CrossFireX. Założeniem naszego testu było również to, by cena płyt głównych nie przekraczała 300 zł, ale dla modeli mITX zrobiliśmy wyjątek – średnia cena najdroższej płyty w tym formacie to 367 zł (ale da się ją kupić za ok. 330 zł).

Waga wyposażenia płyty głównej wynosi w naszym teście aż 70 procent – to świadczy o tym, jak jest ważne. Im większa płyta, tym więcej elementów można na niej zmieścić. Najwyższą ocenę w tej kategorii zdobyła płyta Asus A88XM-Plus z chipsetem A88X. Ma m.in. 4 sloty na moduły pamięci, dwa sloty PCIe x16 (jeden pracuje w trybie x16, a drugi x4), 8 portów SATA 3 z obsługą dowolnych konfiguracji RAID, dwa porty USB 3.0 (i możliwość podłączenia dwóch kolejnych). Niektóre z tych możliwości są na zapas (np. liczba portów SATA), niektóre pozostawiają jeszcze niedosyt, np. najbardziej zaawansowani gracze woleliby, aby oba sloty PCIe pracowały w trybie x16, innym będzie brakowało optycznego wyjścia dźwięku. Niestety, nie ma takiego produktu, który spełniłby oczekiwania wszystkich osób.

Jeśli chodzi o wyposażenie, warto zwrócić uwagę na dwa testowane modele mITX: ASRock FM2A88X-ITX+ oraz Gigabyte F2A88XN-WIFI. To małe płyty, więc można na nich zainstalować tylko jedną kartę rozszerzeń (PCIe x16), a także dwa moduły pamięci (DDR3–2133). Ale za to płyty mają dodatkowe złącze mini-PCIe, w którym fabrycznie zamontowano kartę Wi-Fi. Dodatkowo ASRock FM2A88X-ITX+ ma dobry układ audio, optyczne wyjście dźwięku, a nawet port eSATA, który obecnie należy już do rzadkości.

W tym przypadku trudno oczekiwać rewelacji, bo wszystkie płyty były testowane z użyciem tego samego procesora, również wszystkie poprawnie współpracowały z pamięciami DDR3–2133. Jednak nasze testy obejmują również szybkość wymiany danych z dyskiem twardym oraz pamięciami USB, a tu trafiły się dwa wyjątki. Pierwszym jest Asus A55BM-Plus z chipsetem AMD A55, który ma porty SATA i USB w starszym i wolniejszym standardzie. Asus wykorzystał dodatkowy kontroler USB 3.0, dzięki czemu współpraca z zewnętrznymi urządzeniami jest odpowiednio szybka, ale port SATA 2 ogranicza wymianę danych z dyskiem SSD o połowę. Zatem osoby, które będą chciały korzystać z SSD, nie powinny decydować się na tę płytę.

Podobne braki ma najtańszy model w naszym teście, czyli ASRock FM2A55M-HD+. Brakuje w nim zarówno portów SATA 3, jak i USB 3.0, zatem współpraca z pamięciami flash (SSD, szybki pendrive) nie będzie zbyt sprawna. Jest to więc płyta przeznaczona dla osób, którym zależy przede wszystkim na dobrej cenie.

Opisy wybranych płyt głównych

Płyta formatu mATX, która nie wyróżnia się na tle innych produktów niczym szczególnym, ale też niczego jej nie brakuje. Otrzymała przede wszystkim bardzo dobrą ocenę za wyposażenie, co wynika m.in. z obecności czterech slotów pamięci, dwóch slotów PCIe x16, pełnego zestawu interfejsów (HDMI, S/PDIF, wyjścia dźwięku 7.1 itd.). Wykorzystuje chipset AMD A88X, a ten udostępnia aż 8 portów SATA 3 oraz 4 porty USB 3.0 – wszystkie zostały wyprowadzone na płycie. ASRock dodaje też ciekawe oprogramowanie Home Cloud, funkcje XFast555 oraz spore możliwości podkręcania.

Płyta bardzo podobna do zwycięzcy testu, która okazała się od niego tylko o włos słabsza, ale jest też niestety o 30 zł droższa. Możliwości ma niemal takie same, a największe różnice dotyczą układu audio – choć również obsługuje dźwięk w standardzie 7.1, to na tylnym panelu są tylko trzy złącza minijack, brakuje też wyjścia S/PDIF (opcjonalny śledź można podłączyć do złącza płyty głównej). Za to trzeba przyznać, że model Asusa jest nieco lepiej wykonany, ma kilka elementów ułatwiających uruchomienie, jak np. kolorowe sloty pamięci, kontrolka zasilania, przycisk MemOK! czy też przełącznik podkręcający układ graficzny.

Jedna z trzech płyt mITX, czyli o wymiarach 17x17 cm. Taki format stawia spore ograniczenia co do wyposażenia, dlatego płyty mają tylko dwa sloty pamięci RAM i jeden slot PCI Express. Za to w testowanym modelu zmieściło się złącze mini-PCIe, w którym zainstalowano kartę Wi-Fi i bluetooth (można ją wyjąć i zamontować dysk SSD zgodny ze standardem mSATA). Płyta ma bogaty zestaw złączy zewnętrznych, w tym wyjście S/PDIF, złącze eSATA, wejście HDMI (oprócz wyjścia). Ma też dobry układ audio ALC115 oraz wzmacniacz NE5532. Wysoką jakość i niezawodność mają zapewnić także kondensatory klasy premium.

Płyta bardzo podobna do modeli ASRock FM2A88M Extreme4+ oraz Asus A88XM-Plus, a o jej gorszej pozycji zdecydowały drobne szczegóły (choć to produkt również godny polecenia). Podobnie jak dwa konkurencyjne modele mATX, wykorzystuje chipset AMD A88X, więc dysponuje ośmioma portami SATA 3, dwoma USB 3.0 na tylnym panelu, a także dodatkowym złączem USB 3.0 na płycie. To „pełny” mATX, więc mieści m.in. cztery sloty pamięci RAM i dwa sloty PCI Express x16, co pozwala korzystać z dwóch kart graficznych w konfiguracji CrossFireX (albo jednej w trybie Dual Graphics). Jedną z zalet jest też kolorowe złącze panelu systemowego.

Kolejna płyta formatu mITX, tym razem jest to propozycja firmy Gigabyte. Podobnie jak ASRock FM2A88X-ITX+, również ona ma gniazdo mini-PCIe, w którym fabrycznie zainstalowano moduł Wi-Fi oraz bluetooth, tyle że ten jest dodatkowo zgodny ze standardem 802.11ac. Cechą szczególną płyty są też dwa wyjścia HDMI i jedno DVI, ale nie zmieściło się już wyjście VGA. Nie można także użyć przejściówki VGA-DVI, bo wyjście obrazu jest wyłącznie cyfrowe. Oczywiście płyta ma wszystkie zalety i wady formatu mITX: małe rozmiary, bardzo ciasne rozmieszczenie elementów, tyko dwa sloty pamięci RAM i jeden slot PCIe.

Niedroga płyta mATX, na której zmieściły się m.in. cztery sloty na karty rozszerzeń, a także cztery gniazda na moduły pamięci RAM. Minusem jest zastosowanie starego chipsetu AMD A55, który nie obsługuje standardów SATA 3 oraz USB 3.0, ale Asus zrekompensował to, dodając opcjonalny kontroler udostępniający dwa porty USB 3.0. W dodatku okazuje się, że nawet ten podstawowy chipset pozwala na pracę magistrali PCI Express w trybie 3.0. Zatem jedynym minusem jest wolna współpraca z dyskami, bo szybkość transferu jest ograniczona do 250–270 MB/s. Dla „zwykłych” dysków nie jest to żaden problem, jedynie dyski SSD nie osiągną pełnej prędkości.