Domowe studio montażu filmów

• Dariusz Hałas szef działów SOFTWARE i INTERNET

Do spopularyzowania cyfrowego wideo przyczyniły się w znacznej mierze… aparaty cyfrowe. Praktycznie każdy aparat kompaktowy umożliwia – oprócz fotografowania – rejestrację sekwencji wideo. Przyznam, że łatwość obróbki materiału wideo, jaką zapewniają testowane przez nas aplikacje, zaskoczyła mnie. Profesjonaliści mają czas na cyzelowanie szczegółów montażu i korzystanie z zaawansowanych funkcji. W końcu za to im płacą. W domu na zabawy z montażem poświęcamy czas wolny i tym bardziej cieszy, że są programy, w których interesujący efekt można uzyskać niewielkim nakładem sił, czasu i środków. Uzyskany rezultat można zapisać na DVD, który odtworzymy w każdym stacjonarnym odtwarzaczu DVD Video.

W artykule znajdziesz:

• Potrzeby sprzętowe programów do edycji wideo
• Cechy dobrego programu do edycji wideo na komputerze domowym
• Porównanie czterech komercyjnych programów do obróbki wideo

Ani moc obliczeniowa współczesnych komputerów, ani czas nie są szczególnym ograniczeniem, jeżeli chodzi o domowy montaż wideo. Testowane programy to aplikacje przygotowane specjalnie z myślą o obróbce materiału wideo na komputerze domowym.

Celowo zdecydowaliśmy się na instalację programów na komputerze, którego nie sposób nazwać demonem szybkości (szczegóły w ramce „Procedura testowa” umieszczonej obok tabeli testowej). Chcieliśmy, aby test oddawał polskie realia w zakresie mocy obliczeniowej komputerów. Praktycznie wszystkie programy można uruchomić i wykorzystywć na sprzęcie wyposażonym w procesor taktowany zegarem 1–2 GHz.

Ile pamięci? Oczywiście im więcej, tym lepiej, ale 2 GB RAM, powinno w zupełności wystarczyć. Jest jednak pewne „ale”. Dotyczy montażu materiałów wideo zarejestrowanych w wysokiej rozdzielczości. Obróbka HD istotnie jest zadaniem bardzo wymagającym obliczeniowo i w tym przypadku nie ma się co łudzić, że wystarczy komputer z procesorem 1 GHz i pamięcią 1 GB – potrzeba co najmniej 3 razy tyle (3 GHz i 3 GB RAM). Zwłaszcza że większość kamer HD zapisuje obraz w formacie AVCHD, którego przetwarzanie jest dużym wyzwaniem dla procesora.

Jednak kamery zapewniające rozdzielczość HD to wciąż sprzęt drogi, wykorzystywany przez niewielką grupę użytkowników. Większość osób dysponuje materiałem w niższej rozdzielczości – zarejestrowanym najczęściej za pomocą kamer webowych, kompaktowych aparatów cyfrowych, czy nawet komórek. A niska rozdzielczość wideo to także znacznie mniejsze wymagania sprzętowe.

Domowa obróbka wideo charakteryzuje się innym stylem pracy niż montaż wykonywany przez profesjonalistów. Opracowanie wideopokazu slajdów zawierającego wstawki filmowe z wykorzystaniem profesjonalnych (i drogich) narzędzi będzie trwało dość długo. Rezultat będzie oczywiście spełniał standardy profesjonalnych publikacji, ale wizualnie może być gorszy niż to, na co pozwalają testowane przez nas aplikacje.

Testowane programy do domowej obróbki materiału wideo są wyposażone w bogate biblioteki efektów przejść, efektów tekstowych, dźwiękowych i innych, które w połączeniu z interesującymi algorytmami automatyzującymi pracę pozwalają uzyskać ciekawy efekt w krótkim czasie.

• ŁATWOŚĆ OBSŁUGI Podstawowe czynności edycyjne, np. przycinanie klipów, łączenie, stosowanie przejść – powinny być intuicyjne.
• PRZECHWYTYWANIE WIDEO Możliwość przegrania materiału wideo z jak największej liczby urządzeń.
• AUTOMATYCZNY PODZIAŁ KLIPÓW NA SCENY To niedoceniana funkcja niektórych programów, ale fakt wykrycia zmiany kadru w importowanym np. z kamery DV materiale bardzo ułatwia edycję.
• DUŻY WYBÓR EFEKTÓW I SZABLONÓW Im więcej gotowych składników, z których możesz zmontować gotowy film, tym szybciej osiągniesz oczekiwany efekt.
• ZAPIS NA NOŚNIKACH I URZĄDZENIACH PRZENOŚNYCH Możliwość bezpośredniego zapisu na płytach DVD (w postaci gotowego filmu z menu) czy eksportu na coraz popularniejsze urządzenia przenośne to przydatna cecha. Nie bez znaczenia jest też eksport online (YouTube itp.)

Wszystkie testowane przez nas programy są aplikacjami komercyjnymi. Dobieraliśmy głównie aplikacje wydane w języku polskim. Stąd obecność nie najnowszej wersji Corel Ulead VideStudio 11. Niestety nowsze wersje są niedostępne w wersji polskiej i właśnie „jedenastka” jest ostatnią jak dotąd polskojęzyczną wersją tego programu. W przypadku produktu Adobe – Premiere Elements 8 – w ogóle nie są dostępne wersje polskojęzyczne. Uznaliśmy jednak, że zrobimy wyjątek, gdyż tak uznanego producenta nie sposób pominąć w teście, choć oczywiście brak polskojęzycznego interfejsu w tym programie nie pozostał bez wpływu na ocenę.

Każdy z testowanych programów był bogato wyposażony w dodatkowe materiały, tj. mnóstwo efektów, klip- arty, krótkie wstawki wideo, predefiniowane efekty wideo, efektowne style napisów, efekty dźwiękowe, podkłady muzyczne itp. W rezultacie każdy zajmował na dysku ponad 1 GB. Instalacja w żadnym przypadku nie sprawiała problemów, choć trwała stosunkowo długo (kilkanaście minut na program). Uwaga! Praktycznie wszystkie testowane programy wymagają połączenia z internetem.

Jest to spowodowane głównie tym, że komercyjne kodeki (np. MPEG‑2 umożliwiający tworzenie filmów w standardzie DVD) muszą być aktywowane przez internet. Oczywiście aktywacja jest bezpłatna (ściślej – opłata licencyjna za korzystanie z danego kodeka jest już wliczona w cenę samego programu), ale bez jej dokonania nie można skorzystać z pewnych funkcji. Oznacza to, że jeżeli zainstalujemy program na komputerze pozbawionym łącza internetowego, to nie będziemy mogli wykorzystać wszystkich oferowanych możliwości.

Obsługa programów nie powinna przysporzyć najmniejszych problemów, a dodatkowym ułatwieniem są liczne udogodnienia wprowadzane przez samych producentów, obejmujące m.in. wideoprzewodniki instalowane razem z programem, bogatą dokumentację, kontekstowy system pomocy, przykładowe projekty itp. Wzorowo pod względem wsparcia dla początkującego użytkownika wypada zwycięzca naszego testu – produkt firmy Pinnacle. Sporym ułatwieniem jest w nim wydrukowana ściągawka „Podręcznik szybkiego startu”, oczywiście po polsku.

Zapoznanie się z tą miniinstrukcją pomaga szybko rozpocząć pracę nad własnym projektem bez potrzeby sięgania po ponad 350-stronicowy drukowany podręcznik (choć oczywiście dołączenie go do programu również jest zaletą). Kolejnym ułatwieniem jest interaktywny, polskojęzyczny samouczek, który można uruchomić podczas startu programu, a także niezależnie z menu Start.

Żaden z testowanych programów nie wypadł źle. Wszystkie mają funkcje, które w domowych warunkach pozwalają na przyjemną i efektywną zabawę w montaż wideo. Zaletą trzech spośród czterech programów jest obecność predefiniowanych profili eksportu dostosowanych do różnego typu urządzeń przenośnych, takich jak np. odtwarzacze iPod, telefony komórkowe, konsole do gier (Sony PSP). Ułatwia to znacznie eksport filmu na dane urządzenie. Gotowych profili eksportowych dla urządzeń zabrakło w produkcie firmy Magix, ale i w tym programie jest możliwy eksport wideo na dowolne urządzenie przenośne, jednak użytkownik musi wiedzieć, w jakim standardzie (np. MPEG‑2, H.264 czy 3GP) dany materiał ma być przygotowany.

Znakomitym ułatwieniem w domowym montażu są funkcje automatyzujące proces tworzenia klipu. Programy Pinnacle oraz Corela zawierały coś, co można nazwać generatorem filmów. Użytkownik musi jedynie wskazać materiały źródłowe (nagrania wideo, zdjęcia i ewentualnie pliki audio), a program automatycznie wygeneruje zmontowany film. Co prawda po takim filmie trudno się spodziewać jakiejś fabularnej ciągłości, całość jest utrzymana raczej w konwencji teledysku, ale – trzeba przyznać – prezentuje się całkiem efektownie, dynamiczny montaż, niebanalne tło muzyczne... widzowie będą zachwyceni.

Program jest udanym połączeniem prostoty obsługi i możliwości na niemal profesjonalnym poziomie. Najbogatsza wersja Pinnacle Studio, którą testowaliśmy, jest produktem perfekcyjnie przygotowanym do tego, by zachęcić nawet początkującego użytkownika do zabawy w domowy montaż wideo. Przejrzysty interfejs aplikacji bardzo ułatwia pracę, ponumerowane zakładki nie pozostawiają najmniejszych wątpliwości co do tego, jakie działania w jakiej kolejności należy wykonywać. Zaletą są dodatkowe wtyczki z efektami wideo pochodzące z profesjonalnych produktów firmy Avid. Przydatny jest program SureThing Labeler do projektowania okładek, a zielone płótno dostarczane w pudełku z programem przyda się do modyfikowania tła filmu (a ` la bluebox). Niektóre funkcje wymagają dodatkowej aktywacji (bezpłatnej) przez internet.

Choć nie jest to najnowszy program z serii VideoStudio, to jest ostatnią jak dotąd wersją wydaną w języku polskim. Mimo upływu czasu (program zadebiutował na rynku w 2008 roku) funkcje oferowane przez ten produkt nie zestarzały się (z wyjątkiem może eksportu do wycofanego już standardu HD DVD). Podobnie jak zwycięski program, produkt Corela także oferuje sporo ułatwień dla początkujących użytkowników. Szczególnie przydatny jest kreator tworzenia filmu, który prowadząc krok po kroku przez kilka etapów tworzenia filmu, pozwala szybko uzyskać całkiem interesujący efekt. Program ten można polecić wszystkim tym, którzy nie chcą umieszczać zmontowanych klipów w internecie, za to zależy im na łatwej konwersji materiału wideo na urządzenia przenośne, takie jak odtwarzacze MP4, iPody, komórki itp.

Ten program docenią przede wszystkim osoby, które interesuje publikowanie filmów online. Producent oferuje w cenie programu dodatkowe usługi internetowe – przestrzeń na własną stronę, a także internetową galerię własnych mutlimedialnych prac. Oprócz tego produkt ten wyróźnia się największą liczbą efektów, których uwzględniając przejścia wideo, efekty tekstowe, graficzne, motywy wideo, kliparty i inne, jest łącznie ponad 1000. Szkoda tylko, że większość z nich jest zupełnie niemodyfikowalna. Program jest też pozbawiony dość przydatnej w domowych zastosowaniach funkcji eksportu projektu na format urządzeń przenośnych. Oczywiście jest to możliwe w wyniku ręcznego ustawienia parametrów eksportu, ale to już wymaga odpowiedniej wiedzy od użytkownika, który chce wyeksportować zmontowany film.

Teoretycznie produktowi renomowanej firmy Adobe niczego nie brakuje. Jest obsługa wszystkich ważnych formatów, są funkcje eksportu na urządzenia przenośne, możliwość zapisu na płytach DVD i blu-ray, jest przetwarzanie wideo w wysokiej rozdzielczości, są efekty wideo, przejścia, napisy... Zabrakło jednak jednej z rzeczy najważniejszych dla użytkownika domowego – polskojęzycznego interfejsu. Na dużą liczbę efektów dodatkowych (poza efektami przejść między poszczególnymi scenami wideo) składa się znaczna liczba klipartów, czyli statycznych obrazów, które można wmontować w edytowane klipy wideo. Program odznacza się także pewną niezbyt chlubną cechą – zarówno podczas pracy (np. podczas eksportu projektu do pliku wideo), jak i w stanie „czuwania” zużywał najwięcej pamięci RAM.

Zwycięska aplikacja w naszym teście to produkt firmy Pinnacle. Na krążku zamieszczamy testową, polskojęzyczną wersję programu, a poniżej warsztat prezentujący niektóre możliwości wyróżnionej przez nas aplikacji. Na początek zobaczmy, jak łatwo można stworzyć utrzymany w konwencji teledysku efektowny montaż własnych klipów. W warsztatach założyliśmy, że na dysku twardym masz już zgromadzoną kolekcję plików wideo, z których chcesz zmontować szybki wideoklip.

Zainstaluj próbną wersję programu Pinnacle Studio Ultimate version 14 znajdującą się na krążku DVD dołączonym do bieżącego wydania naszego magazynu. Proces instalacji nie wymaga szczegółowych wyjaśnień, po prostu postępuj wedle zaleceń kreatora instalacji, potwierdzając kolejne etapy. Nie musisz modyfikować domyślnych ustawień instalacji.

Gdy program zostanie zainstalowany, uruchom go, klikając dwukrotnie ikonę aplikacji Pinnacle Studio 14 umieszczoną domyślnie na pulpicie systemu Windows. Na ekranie pojawi się okno powitalne Pinnacle Studio Ultimate - Zapraszamy!. Odznacz w nim oba domyślnie zaznaczone pola wyboru i kliknij przycisk Kontynuuj.

Zobaczysz okno główne programu. Domyślnie interfejs jest wyświetlany w trybie edycji, co poznasz po wciśniętym w górnej części okna przycisku Edycja. Standardowo w trybie tym wyświetlone zostaną sceny pochodzące z przykładowego klipu wideo instalowanego razem z programem. Jednak w przypadku, gdy chcesz utworzyć błyskawiczny film, nie ma większego znaczenia to, jaki plik zostanie automatycznie wczytany podczas uruchamiania programu. Rozwiń menu Przybornik i wybierz z niego pozycję Utwórz film SmartMovie.

W oknie programu pojawi się panel modułu SmartMovie. Pod napisem Styl wideo z muzyką jest widoczna rozwijana lista, z której można wybrać predefiniowany styl montażu szybkiego filmu. W naszym przykładzie posłużymy się wybranym domyślnie stylem Wideo z muzyką - Szybkie temp. Po wybraniu predefiniowanego stylu szybkiego montażu kliknij odnośnik Najpierw dodaj klipy wideo do projektu widoczny w „dymku” pojawiającym się po prawej stronie panelu modułu SmartMovie.

W oknie głównym wybierz z biblioteki klipów te, które chcesz wykorzystać do szybkiego montażu, i przeciągnij je na obszar projektu w dolnej części okna. Gdy to zrobisz, kliknij odnośnik Kliknij tutaj, aby powrócić do narzędzia SmartMovie.

Ponownie pojawi się moduł SmartMovie. W polu tekstowym Tytuł początkowy wpisz tytuł swojego filmu (będzie wyświetlany podczas projekcji). Możesz także wprowadzić napisy końcowe – wpisujesz je w polu Napisy końcowe. Kiedy uzupełnisz wybrane pola tekstowe, kliknij odnośnik Kliknij tutaj, aby dodać muzykę do projektu.

Pojawi się okno dialogowe, w którym możesz wybrać źródło muzyki do twojego filmu. Choć możesz użyć pliku audio lub ścieżki z muzycznej płyty CD, proponujemy skorzystanie z ciekawej funkcji programu Pinnacle Studio Ultimate Collection – z generatora muzyki. Zaznacz opcję Utwór utworzony przez generator muzyki i kliknij OK.

W oknie głównym wyświetli się panel generatora muzyki Scorefitter. Wyjaśniamy znaczenie widocznych w nim pól. Po lewej stronie jest wyświetlona lista dostępnych stylów muzycznych. W zależności od wybranego stylu zmienia się zawartość kolejnych dwóch pól Utwór oraz Wersja. Zanim wybierzesz jakiś utwór, warto go przesłuchać – wystarczy, że po wybraniu utworu klikniesz przycisk Podgląd. W głośnikach usłyszysz kilkadziesiąt sekund wygenerowanej muzyki. Gdy odnajdziesz odpowiadające ci brzmienie, kliknij przycisk Dodaj do filmu, a następnie kliknij odnośnik Kliknij tutaj, aby powrócić do narzędzia SmartMovie.

W module SmartMovie kliknij przycisk Utwórz film SmartMovie. Po chwili w oknie głównym programu pojawi się gotowy projekt automatycznie zaaranżowany przez moduł SmartMovie. Możesz już zamknąć moduł SmartMovie i obejrzeć film, klikając przycisk odtwarzania w module podglądu. Jeżeli rezultat ci się spodobał i chcesz go wyeksportować np. do iPoda, przejdź do lektury trzeciego warsztatu.

Nie każdy wybrany źródłowy plik wideo może być automatycznie podzielony na sceny, ale każdy plik możesz sam podzielić na sceny wedle własnych potrzeb. Oto, jak to zrobić.

Po wybraniu klipu do aktualnego projektu (wskazówki, jak wybrać dany plik wideo, znajdziesz w pierwszym warsztacie w krokach 4 – 6) skorzystaj z panelu podglądu widocznego po prawej stronie okna programu i przewiń plik wideo do pierwszej klatki kolejnej sceny w klipie. Dla dokładnego pozycjonowania możesz posłużyć się nie tylko przyciskiem Play na panelu odtwarzacza, ale także kontrolkami widocznymi po prawej stronie pola wyświetlającego aktualny czas w klipie wideo.

Po wskazaniu pierwszej klatki kolejnej sceny przejdź na lewą stronę okna programu i kliknij widoczną miniaturę klipu prawym przyciskiem myszki. Z menu kontekstowego, które się pojawi, wybierz pozycję Podziel scenę.

W obszarze podglądu scen pojawi się nowa miniatura. To miniatura nowej sceny. Teraz, aby wskazać kolejną scenę, zaznacz miniaturę nowo utworzonej sceny i ponownie skorzystaj z panelu odtwarzania, by odnaleźć pierwszą klatkę kolejnej sceny (ostatnie dwie cyfry w polu z czasem filmu nie są setnymi sekundy, lecz numerami kolejnymi klatek w danej sekundzie). Gdy odnajdziesz pierwszą klatkę kolejnej sceny, kliknij miniaturę zaznaczonej sceny prawym klawiszem myszki i wybierz pozycję Podziel scenę.

W oknie programu, w obszarze podglądu scen pojawi się miniatura kolejnej, trzeciej już sceny. W analogiczny sposób wskazujesz i definiujesz kolejne sceny w wybranym przez ciebie klipie wideo.

Wiesz już, jak szybko utworzyć efektowny film w stylu wideoklipu. Jeśli jednak zależy ci na utrzymaniu jakiejś linii fabularnej, lepiej do kwestii montażu podejść samodzielnie, niż zdawać się na automat. Pokażemy krótki instruktaż, jak do własnego projektu wstawić dwie sceny i ustawić między nimi efekt przejścia.

Uruchom program Pinnacle Studio Ultimate version 14, klikając jego ikonę Pinnacle Studio 14. Następnie w oknie powitalnym odznacz oba domyślnie zaznaczone pola wyboru i kliknij Kontynuuj.

Po chwili otworzy się okno główne programu. Domyślnie interfejs jest wyświetlany w trybie edycji, co poznasz po wciśniętym w górnej części okna przycisku Edycja. Standardowo w trybie tym wyświetlone zostaną sceny pochodzące z przykładowego klipu wideo instalowanego razem z programem. Możesz zacząć tworzenie filmu na podstawie tego przykładu, jeżeli jednak chcesz wczytać do programu własne pliki wideo, w kolejnym punkcie wyjaśniamy, jak to zrobić. Tych, którzy chcą swój pierwszy film zmontować na podstawie dostarczanego przykładowego pliku wideo, zapraszamy od razu do kroku 6.

Kliknij ikonę folderu ze strzałką w górę widoczną obok rozwijanej listy, w której znajduje się nazwa dostarczanego z programem przykładowego pliku OurNatureAdventure.mpg. Przejdziesz w ten sposób jeden poziom wyżej w strukturze folderów na dysku. Możesz kliknąć ikonę folderu bez strzałki – otworzy się wtedy okno wyboru pliku. Bez względu na wybrany sposób odnajdź plik, który chcesz wykorzystać do własnego filmu, i dwukrotnie kliknij jego miniaturę lub ikonę.

Po wybraniu pliku wideo jego nazwa wyświetli się na rozwijanej liście, a pod listą widoczna będzie miniatura pliku. Warto na tym etapie dokonać automatycznego podziału klipu na sceny. Kliknij miniaturę klipu prawym klawiszem myszki i z menu kontekstowego wybierz pozycję Wykryj sceny według zawartości wideo.

Program dokona analizy wybranego pliku i podzieli go automatycznie na sceny. W oknie głównym pojawią się miniatury odpowiadające wykrytym w pliku wideo scenom. Uwaga! Podział na sceny nie działa w każdym typie pliku. W ramce „Ręczny podział klipu na sceny” wyjaśniamy, w jaki sposób samodzielnie dokonać podziału na sceny.

Skoro źródłowy plik wideo jest już wybrany, czas rozpocząć właściwy montaż. Przeciągnij po kolei dwie pierwsze sceny na obszar roboczy projektu wideo.

Na pionowym pasku narzędziowym widocznym przy lewej krawędzi okna kliknij ikonę Pokaż przejścia. Następnie przeciągnij wybrany efekt przejścia na obszar roboczy, umieszczając przejście między wstawionymi wcześniej scenami wideo. Efekty przejścia możesz obejrzeć na panelu podglądu.

Wybrany efekt przejścia pojawi się w obszarze roboczym projektu. W analogiczny sposób dodajesz kolejne sceny i kolejne efekty przejścia.

Bez względu na to, czy zdecydowałeś się skorzystać z modułu SmartMovie, czy też samodzielnie zmontowałeś swój pierwszy film, gotowy projekt należałoby wyeksportować w jakiejś formie, która do obejrzenia nie wymagałaby instalacji programu Pinnacle. Poniżej pokażemy, jak wyeksportować gotowy projekt do formy rozpoznawanej przez popularne odtwarzacze iPod.

Zakładamy, że w programie jest wczytany gotowy projekt, który chcesz wyeksportować. Kliknij widoczny w górnej części okna przycisk Tworzenie filmu, a następnie z menu Typ pliku wybierz Zgodny z urządzeniem iPod.

Z listy Ustawienie wstępne możesz wybrać, czy bardziej zależy ci na małych rozmiarach wynikowego pliku wideo czy na wysokiej jakości. W naszym przykładzie postawiliśmy na wysoką jakość.

Kliknij teraz przycisk Utwórz plik, a następnie w oknie Zapisywanie pliku jako wskaż docelowy folder, w którym ma zostać zapisany eksportowany film, i kliknij Zapisz. Program rozpocznie procedurę eksportu. Może to chwilę potrwać (o stanie procesu jesteś na bieżąco informowany). Otrzymany w wyniku eksportu plik możesz łatwo przenieść na swój iPod za pomocą standardowej aplikacji iTunes.