Elektroniczne książki

Elektroniczne publikacje to na świecie bardzo rozwinięta gałąź przemysłu. Przoduje firma Amazon, w USA bardzo dobrze radzi sobie również Barnes & Noble. Czytniki tych firm – Kindle oraz Nook – są też popularne w Polsce. Można je zamówić przez internet albo kupić na aukcjach, a po połączeniu się z internetową księgarnią czytać setki tysięcy publikacji.

Problem w tym, że w największych światowych księgarniach jest mało polskich książek i czasopism. Korzysta z tego nasz Empik czy Merlin, a mniejsze księgarnie internetowe z e-bookami mnożą się jak grzyby po deszczu.

Konkurencja między dostawcami jest teoretycznie lepsza dla klienta, ale już samo znalezienie elektronicznej polskiej książki nie jest łatwe, bo wymaga przejrzenia oferty wielu sklepów. Poza tym znaleziony format nie zawsze pasuje do czytnika – konieczna jest konwersja, a czasem także ominięcie zabezpieczeń.

• www.amazon.com*
• www.barnesandnoble.com
• www.virtualo.pl
• www.merlin.pl
• www.gandalf.com.pl
• www.empik.com
• www.weltbild.pl
• www.eclicto.pl
• www.bezkartek.pl
• www.ebooks4you.pl
• www.ibuk.pl
• ebooki.allegro.pl

* Jeśli chcesz przejrzeć polską ofertę, w polu wyszukiwania wpisz: Polish Edition

• www.wolnelektury.pl
• www.wikisource.com
• www.wikibooks.com
• fbc.pionier.net.pl
• www.archive.org*
• www.free-ebooks.net

* Wyszukując polskie książki, należy w polu wyszukiwania wpisać: language:polish

Każdą stronę WWW możesz łatwo zamienić na e-book – w tym celu możesz wykorzystać bezpłatny serwis Instapaper (pod adresem www.instapaper.com), posługujący się tzw. skryptozakładką. Po założeniu konta i zalogowaniu się dodaj zakładkę do serwisu, najlepiej na pasku zakładek. Gdy zechcesz zachować aktualnie otwartą stronę WWW, kliknij zakładkę na pasku – spowoduje to zapisanie twojej strony przez Instapaper. W ten sposób w serwisie stworzysz listę artykułów do przeczytania, a po ich prawej stronie znajdziesz ikony Kindle oraz ePub. Dzięki nim możesz pobrać artykuły w odpowiednim formacie.

Za e-booki nie zawsze trzeba płacić. Nowości oczywiście słono kosztują, ale np. lektury szkolne są dostępne za darmo. Musisz jednak wiedzieć, jakie formaty pasują do twojego czytnika.

Do przenośnych czytników najlepszą opcją jest otwarty standard ePub, który jest analogią książki papierowej. Zachowuje jej strukturę i formatowanie tekstu. Jest też obsługiwany przez większość czytników. Pliki w tym formacie można znaleźć niemal w każdym sklepie, jak również na stronach z darmowymi materiałami.

Format ePub byłby idealny, gdyby pliki tego typu dało się otworzyć na czytnikach Amazon Kindle. Te jednak otwierają pliki w formacie Amazon z rozszerzeniem AZW (zabezpieczone przed kopiowaniem), akceptują także pliki Mobipocket z rozszerzeniem MOBI (ale tylko bez zabezpieczeń). Dlatego praktycznie wszyscy sprzedawcy oferują wybór formatu między ePub a Mobi. Problem pojawia się, gdy plik Mobi zostanie zabezpieczony przez sklep za pomocą DRM – czytnik Kindle go nie otworzy.

Na prawie wszystkich czytnikach da się odtwarzać pliki, które przyjęły się w środowisku komputerów: PDF, DOC, RTF czy TXT. Nie są one tak wygodne, jak formaty stworzone specjalnie pod kątem e-booków. PDF, zwykle przygotowany do druku, zawiera duże strony A4, które nie mieszczą się na małym ekranie czytnika, trzeba je bardzo zmniejszać lub przewijać w poziomie i pionie. Ze względu na opornie działający ekran dotykowy czytnika (jest on zupełnie inny, niż ekrany w tabletach), takie przewijanie jest niewygodne. Lepiej czyta się pliki DOC czy RTF (bo zachowują formatowanie tekstu), ewentualnie TXT bez formatowania.

Płacąc za e-book, w praktyce zyskujesz tylko prawo do jego przeczytania. Nie możesz pożyczyć go znajomym ani odsprzedać, a tym bardziej udostępnić w internecie. By wymusić na klientach odpowiednie zachowania, książki mogą mieć dwa rodzaje zabezpieczeń: DRM (ang. Digital Rights Management) lub znak wodny.

Pierwsza technologia została opracowana przez firmę Adobe, działa tylko w jednym programie Adobe Digital Editions i jest dla użytkowników dość uciążliwa. W programie użytkownik korzysta ze swojego profilu Adobe ID. Może w nim otwierać zabezpieczone e-booki, które również zostają powiązane z danym profilem. W ten sposób elektroniczna książka jest powiązana z daną osobą. Plik można skopiować do czytnika e-booków, ale pod warunkiem, że ten ostatni obsługuje DRM i również zostanie powiązany z profilem Adobe ID. Jeśli więc pożyczysz czy sprzedasz komukolwiek e-book, nie otworzy go na swoim urządzeniu.

Drugą, znacznie wygodniejszą metodą zabezpieczania e-booków jest cyfrowy znak wodny – niewidoczny podczas czytania ciąg bitów, który zawiera informacje o transakcji zakupu danego pliku. Taką książkę można wgrać bezpośrednio do czytnika, czytać na wielu różnych urządzeniach, a nawet pożyczyć znajomym lub odsprzedać (choć nie będzie to zgodne z licencją). Jednak gdyby udostępnić taki plik w sieci, znak wodny pozwoliłby sprzedawcy łatwo znaleźć osobę, która go kupiła i udostępniła.

Zabezpieczenie w postaci niewidocznego dla oka ciągu bitów nie jest idealnie skuteczne. Konwersja książki na inny format, szczególnie TXT, likwiduje znak wodny na zawsze.

Choć w internecie nie brakuje poważnych, darmowych publikacji elektronicznych, przeciętnego miłośnika książek interesuje proza fabularna. Jest dostępna głównie w Empiku, ale nie brakuje mniejszych, lokalnych sklepów z książkami, jak również dużych księgarni internetowych (Merlin.pl, Weltbild.pl). Znajdziemy w nich zarówno klasykę, jak i nowości wydawnicze, które są dla czytelników najbardziej łakomym kąskiem.

Zakup e-booka w jakimkolwiek sklepie internetowym wiąże się z koniecznością założenia konta. W przypadku niektórych sklepów (Amazon, Empik, eClicto) login i hasło do tego konta można wprowadzić do czytnika, by pobierać książki bezpośrednio na urządzenie. Jednak lepszym rozwiązaniem jest kupowanie i katalogowanie e-booków w komputerze – pliki mogą wtedy pochodzić z różnych źródeł (krótką listę księgarni znajdziesz w ramce „Wybrane księgarnie z e-bookami”). Po prostu kupujesz książki tam, gdzie jest taniej albo oferta jest ciekawsza, następnie wszystkie umieszczasz w cyfrowej bibliotece i synchronizujesz ją z urządzeniem.

Przykładem darmowego zbioru e-booków jest serwis Wolne Lektury. Dzięki niemu można za darmo czytać w sieci lub pobierać książki w formacie ePub, Mobi i w postaci plików PDF przeznaczonych do druku. Jeszcze większa baza książek dostępna jest w serwisach Wikiźródła oraz Wikibooks (adresy w ramce powyżej). Służą one głównie do czytania książek na ekranie, ale można też wygenerować plik PDF albo z wybranych stron stworzyć książkę w formacie ePub.

Mnóstwo publikacji można pobrać także z serwisów, takich jak Free-eBooks czy Archive. Niestety, trudno dotrzeć do darmowych tytułów, które mogłyby zainteresować przeciętnego Kowalskiego. Nic dziwnego, że popularnością cieszą się serwisy, takie jak Chomikuj.pl, dzięki którym internauci wzajemnie udostępniają sobie własne zasoby.

Czytnik e-booków jest urządzeniem bardzo prostym, ale podczas korzystania z niego przydaje się umiejętność przetwarzania plików, choćby konwersji formatów na inne.

Książki zabezpieczone mechanizmem DRM można otworzyć tylko za pomocą darmowego programu Adobe Digital Editions (do pobrania spod adresu http://pcformat.pl/u/471).

Po instalacji i uruchomieniu programu możesz wczytać pliki, wybierając z menu File polecenie Add to Library. W oknie Add Items to Library wybierz odpowiedni typ pliku Adobe Content Server Message, a następnie odszukaj na dysku i wczytaj plik.

Przy próbie dodania pierwszego dokumentu z DRM program poprosi o podanie identyfikatora Adobe ID oraz hasła – jeśli go nie masz, musisz je teraz utworzyć.

Dodane pliki możesz czytać już na ekranie komputera, dwukrotnie klikając na okładkę publikacji. By przenieść plik na czytnik, podłącz ten drugi do portu USB. Jeśli jest zgodny z DRM, pojawi się na liście, np. OYO. Możesz przeciągnąć plik na ikonę czytnika. Więcej na temat korzystania z Adobe Digital Editions znajdziesz na naszej stronie internetowej http://pcformat.pl/u/472.

Jeśli nie możesz otworzyć pliku zabezpieczonego za pomocą DRM na swoim czytniku, spróbuj usunąć zabezpieczenie. Darmowe programy do tego znajdziesz na stronie ePUBee www.epubee.com.

W zależności od formatu plików, jakimi dysponujesz, użyj ePUB DRM Removal, PDF DRM Removal albo Kindle DRM Removal (ePUBee unsWindle).

W programie należy wskazać katalog źródłowy, w którym znajdują się pliki, a także katalog docelowy (ustawienia domyślne zazwyczaj są poprawne). unDRM directory, by zdjąć zabezpieczenia plików. Teraz możesz je umieścić w bibliotece Calibre oraz czytać na dowolnym urządzeniu.

Czytniki akceptują różne formaty e-booków i nie ma jednego uniwersalnego formatu. Publikacje można konwertować za pomocą Calibre, który służy również do zarządzania cyfrową biblioteką książek. Pisaliśmy o nim już nieraz, artykuły znajdziesz pod adresem http://pcformat.pl/u/473 oraz http://pcformat.pl/u/474. Ale nie każdy potrzebuje aż tak dużego narzędzia. Czasami wystarczy prosty konwerter. Przykład znajdziesz na stronie pod adresem www.2epub.com – to konwerter dostępny online, którego nie trzeba instalować w systemie.

Wejdź pod wskazany adres i kliknij BROWSE. W oknie Otwieranie wskaż plik z dysku, który chcesz skonwertować, i kliknij Otwórz. W ten sposób możesz dodać do listy do 5 plików.

Kliknij Upload Files, by wysłać pliki przeznaczone do konwersji.

W polach Title i Author możesz wpisać tytuł i autora publikacji, a w polu Encoding wybrać sposób kodowania znaków. Jednak nie jest to wymagane – możesz pozostawić domyślne ustawienia.

Kliknij Convert Files to EPUB albo wybierz jedną z poniższych opcji, jeśli potrzebujesz innego formatu, na przykład na czytnik Amazon Kindle.

Po konwersji, która trwa zwykle kilkadziesiąt sekund, będziesz mógł pobrać plik w wybranym formacie albo w pliku ZIP. Możesz go skopiować do swojego czytnika.

Podobne narzędzie do konwersji różnych plików (nie tylko e-booków) znajdziesz pod adresem http://pcformat.pl/u/475.

Dysponując czytnikiem e-booków, może zechcesz przetworzyć papierowe książki na postać elektroniczną. Jest to czasochłonne, ale gdy już przez to przebrniesz, zrobienie z tego książki okaże się bardzo łatwe.

Należy rozpocząć od zeskanowania każdej strony książki, w rozdzielczości 200–300 dpi. Skany nie muszą być kolorowe – mogą być w odcieniach szarości, a nawet czarno-białe. Następnie, za pomocą dobrego programu OCR (np. Fine Readera), trzeba przetworzyć je na plik DOC lub RTF (jeśli książka ma dużo tekstu sformatowanego) albo TXT (jeśli ma zwykły tekst). Istnieje sporo darmowych narzędzi tego typu, ale żadne nie daje dobrych efektów.

Gdy już masz tekst, możesz wykorzystać edytor plików ePub, by przetworzyć go na książkę. Polecamy darmowy program Sigil (http://code.google.com/p/sigil). Jest podobny do edytora stron internetowych, bo format ePub to faktycznie archiwum plików XML, graficznych oraz stylów.

Z sekcji Downloads pobierz 32- lub 64-bitową wersję programu. Zainstaluj program i uruchom go. Do głównego okna programu wklej zeskanowany tekst.

W oknie Zawartość książki kliknij prawym klawiszem myszy Text i z menu wybierz Dodaj pusty plik HTML. Na nowej stronie wpisz tytuł i nazwisko autora. Tytułowi nadaj formatowanie h1, wybierając styl h1 na pasku narzędziowym. Autor może mieć formatowanie h2.

Za pomocą myszy przeciągnij stronę tytułową na pierwsze miejsce w strukturze dokumentu. Kliknij prawym klawiszem myszy na pliku i wybierz Zmień nazwę. Wpisz bardziej czytelną nazwę, np. Wiry.html.

Zapisz książkę za pomocą polecenia Plik, Zapisz jako. Jest już gotowa do czytania, choć jeszcze nie całkiem dopracowana.

Aby książka była bardziej użyteczna, możesz ją podzielić na rozdziały, dodać okładkę lub inne obrazki itp.

Aby podzielić książkę na rozdziały, ustaw kursor na końcu pierwszego rozdziału, następnie z menu Edytuj wybierz polecenie Podziej w miejscu kursora. Czynność powtórz dla każdego kolejnego rozdziału.

Przejdź po kolei do każdego pliku HTML. Najszybciej to zrobisz, klikając dwukrotnie na nazwie w oknie Zawartość książki. Dla pierwszego wiersza rozdziału ustaw format nagłówka, na przykład dla tomów h3, dla rozdziałów h4.

Kliknij przycisk Utwórz Spis Treści. Pojawi się okno ze strukturą książki. Jeśli jest w porządku, kliknij OK.

Możesz także zeskanować okładkę książki i dodać ją do e-booka. Podobnie jak w krokach 2 i 3 utwórz nową stronę, przeciągnij ją na początek dokumentu i nadaj czytelną nazwę, np. Okladka.html.

Z menu Wstaw wybierz Obraz. W oknie Wstaw obraz kliknij Inne obrazy, a następnie wybierz plik z dysku.

Aby łatwiej katalogować książki, np. w programie Calibre, warto dodawać do nich tzw. metadane. Wybierz z menu Narzędzia polecenie Edytor Metadanych. W oknie edytora wpisz przynajmniej tytuł i autora. Kliknij przycisk OK. Możesz już zamknąć program, zapisując zmiany w e-booku. W podobny sposób możesz poprawiać inne książki, które czasami mają niepoprawną strukturę (np. książka jest w całości, bez rozdziałów), zły podział wierszy, brak okładki czy inne defekty.