GIF - stary,  al e jary

Popularność formatu GIF, który powstał równo 30 lat temu, wymyka się łatwym wyjaśnieniom. Obecnie jest używany w sieci do wyświetlania sekundowych, zapętlonych animacji, które zastępują emotikony i krótkie komentarze. GIF jest też dziś nośnikiem memów, np. fragmentów programów telewizyjnych, filmów, zabawnych nagrań amatorskich czy epizodów z udziałem celebrytów. Pierwotnie jego przeznaczenie było zupełnie inne.

GIF, czyli Graphics Interchange Format, został opracowany przez firmę Compuserve w celu wyświetlania prostych elementów wizualnych takich jak ikony, przyciski czy grafika liniowa. Compuserve, który w czasach poprzedzających WWW udostępniał elektroniczny serwis informacyjny przeznaczony dla użytkowników modemów telefonicznych, potrzebował formatu, który będzie zapewniał minimalną objętość. Większe pliki nie mogły być przesyłane ze względu na niewielką przepustowość łącz. Najszybsze modemy pozwalały na transmisję raptem 2800 bit/s. Stąd wynikają cechy formatu, w tym tablica kolorów, w której można było zapisać kilka, kilkanaście barw, co wystarczało do zaprojektowania ikony. Maksymalna liczba kolorów GIF-a, 256, nie była ograniczeniem, bo nie było wyświetlaczy, które tak jak obecnie radzą sobie z wyświetlaniem 16 mln barw.

Cechy formatu GIF doskonale odpowiadały potrzebom twórców wczesnych stron WWW z lat 90., którzy wykorzystywali GIF-y do projektowania elementów nawigacyjnych. GIF spopularyzował się także wśród zwykłych użytkowników sieci. Pomogło w tym rozszerzenie możliwości formatu o tworzenie zapętlonych animacji, opracowane przez firmę Netscape, która stworzyła pierwszą nowoczesną przeglądarkę WWW. Internauci zaczęli projektować niezliczone animowane ikonki oraz inne elementy wizualne, umieszczane następnie na stronach WWW tworzonych w darmowych serwisach takich jak GeoCities. Symbolem tamtych czasów są animacje „Under construction”, występujące w setkach wersji, o które dosłownie można było się potknąć, przeglądając ówczesny internet. GIF-y z lat 90. doczekały się „wystaw” jako przykłady designu w czasach pionierskich globalnej sieci – odwiedź np. stronę www.textfiles.com/underconstruction

Upowszechnienie w pierwszej dekadzie XXI wieku doskonalszych formatów do wyświetlania animacji, takich jak Flash, zmniejszyło zainteresowanie formatem GIF, ale go nie zabiło. Renesans tego formatu można wyjaśnić na kilka sposobów. Od strony technicznej ważne było wygaśnięcie wszystkich patentów chroniących format GIF, przede wszystkim algorytm bezstratnej kompresji LZW. Po 2004 roku GIF znalazł się w domenie publicznej, w związku z tym twórcy aplikacji i usług internetowych mogli z niego korzystać bez żadnych opłat. Poza tym po 2010 roku radykalnie wzrosła przepustowość łącz internetowych. Dzięki temu plik GIF z kilkusekundowym fragmentem filmu, który może ważyć nawet kilka MB, jest pobierany natychmiast i to nie tylko poprzez łącze stacjonarne, ale także mobilne.

Plusem okazały się także ograniczenia techniczne formatu. Niewielka paleta kolorów nadaje filmom zamienionym na animowanego GIF-a charakterystyczny styl retro, co świetnie wpisało się w gusta sentymentalnych hipsterów, dla których animacja w GIF-ie stała się odpowiednikiem płyty winylowej. Hipnotyczne, sekundowe GIF-y świetnie odnalazły się w mediach społecznościowych, w których młodzież chętnie zastępuje nimi komentarze tekstowe, nawiązując jednocześnie do aktualnych trendów w kulturze popularnej. Do serwisów społecznościowych animowane GIF-y weszły dzięki serwisowi Tumblr, który wcześnie otworzył się na ten nośnik. Obecnie GIF-y można umieszczać także na Twitterze i na Facebooku, a także w serwisach blogowych.

Przypieczętowaniem renesansu GIF-ów było przyznanie formatowi nagrody słowa roku 2012 przez serwis Oxford Dictionaries. GIF-y trafiły także do muzeów sztuki, wystawia je m.in. Muzeum Ruchomych Obrazów w Nowym Jorku (movingimage.us).

Serwis jest połączeniem wyszukiwarki GIF-ów z usługą hostingową. Bezpłatnie można zamieścić pliki
o rozmiarach do 100 MB oraz długości animacji do 15 sekund. Giphy udostępnia także szereg narzędzi online oraz aplikacji mobilnych do tworzenia i dzielenia się animacjami GIF.
https://giphy.com

Ten serwis społecznościowy jest przyjazny animowanym GIF-om, można umieszczać je bez ograniczeń. Narzędzie do tworzenia postów jest sprzęgnięte z wyszukiwarką animowanych GIF-ów – te podczas tworzenia notki można wyszukiwać i osadzać w treści posta.
www.tumblr.com

Serwis z animowanymi ikonami oraz awatarami w formacie GIF. Na stronie jest także narzędzia do generowania animowanego tekstu z ozdobnikami w formacie GIF, który można wykorzystać np. do umieszczania komentarzy w serwisie społecznościowym.
www.glitter-graphics.com

Format GIF pozwala na wykorzystanie wyłącznie ośmiobitowego koloru. Nie oznacza to ograniczenia do 256 podstawowych kolorów RGB (tzw. bezpiecznej palety internetowej). Każdy plik GIF używa indywidualnie dobranej palety barw, którą można stworzyć, definiując od 1 do 256 potrzebnych kolorów z 24-bitowej przestrzeni RGB (16 mln kolorów). Im mniej barw, tym mniejszy rozmiar pliku. Obrazek zostaje skompresowany za pomocą bezstratnego algorytmu LZW, dzięki czemu nie pojawiają się brzydkie artefakty znane ze stratnego formatu JPEG. GIF ma także inne cechy, np. obsługuje przezroczystość. Charakterystyka formatu GIF w przypadku wyświetlania fotografii, które mają znacznie więcej niż 256 kolorów, jest ograniczeniem, ale z drugiej strony to ona nadaje GIF-om unikalny styl wizualny i stymuluje kreatywność.

Alternatywą dla animacji w GIF jest format APNG, czyli animowany PNG, który pojawił się w 2004 roku. Ma wszystkie cechy GIF, a dodatkowo obsługuje pełny 24-bitowy kolor. Rysunkowe animacje zakodowane w standardzie APNG mają o kilkanaście procent mniejszą objętość. W przypadku animacji bazujących na źródle wideo kilkakrotnie mniejszą objętość ma GIF, co jest związane z ograniczoną paletą kolorów w tym formacie, ale APNG zapewnia znacznie lepszą jakość obrazu. Przeszkodą w rozpowszechnieniu APNG był brak obsługi animacji w przeglądarce Google Chrome, ale zmieniło się to w najnowszej, 59. wersji przeglądarki, która pojawiła się w czerwcu 2017 roku. Porównanie jakości i objętości plików w obydwu formatach znajdziesz na stronie http://littlesvr.ca/apng/gif_apng_webp.html

Do stworzenia animowanego GIF-a najlepiej posłuży internetowe narzędzie udostępnione przez serwis Giphy.com.

Wejdż na stronę Giphy.com, kliknij Create. Znajdziesz się w oknie narzędzia GIF Maker. Animowanego GIF-a można utworzyć tutaj zarówno z klipu filmowego, jak też z sekwencji zdjęć (zakładka Slideshow). Jeśli chcesz zrobić animację z wideo, przeciągnij plik do obszaru roboczego lub w polu powyżej wklej link np. z YouTube’a. Klip wideo może mieć maksymalnie 100 MB.

Po załadowaniu pliku wideo pojawią się suwaki, które umożliwiają ustawienie punktu startowego i końcowego animacji. Narzędzia są bardzo precyzyjne, moment można wybrać z dokładnością do 1/100 sekundy. Podgląd jest aktualizowany w czasie rzeczywistym. Pomiędzy suwakami znajduje się informacja o czasie trwania animacji. Nie powinna być ona dłuższa niż 3–5 sekund.

W polu Caption możesz dodać tekst do animacji. Do wyboru są trzy style oraz dziewięć kolorów czcionek, w tym font charakterystyczny dla memów. Po zakończeniu edycji możesz wpisać tagi, co jest ważne, jeśli chcesz, by inni użytkownicy sieci mogli wyszukać twoją animację w celu jej dalszego udostępniania. Na końcu kliknij Create GIF.

Animację możesz udostępnić bezpośrednio z serwisu Giphy, zarówno poprzez pobranie linku (Copy link), jak i osadzenie animacji z wykorzystaniem kodu HTML (Embed). Jeśli chcesz zapisać projekt na dysku, kliknij Download. Aby pobrać animowanego GIF-a, wybierz wersję Social lub Small, jeśli chcesz uzyskać miniaturową ikonkę, która sprawdzi się np. jako awatar na forum.

Jeśli chcesz uzupełnić swojego GIF-a o efekty specjalne, kliknij ponownie przycisk Create i przejdź do zakładki GIF Editor. Do projektu możesz dodać animowaną naklejkę (zakładka Stickers), filtr efektowy (Effects) albo napisy (Caption Maker). Położenie dodatkowych elementów możesz zmieniać, przeciągając je myszą na podglądzie klipu.