Gra bez karty

Grafika zintegrowana z procesorem nie jest czymś, o czym marzy wytrawny gracz. Ten musi mieć kartę przynajmniej ze średniej półki cenowej, by gra uruchomiona w rozdzielczości Full HD z jak najlepszymi ustawieniami obrazu się nie zacinała. Trzeba jasno powiedzieć, że darmowa grafika zintegrowana z procesorem nie spełni (przynajmniej na razie) tych warunków. Będzie jednak dobra dla osób, które grają na tyle rzadko, że zakup karty, choćby za 500 zł, mija się w ich wypadku z celem.

Oczywiście bardzo dużo zależy również od konkretnej gry. Niektóre tytuły, takie jak StarCraft II, SimCity czy Dota 2, są skierowane właśnie do okazjonalnych graczy i pisane na słabsze platformy. Z góry wiadomo, że ich uruchomienie na starszym komputerze albo grafice zintegrowanej z procesorem będzie możliwe. Z drugiej strony tytuły, takie jak choćby niedawno wydany Crysis 3, w wymaganiach mają zapisany czterordzeniowy procesor i dobrą grafikę – na zintegrowanej na pewno nie będą działać.

Coraz lepsze, zintegrowane układy graficzne oferują obaj producenci procesorów. W przypadku AMD dotyczy to tylko procesorów przeznaczonych do podstawek FM1, FM2, FM2+ itd. (czyli tzw. układów APU). W przypadku Intela układy graficzne trafiają niemal do wszystkich procesorów.

Procesory firmy AMD mają wbudowaną grafikę Radeon HD. W najnowszym i najszybszym procesorze A10–6800K z rodziny Richland jest to model Radeon HD 8670D. Biorąc pod uwagę parametry, jest to już całkiem zaawansowana grafika: ma 8 jednostek renderujących i 384 jednostki cieniujące, całość pracuje z częstotliwością 844 MHz. Dla porównania, hit sprzed kilku lat, czyli Radeon HD 4850 miał 16 jednostek renderujących i 800 cieniujących, a podstawowa częstotliwość pracy wynosiła 625 MHz. Zatem obecnie zintegrowanej grafice niewiele brakuje do kart graficznych ze średniej półki, tyle że sprzed 4 lat. Oczywiście nowe radeony są zgodne z nowszymi standardami tworzenia grafiki, takimi jak Shader Model 5.0 czy bibliotekami DirectX 11.

Do współpracy z procesorem A10–6800K wykorzystaliśmy płytę główną Gigabyte F2A85X-UP4 z najlepszym chipsetem dla układów APU, czyli AMD A85X. Najnowsze procesory AMD mają wsparcie dla pamięci DDR3–2133. Aby maksymalnie wykorzystać możliwości układu, użyliśmy pamięci Kingston KHX21C11T3K2/16X.

Choć każda generacja procesorów Intela zapewnia tylko kilkuprocentowy przyrost wydajności, to układy graficzne są wyraźnie coraz lepsze. Intel ma tu sporo do nadrobienia, ale radzi sobie świetnie, czego dowodem są najnowsze układy graficzne HD Graphics 4600, znajdujące się w procesorach Core czwartej generacji (tzw. Haswell). W naszym teście wykorzystaliśmy procesor Core i5–4670K, który jest dość drogi (kosztuje ok. 850 zł), ale ta sama grafika znajduje się również w tańszych układach Core i5–4430 (ok. 700 zł), będzie również w nadchodzących modelach Core i3.

W porównaniu do Radeona HD 8670D, grafika Intela wydaje się bardzo uboga. Ma tylko dwie jednostki renderujące i 20 cieniujących. Całość pracuje z bazową częstotliwością zaledwie 350 MHz, choć w trybie turbo jest to 1,2 GHz (w tym modelu procesora). Jednak nie liczy się ilość, lecz jakość, o czym można się przekonać, uruchamiając kolejne gry na tej grafice. Oczywiście pod względem kompatybilności z najnowszymi standardami układy te są zgodne z Shader Model 5.0, a także najnowszą wersją DirectX 11.1.

Jeśli chodzi o inne elementy najnowszej platformy Intela, są to płyty z gniazdem LGA1150 i chipsetami B85, H87 i Z87. My wykorzystaliśmy płytę ASRock Z87 Extreme4 z najlepszym dostępnym chipsetem, choć – podobnie jak w przypadku AMD – podczas korzystania ze zintegrowanej grafiki nie ma to żadnego znaczenia. Kontroler pamięci w Core i5–4670K wspiera standard DDR3–1600, zatem użyliśmy tych samych modułów Kingston, tyle że pracujących z efektywną częstotliwością 1600 MHz.

Do sprawdzenia możliwości zintegrowanych z procesorami układów graficznych wykorzystaliśmy pięć gier: BioShock Infinite, Far Cry 3, SimCity, Tomb Raider oraz Need for Speed: Most Wanted. Choć gracze mają różne wymagania co do płynności i jakości wyświetlanej grafiki, zakładamy, że akceptowalny poziom wynosi 30 kl./s. Sprawdźmy, na jakiej grafice „pójdą” poszczególne tytuły.

Ustawienia graficzne tej gry, takie jak antyaliasing, szczegółowość tekstur i przedmiotów czy detale związane z oświetleniem, można zmieniać ręcznie. Jednak producent gry przygotował sześć profili związanych z jakością grafiki: od jakości bardzo niskiej do doskonałej. Wystarczy wybrać rozdzielczość oraz jeden z profili i sprawdzić, czy gra działa wystarczająco płynnie, a jakość grafiki jest dobra.

W przypadku Radeona HD 8670D można sobie pozwolić na ustawienie grafiki nawet na poziomie wysokim, o ile wykorzystamy rozdzielczość HD (1366x768 lub zbliżoną) – grafika jest wyświetlana z szybkością 34 kl./s. W wyższych rozdzielczościach już takiej możliwości nie ma – przy HD+ (1680x1050) i Full HD optymalne jest ustawienie jakości niskiej – daje to odpowiednio 34 oraz 30 kl./s.

Intel HD Graphics 4600 również radzi sobie z tą grą w każdej rozdzielczości, jednak przy niższej jakości obrazu. W rozdzielczości HD można pozwolić sobie najwyżej na jakość niską (31 kl./s), natomiast w HD+ oraz Full HD można ustawić jedynie jakość bardzo niską, a grafika jest wyświetlana z szybkością 30 oraz 29 kl./s. Jednak nawet w takich ustawieniach gry jakość grafiki jest porządna.

Gra narzuca dość wysokie parametry karcie graficznej (GeForce GTX 560), więc jej uruchamianie na grafice zintegrowanej może wydawać się zadaniem dość karkołomnym, jednak jest możliwe. Również w przypadku tej gry jest do dyspozycji pięć predefiniowanych profili jakości (od niskiego po ultra).

Dodatkowo dostępny jest profil optymalny (na grafice zintegrowanej automatycznie włącza niskie ustawienia), a także profil osobisty, w którym gracz może ustawić kilka opcji związanych ze szczegółowością świata, oświetleniem itp. Zupełnie niezależnie od tego można ustawić wygładzanie krawędzi (MSAA, multisample anti-aliasing), ale na grafice zintegrowanej nawet nie warto tego próbować.

Radeon HD 8670D zapewnia szybkość wyświetlania grafiki w tej grze na poziomie 42 kl./s. Dotyczy to rozdzielczości HD, a także najniższej jakości obrazu i wyłączonego antyaliasingu. Można ustawić jakość średnią (co obniży płynność do 32 kl./s) albo włączyć antyaliasing (spadek do 28 kl./s). W wyższych rozdzielczościach prędkość wyświetlania wynosi najwyżej 27 kl./s (HD+) lub 24 kl./s (Full HD).

W wypadku zintegrowanej grafiki Intela nie ma mowy o graniu w jakimkolwiek trybie – szybkość dla trzech testowanych rozdzielczości wynosi 26, 17 oraz 15 kl./s.

Gra nie ma ułatwienia w postaci profili związanych z jakością obrazu – wybrane ustawienia trzeba zmienić ręcznie. Na jakość obrazu (a także płynność grafiki) wpływają takie ustawienia, jak tekstury wysokiej rozdzielczości, rozmycie, okluzja otoczenia, poziom detali geometrii, poziom efektów wizualnych, a także detale związane z oświetleniem. Ostatnim ustawieniem jest super sampling – to nic innego, jak rodzaj antyaliasingu, który ma wygładzać krawędzie. Podobnie jak w Far Cry to technika, którą w przypadku zintegrowanych układów graficznych od razu można sobie darować.

AMD Radeon HD 8670D pozwala uruchomić Need for Speed na minimalnych ustawieniach w każdej rozdzielczości. W jakości HD zapewnia maksymalną prędkość wyświetlania na całkiem porządnym poziomie 51 kl./s. Można więc pokusić się o wyższe ustawienia – każde z nich „zabierze” 1–2 kl./s, ale da to całkiem dobry obraz o szybkości 35 kl./s. Włączenie supersamplingu obniży szybkość poniżej 30 kl./s. W wyższych rozdzielczościach i minimalnych ustawieniach uzyskasz 31 kl./s (HD+) oraz 31 kl./s (Full HD) – grać się da, ale grafika na pewno będzie wyglądała inaczej, niż wymyślili to twórcy programu.

W przypadku układów graficznych Intela da się grać właściwie tylko przy minimalnych ustawieniach i wyłączonych wszystkich efektach graficznych, niezależnie od rozdzielczości. Uzyskane wyniki to 34 kl./s (HD), 24 kl./s (HD+) oraz 20 fps 9 (Full HD).

Również w tej grze producent nie przewidział jednego ustawienia dotyczącego jakości obrazu. Zamiast tego gracz ma wpływ na takie detale, jak: oświetlenie, tekstury, cienie, geometria, szczegóły animacji, tilt-shift, a także oczywiście antyaliasing. Mimo że do SimCity nie jest konieczna zaawansowana grafika (wystarczy zaledwie GeForce 7800), na układach zintegrowanych gra wcale nie działa tak płynnie, jak można by oczekiwać. Inna sprawa, że w tej grze płynność nie jest aż tak potrzebna jak w grach akcji.

Rozgrywkę warto zacząć od ustawienia potrzebnej rozdzielczości, a także pozostawienia średnich (domyślnych) ustawień związanych z jakością obrazu – na Radeonie HD 8670D da to szybkość około 24 kl./s. Jeśli to za mało, wystarczy prosty zabieg w postaci zmniejszenia jakości oświetlenia ze średniej na małą – szybkość się zwiększy do 40 kl./s. W przypadku wyższych rozdzielczości i domyślnych ustawień szybkość wynosi 17 kl./s, a po zmniejszeniu jakości oświetlenia – 30 kl./s (HD+) oraz 30 kl./s (Full HD).

Na grafice Intela gra działa wolniej, da się grać w rozdzielczości HD (32 kl./s), ale pod warunkiem zmniejszenia jakości oświetlenia. W wyższych trybach jest już słabo – nawet po zmniejszeniu wszystkich ustawień na wartości minimalne nie uzyska się 30 klatek na sekundę.

Poza tym warto dodać, że niezależnie od ustawień i wykorzystanej grafiki obraz w SimCity często się przycina.

To gra, która oferuje pięć profili związanych z jakością, a oprócz tego 13 opcji, które pozwalają precyzyjnie ustawić detale obrazu: jakość tekstur, poziom detali, jakość włosów, głębię ostrości, sposób oświetlenia itp. Nie ma wygórowanych wymagań, co do grafiki: to minimum GeForce 8600 lub Radeon HD 2600XT. Na zintegrowanej grafice gra powinna działać dobrze.

Tak też jest w rzeczywistości. W przypadku Radeona HD 8670D można pokusić się o ustawienie jakości normalnej, która daje płynność wyświetlania grafiki na poziomie 48 kl./s (HD), 31 kl./s (HD+), a także 28 kl./s (Full HD). W tych ustawieniach większość efektów graficznych jest na średnim poziomie, co w połączeniu z antyaliasingiem daje dobry obraz. Co prawda, w rozdzielczości Full HD nie jest on już zbyt płynny, ale zamiast ustawiać niską jakość (co zwiększy szybkość do 42 kl./s), lepiej obniżyć rozdzielczość.

W przypadku grafiki HD Graphics 4600 normalne ustawienia jakości można wykorzystać jedynie w rozdzielczości HD (będzie to 35 kl./s), natomiast w HD+ oraz Full HD trzeba wybrać jakość niską (da ona szybkość na poziomie 34 oraz 30 kl./s).

Zintegrowane z procesorami układy graficzne okazują się na tyle rozbudowane, że w rozdzielczości HD da się uruchomić niemal każdy tytuł, choć bez zaawansowanych efektów graficznych. Wciąż lepsza jest grafika AMD – Intel jeszcze nie dotarł do tego poziomu, choć bardzo niewiele mu brakuje.

Niestety, porządne układy graficzne znajdują się tylko w drogich procesorach. Do tańszych (np. AMD A4/A6, Intel Pentium) trafiają grafiki o słabej wydajności. A właśnie kombinacja: tani procesor plus dobra grafika, byłaby najlepsza. Dziś bardziej opłaca się kupić osobno procesor i kartę graficzną, niż korzystać z grafiki zintegrowanej. Dobre efekty da np. Pentium G2030 w połączeniu z GeForce GT 640, a w dodatku taki zestaw będzie tańszy niż AMD A10–6800K czy Intel Core i5–4670K.