Minisystemy

Według firmy analitycznej Gartner współczesne smartfony to urządzenia o dużym wyświetlaczu i funkcjach telefonu komórkowego oraz komputera kieszonkowego (PDA). Podzespołami smartfonu oraz jego funkcjami steruje system operacyjny. Każdy system ma standardowo wbudowane programy: przeglądarkę internetową, kalendarz, książkę adresową oraz narzędzia systemowe służące do zmiany ustawień czy zarządzania pamięcią. Smartfon – podobnie jak pecet – można dostosować do własnych potrzeb, instalując w nim dodatkowe aplikacje.

Najbardziej popularnymi systemami w smartfonach są: Symbian i Microsoft Windows Mobile. Według danych z 2006 roku pierwszy ma 67 proc. udziału w globalnym rynku smartfonów, a drugi – 15 proc. Pozostała część rynku należy m.in. do różnych interfejsów Linuksa, PalmSource oraz RIM (system producenta BlackBerry).

System ten jest własnością konsorcjum, do którego należą Nokia (47,9 proc.), Ericsson (15,6 proc.), Sony Ericsson (13,1 proc.), Panasonic (10,5 proc.), Siemens AG (8,4 proc.) i Samsung (4,5 proc.). Korzystają z niego również telefony np. Motoroli, Panasonica, Benq, LG. Każdy producent dostosowuje Symbiana do swoich potrzeb, dlatego system ma kilka wersji różniących się interfejsem użytkownika. Do najbardziej popularnych należą: Symbian S80 (Series 80), stosowany w modelach Nokii z serii Communicator, Symbian S60 (Series 60), w najnowszej wersji (3rd edition) wykorzystywany w 36 smartfonach Nokii, oraz Sony Ericsson UIQ, spotykany również w niektórych modelach Motoroli. Różnice między interfejsami polegają głównie na tym, że oferują inne sposoby sterowania urządzeniem oraz inne wbudowane funkcje i aplikacje.

Smartfony z interfejsami Nokii obsługiwane są z reguły za pomocą klawiatury z przyciskami kierunkowymi. Interfejs S60 umożliwia poruszanie się po menu systemu, opcjach aplikacji oraz przeglądarki internetowej za pomocą jednej ręki, jak w zwykłej komórce. Platforma ta pozwala przejść na stronę internetową, której link znajduje się w przeglądanym dokumencie, bezpośrednio z tego dokumentu. Użytkownik może zmienić każdy dźwięk przypisany do różnych funkcji smartfonu czy uruchamianych aplikacji, a także kolory oraz czcionki na wyświetlaczu. W ten sposób dostosuje do własnych upodobań wygląd okna systemu i aplikacji uruchamianych w smartfonie. Razem z systemem jest dostarczana aplikacja ułatwiająca synchronizację wpisów z książki kontaktów i kalendarza z danymi w innych urządzeniach przenośnych czy na pececie. Dane te można przesyłać bezprzewodowo.

Wersja S60, która pojawi się w telefonach w 2008 r., zostanie wzbogacona o obsługę ekranu dotykowego, a także opcję tzw. sprzężenia zwrotnego – gdy użytkownik wskaże na ekranie jakąś opcję, odczuje, że urządzenie odebrało polecenie. W przeglądarce internetowej nowego S60 zostanie też zaimplementowany odtwarzacz Flash Video, co pozwoli otwierać na smartfonie takie witryny jak YouTube.

Urządzeniem z Symbianem UIQ steruje się przy użyciu ekranu dotykowego i rysika. Na takim ekranie można np. pisać odręcznie. Sterowanie dotykowe bywa przydatne przy przeglądaniu stron WWW, które nie mieszczą się na ekranie – przesuwając palec lub rysik po ekranie, przewija się lub przesuwa stronę. Podobnie jak w S60, w takich przypadkach można skorzystać z funkcji obrócenia obrazu wyświetlanego na ekranie (pion-poziom). Jednak nie wszyscy producenci i nie we wszystkich modelach ją udostępniają. W UIQ, tak jak w S60, użytkownik może dostosować dźwięki, kolory, ikony i tapety do swoich upodobań i potrzeb.

Ten system wykorzystują w swoich urządzeniach firmy: HTC (produkuje większość smartfonów z WM również dla innych marek, np. Orange SPV, Era MDA, Qtek), Palm, Samsung, LG, Motorola i inne mniej znane w Polsce. Microsoft ma na swoim koncie kilka wersji tego systemu (np. WM 2002, WM 2003, WM 2003SE, WM 5.0), ale dopiero po zmianach wprowadzonych w Windows Mobile 5.0 system stał się atrakcyjny dla producentów sprzętu mobilnego. WM 5.0 umożliwia korzystanie z wyświetlacza w pionie lub poziomie, oferuje dodatkowe przyciski zaprojektowane przez producentów urządzeń przenośnych oraz pełną klawiaturę QWERTY. Symbian miał takie możliwości dużo wcześniej.

Najnowszy WM 6.0 zachował wszystkie atuty poprzedniej wersji, jak stabilna obsługa sieci bezprzewodowych Wi-Fi, korzystanie z usługi Push to talk (nawiązywanie jednokierunkowej łączności z jedną osobą lub grupą po naciśnięciu specjalnego przycisku), możliwość przeglądania i edytowania plików Excela i Worda. Jednak w WM 6.0 udoskonalono pracę z plikami z pakietu Microsoft Office. Za pomocą aplikacji Microsoft Word Mobile i Excel Mobile można otworzyć i redagować dokumenty czy arkusze przygotowane w stacjonarnych wersjach aplikacji, a także tworzyć np. nowe wykresy od początku. Można też przeglądać prezentacje z programu PowerPoint. Takie są możliwości systemu. Jednak to, czy w danym modelu smartfonu będą dostępne, zależy od jego producenta.

Dodatkowo Windows Mobile 6.0 oferuje nowe funkcje, jak obsługa poczty elektronicznej w formacie HTML oraz udoskonalone zabezpieczenia (np. zabezpieczenie karty pamięci przed odczytem) i funkcję szyfrowania. Pojawiła się również usługa Windows Live, która łączy funkcję wyszukiwarki internetowej (Live Search Mobile), skrzynki poczty e-mailowej (Live Mail Mobile) i komunikatora (Live Messenger Mobile). Za pomocą tego ostatniego możemy przesyłać notatki głosowe, zdjęcia i pliki. Przydatnym narzędziem jest funkcja aktualizowania systemu – Windows Update – dzięki której system może być automatycznie aktualizowany albo może generować komunikat o dostępnych aktualizacjach.

Poważnym zagrożeniem dla każdego systemu operacyjnego są wirusy. Dostają się do urządzenia z wiadomościami SMS, MMS oraz e-mailami, plikami i wizytówkami otrzymywanymi za pośrednictwem poczty, podczerwieni IrDA czy Bluetooth. Aby się przed nimi zabezpieczyć, trzeba wgrać do smartfonu oprogramowanie antywirusowe. Są to aplikacje komercyjne, płatne, ale niezbyt drogie. Przykładem antywirusowego programu do smartfonów jest np. Panda MobileSecurity (do systemu Symbian S60, na razie tylko w wersji testowej), F-Secure Mobile Anti-Virus i F-Secure Mobile Security – Firewall (Symbian S60, Symbian S60 3rd edition, Series 90, Windows Mobile 2003 i 5.0). Koszt rocznej licencji na produkty firmy F-Secure wynosi odpowiednio 119 zł i 179 zł.

Mac OS X
System firmy Apple zastosowany w iPhonie. Użytkownik może go obsługiwać wyłącznie przez dotykowy ekran. Wyświetlacz automatycznie dostosowuje obraz do położenia urządzenia (pion-poziom). Grafiką, także animacjami, steruje aplikacja Core Animation. System umożliwia odtwarzanie plików MP3 i oglądanie filmów w formacie MPEG oraz robienie zdjęć wbudowanym aparatem cyfrowym z matrycą 2 Mpix. Komunikację iPhona z komputerem zapewnia aplikacja iTunes znana z iPodów. ITunes pozwala też w prosty sposób zaktualizować system. Mac OS X umożliwia korzystanie z bezprzewodowego połączenia z internetem za pomocą Wi-Fi i przeglądanie stron internetowych za pomocą zaimplementowanej w systemie przeglądarki Safari.

Linux
Nad wykorzystaniem mobilnego Linuksa pracuje kilku producentów telefonów komórkowych. Największe doświadczenie ma tu Motorowa, ale żaden z jej smartfonów z Linuksem nie trafił jeszcze na polski rynek. Większość jest sprzedawana na rynek azjatycki. Samsung w porozumieniu z kilkoma firmami chce stworzyć system operacyjny oparty na interfejsie Gnome mobile. Jest to mobilna odmiana graficznego środowiska użytkownika stosowana w jednym z systemów linuksowych. W tym roku ukazał się system open source o nazwie OpenMoko, przygotowany do smartfona Neo 1973, który jest własną produkcją firmy OpenMoko. Wersje mobilnego Linuksa poszczególnych producentów różnią się interfejsem i funkcjami.