Nowoczesne radio

W momencie gdy komputer zyskał możliwość emisji i obróbki dźwięku, wyparł z rozgłośni radiowych magnetofony taśmowe. Obecnie pecety stoją w każdym pomieszczeniu rozgłośni. W studiu komputer ułatwia didżejowi pracę przy stole mikserskim (sam stół to także pecet), w newsroomie – umożliwia redaktorom szybki dostęp do naj-aktualniejszych informacji z całego świata. Również emitowana na antenie muzyka pochodzi ze skompresowanych plików audio przechowywanych na dyskach twardych serwera rozgłośni.

Sercem radiostacji jest główne studio, w którym pracują: producent prowadzący audycję oraz producent zasiadający przed konsoletą stołu mikserskiego. Stół jest wyposażony w liczne kanały, którym reżyser przyporządkowuje źródła dźwięków. Wówczas może jednym ruchem suwaka głośności kanału wyemitować dźwięk na antenie. Za pomocą konsolety obsługiwany jest także ducker, czyli urządzenie, które automatycznie ścisza muzykę w momencie, gdy odezwie się didżej.

Producent nie decyduje o emisji poszczególnych materiałów według własnego uznania. Cały dzienny program radia jest wcześniej zaplanowany i przygotowany w postaci playlisty. Zawiera ona spis piosenek wraz z czasem ich emisji oraz puste fragmenty zarezerwowane np. na programy informacyjne. Producent odpowiada za trzymanie się playlisty i wypełnianie treścią przerw między piosenkami. Playlista jest wraz ze wszystkimi utworami przechowywana na centralnym serwerze stacji. Znajdują się na nim także inne dźwięki niebędące muzyką, np. oklaski publiczności. Producent uzyskuje do nich dostęp za pomocą komputera znajdującego się w studiu i może wyemitować je na antenie.

Oprócz stołu mikserskiego, wykorzystującego wiekowy procesor Pentium 75 MHz i system Windows 3.11, w studiu znajduje się także interkom . Przez interkom można się porozumiewać z innymi studiami, trzema wozami satelitarnymi, pięcioma – obecnie – wozami reporterskimi (każdy o zasięgu nadajnika 40 km), ośrodkami lokalnymi czy np. Waszyngtonem.

Radio wykorzystuje różne rodzaje łączy do przesyłania transmisji reporterskich – od łączy satelitarnych, poprzez stałe łącza IP, aż po łącza ISDN, których używają stali korespondenci. Dzięki wysokiej jakości wszystkich łączy głos reportera znajdującego się w terenie brzmi na antenie jak nadawany ze studia.

Realizacja programów informacyjnych odbywa się w drugim studiu, wyposażonym w większą liczbę mikrofonów, aby równoczesną rozmowę mogło prowadzić kilka osób. Same mikrofony także różnią się od tych ze studia głównego. Tam zastosowano urządzenia zbierające dźwięk z bardzo bliskich odległości (25 centymetrów) – w pomieszczeniu nie musi panować idealna cisza. W studiu programów informacyjnych mikrofony są zamontowane na specjalnych stelażach, które zapobiegają przenoszeniu dźwięków towarzyszących przypadkowemu potrąceniu urządzenia. Takie zabiegi są konieczne, ponieważ zapraszani do studia goście nie są obyci ze sprzętem, a i redaktorom zdarza się zbyt energicznie poruszać głową.

Informacje prezentowane słuchaczom w programach informacyjnych są montowane przez sztab redaktorów w tzw. newsroomie. Do obsługi całego newsroomu, który wyposażono w 50 stanowisk, służy specjalny program zbierający informacje z wielu źródeł. Trafiają do niego depesze z agencji informacyjnych oraz materiały tekstowe i dźwiękowe od wszystkich korespondentów i reporterów. Program obsługuje także cały proces przygotowania wiadomości do emisji na antenie. Umożliwia opracowanie tekstu i montaż dźwięku, który można usłyszeć w dzienniku RMF – Fakty.

Ważnym urządzeniem w każdym studiu RMF jest procesor mikrofonowy. Odpowiednio skonfigurowany dba o to, aby głos spikera dobrze brzmiał na antenie. Procesor utrzymuje jednakowe natężenie głosu – zwiększa głośność, gdy spiker mówi ciszej, i ogranicza natężenie sygnału, gdy ten podnosi głos. Obcina także wysokie tony, które brzmią brzydko i powodują charakterystyczne buczenie w odbiorniku.

Ponieważ sprzęt elektroniczny, także komputery, dość głośno pracuje, montuje się go poza studiem. Każde studio ma własną amplifikatornię, w której są umieszczone wszystkie urządzenia potrzebne do jego pracy. W samym studiu znajdują się jedynie urządzenia wejścia i wyjścia – myszka, klawiatura, monitory.

Oprócz tego rozgłośnia ma główną amplifikatornię, która zarządza całym dźwiękiem nadawanym przez radio. Jej najważniejszym wyposażeniem jest centralny router, który dopuszcza dźwięk z poszczególnych studiów na antenę, a także kodery zamieniające głos na pakiety IP , wykorzystywane w komunikacji VoIP między studiem a oddziałami w terenie. W amplifikatorni zamontowano także komputer logujący, który zapisuje na dyskach twardych nadawane audycje do 30 dni wstecz. Taki jest wymóg polskiego prawa – w każdym momencie uprawnione organy mogą zażądać od rozgłośni udostępnienia zapisu audycji z 30 ostatnich dni.

Równie ważny jest główny procesor dźwiękowy, który znajduje się także w głównej amplifikatorni. Czuwa nad jakością dźwięku i zapewnia charakterystyczne brzmienie stacji. Jego zadaniem jest również pomiar tzw. dewiacji, czyli odstępstwa częstotliwości sygnału radiowego od wartości określonej w koncesji. Wartość ta nie może być większa niż 75 kHz. Jej przekroczenie spowodowałoby zakłócenia audycji rozgłośni nadających na sąsiednich częstotliwościach. Takie wypadki są surowo ścigane przez Urząd Komunikacji Elektronicznej.

Część urządzeń w studiu przeciętny użytkownik komputera uznałby za zabytkowe, np. komputer do zarządzania reklamami działa na systemie DOS. Warto więc podkreślić, że o skutecznym działaniu całego sprzętu decyduje nie moc obliczeniowa zastosowanych w nim procesorów, lecz stabilność systemu.

Urządzenia kluczowe dla działania radia są dublowane, aby w razie awarii program radiostacji mógł być nadawany bez przeszkód. Rozgłośnia ma także własny agregat prądotwórczy z ogromnym zbiornikiem paliwa. Dzięki temu ma własne zasilanie na wypadek awarii miejskiej sieci energetycznej.

Program rozgłośni jest emitowany na terenie całego kraju za pomocą sieci ponad 50 nadajników, na częstotliwościach określonych w koncesji przyznawanej przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. Emisja odbywa się także w internecie. Audycja jest wysyłana za pomocą łączy internetowych do dzierżawionych przez RMF serwerów strumieniowych , m.in. we Francji. Z nimi łączą się osoby chcące posłuchać rozgłośni w internecie.

Oprócz audycji trzech głównych stacji RMF FM, RMF Clasic, RMF MAXX można posłuchać w sieci sześciu stacji tematycznych, nadających muzykę danego gatunku. Audycje te nie są prowadzone na żywo – komputer automatycznie odtwarza przygotowaną playlistę, a o pełnych godzinach emituje programy informacyjne nadawane równocześnie na antenie zwykłego RMF-u.

Inny charakter ma internetowa rozgłośnia RMF MAXX TV, która oprócz muzyki z playlisty oferuje słuchaczom teledyski do emitowanych piosenek. Utwory są przeplatane występami na żywo, podczas których didżej pojawia się na ekranie komputera „wmontowany” w teledysk. Taki zabieg był możliwy dzięki zastosowaniu technik blue box.

Wydajność dzierżawionych serwerów strumieniowych jest stale powiększana, bo RMF, najpopularniejsza stacja w eterze, chce być numerem jeden także w internecie.

O pomysłach na radiowe przedsięwzięcia realizowane przez internet rozmawiamy z Tadeuszem Sołtysem, dyrektorem programowym i wiceprezesem radia RMF FM.

PCF: RMF FM od lat plasuje się w czołówce polskich rozgłośni radiowych. Czy teraz przyszedł czas na ofensywę w internecie?
TS: Od maja uruchomiliśmy 8 rozgłośni internetowych nadających muzykę różnych gatunków.

PCF: Na razie nadają one muzykę z komputera, nie ma audycji na żywo.
TS: Ale będą. Lada chwila uruchomimy rozgłośnię internetową tworzoną przez młodych i dla młodych. Właśnie wysłaliśmy listy intencyjne do dyrektorów 55 krakowskich liceów z propozycją dla uczniów, by prowadzili audycje popołudniowe i wieczorne w rozgłośni internetowej. Zapewniamy profesjonalną opiekę, możliwość korzystania ze sprzętu i bazy muzycznej RMF FM oraz pełną wolność tworzenia, ograniczoną tylko własną kreatywnością. Chcielibyśmy, aby to młodzież tworzyła audycje dla swoich rówieśników, bo przecież radia internetowe są najczęściej słuchane przez młodych ludzi.

PCF: Ciekawa inicjatywa.
TS: Mam nadzieję, że spotka się z zainteresowaniem młodzieży i że ci, którzy mają dobre oryginalne pomysły trafią do nas, aby je zrealizować. Niestety, ten projekt ma jedną zasadniczą wadę – na razie dotyczy tylko młodzieży z Krakowa i okolic. Chciałbym, aby szkoły z innych regionów Polski także mogły w nim uczestniczyć, tworząc swoje internetowe stacje radiowe. Dzięki temu w Polsce mogłoby powstać setki stacji, o różnych profilach, trafiających w indywidualne gusta.

PCF: Czy widzi pan w internecie szansę na bardziej komercyjne radiowe przedsięwzięcia?
TS: <s/apn>Oczywiście. Przecież wszyscy czujemy, że jesteśmy o krok od przełomu technologicznego, że np. do telefonu komórkowego będzie można w prosty sposób dostarczyć 100 różnych stacji radiowych, wśród których każdy będzie mógł wybrać najbardziej mu odpowiadającą. Mam nadzieję, że zdecydowaną większość tych stacji zaaoferuje RMF, dlatego właśnie już zaczęliśmy je tworzyć.

PCF: Życzymy powodzenia i dziękujemy za rozmowę.