Przyspieszanie kart graficznych

Ten ostatni czynnik ma naprawdę spore znaczenie, gdyż przy mało efektywnym chłodzeniu podniesienie wydajności będzie się wiązało z utratą stabilności komputera. Objawiać się to będzie błędami na obrazie, zarówno dwuwymiarowego, jak i trójwymiarowego, zawieszaniem się komputera obciążonego grą 3D lub jego niekontrolowanymi resetami. W skrajnych przypadkach przegrzanie się tak podkręconego układu graficznego może doprowadzić do jego trwałego uszkodzenia, co będzie się objawiało notorycznymi błędami w wyświetlanej grafice.

Zanim zabierzesz się do podkręcania karty graficznej, musisz rozpoznać wykorzystywany przez nią procesor graficzny. Można to zrobić na dwa sposoby. Jednym z nich jest skorzystanie z mechanizmów systemowych. W ten sposób poznasz tylko nazwę procesora graficznego. W większości przypadków takie rozwiązanie w zupełności wystarczy. Jeśli potrzebujesz dokładniejszych informacji, możesz skorzystać z dodatkowego oprogramowania, które pokaże ci dużo więcej informacji niż pierwsza metoda.

Do poznania nazwy procesora graficznego wystarczą narzędzia systemowe.

Kliknij Start i naprowadź kursor na opcję Mój komputer. Naciśnij prawy przycisk myszki i z menu kontekstowego wybierz Właściwości.

W otwartym oknie przejdź do zakładki Sprzęt, a następnie kliknij przycisk Menedżer urządzeń.

W kolejnym oknie kliknij Karty graficzne. W rozwiniętej gałęzi zobaczysz nazwę układu graficznego, jaki znajduje się na twojej karcie graficznej, np. NVIDIA GeForce 6600 GT. Zapisz lub zapamiętaj tę nazwę.

Jeśli potrzebujesz precyzyjnych informacji nie tylko na temat układu graficznego, ale także na temat częstotliwości pracy, wielkości i rodzaju pamięci, zgodności z bibliotekami DirectX oraz wielu innych, skorzystaj z programu GPU-Z (jest na naszym krążku CD). Program ten dodatkowo pozwoli na zapisanie wszystkich wyświetlanych informacji w postaci ilustracji GIF. Poza tym dzięki niemu możesz monitorować parametry pracy karty: prędkość obrotową wiatraczka, temperaturę procesora graficznego, częstotliwości pamięci karty graficznej oraz procesora graficznego.

Klikając dwukrotnie ikonę programu GPU-Z, uruchomisz program GPU-Z. W otwartym oknie znajdziesz nazwę procesora graficznego w polu Name. Poza tym znajdziesz informacje na temat wersji sterowników karty graficznej – BIOS Version, rodzaju pamięci – Memory Type i wielkości użytych pamięci – Memory Size.

Aby zapisać wszystkie informacje, kliknij ikonę NVIDIA,a następnie Save to File. W kolejnym oknie wpisz nazwę pliku i kliknij przycisk Zapisz.

Kliknij zakładkę Sensors. Możesz tu sprawdzić realne częstotliwości elementów karty graficznej, oraz temperaturę procesora.

Masz już wszystkie informacje o swojej karcie graficznej, możesz więc zainstalować najnowsze, odpowiednie do niej sterowniki, nawet znacznie zwiększając jej wydajność. Poza przyrostem wydajności można zyskać inne „dodatki”, np. poprawne sterowanie prędkością obrotową wiatraczka na karcie graficznej, co pozwala wyciszyć komputer.

Samo poszukiwanie sterowników jest bardzo proste, gdyż istnieje zaledwie dwóch producentów procesorów graficznych, na których bazie powstają wszystkie, sprzedawane na rynku karty (nie licząc układów graficznych Intela czy SiS instalowanych w notebookach). Wymogiem jest dostęp do internetu, ewentualnie instalacja sterowników z naszej płyty CD (mogą nie pasować do niektórych starszych kart).

Wszystkie sterowniki do kart graficznych Nvidii znajdziesz na jednej stronie. By odszukać te właściwe, musisz zaznaczać w okienkach przeglądarki odpowiednie informacje.

Otwórz przeglądarkę internetową. W pasek adresu wpisz adres www.nvidia.com. Gdy załaduje się strona, kliknij DOWNLOAD DRIVERS, a następnie zaznacz Download Drivers.

W kolejnym oknie powinieneś zobaczyć pola wyboru. Z pierwszego pola Product Type wybierasz odmianę produktu. Ponieważ interesują nas karty graficzne, pole to pozostaw bez zmian.

W drugim polu Product Series wybierz rodzinę procesorów graficznych, do której zalicza się procesor twojej karty. Rozpoznanie grupy procesora graficznego jest bardzo proste. Pierwsza cyfra liczbowego oznaczenia procesora wskazuje rodzinę procesorów. Jeśli jest to GeForce 6600 GT, rodziną tego procesora jest seria układów GeForce 6. Zaznacz więc opcję GeForce 6 Series.

W polu Operating System wybierz system operacyjny, jakiego używasz. W naszym przykładzie jest to system Windows XP. Pozostawiamy to pole bez zmian.

W ostatnim polu Language wybierz język sterowników. Kliknij na tym polu i z rozwiniętej listy wybierz Polski. Następnie kliknij przycisk Search.

Wyświetli się kolejne okno. Zaznacz w nim informację o warunkach użytkowania oprogramowania NVIDIA, kliknij przycisk Pobierz. Pojawi się komunikat o rozpoczęciu pobierania. Jeśli jednak proces pobierania pliku się nie rozpocznie, kliknij odnośnik kliknij tutaj.

Wybieranie sterowników do kart z procesorami graficznymi ATI przebiega niemal identycznie jak w przypadku strony Nvidii. Cała sztuka polega na wskazaniu na stronie właściwych informacji o karcie graficznej zainstalowanej w twoim komputerze.

Do paska adresu w przeglądarce wpisz www.ati.com. Gdy otworzy się strona, kliknij zakładkę Support & Drivers.

Na kolejnej stronie w kolumnie Graphics Support kliknij opcję Get help installing your product. Otworzy się strona z oknami wyboru parametrów definiujących rodzaj potrzebnego sterownika.

W lewym oknie zaznacz system operacyjny, jaki masz na swoim komputerze. W naszym przykładzie jest to Windows XP Professional/Home. W środkowym oknie kliknij nazwę serii produktów. Układy graficzne mają oznaczenie Radeon.

W prawym okienku zaznacz wersję procesora graficznego, w jaki jest wyposażona twoja karta grafiki, np. Radeon HD 3600 Series i naciśnij GO. Wyświetli się następna strona.

Kliknij teraz link Catalyst Software Suite, a ściąganie sterowników rozpocznie się automatycznie. Sterowniki pobrane ze strony WWW producenta należy zainstalować w systemie, a następnie ponownie go uruchomić.

Do podkręcania karty graficznej jest dostępnych wiele programów. Co więcej, nawet w obecnych sterownikach są też funkcje pozwalające na zwiększanie częstotliwości pamięci oraz procesora karty graficznej. My jednak pokażemy narzędzie RivaTuner. Wbrew nazwie, program ten współpracuje z kartami z procesorami ATI i Nvidia, starszymi i nowszymi modelami. Jest więc niezwykle uniwersalny.

Poza samym programem do overclockingu potrzebna jeszcze będzie gra lub test 3D, którym będzie można zdiagnozować stabilność pracy podkręconej karty graficznej. Cała procedura over- clockingu jest dość czasochłonnym zadaniem.

Zwiększanie częstotliwości pracy procesora graficznego zaowocuje większą prędkością wykonywania skomplikowanych obliczeń. Pamiętaj jednak, że wraz z tym bardzo szybko wzrasta temperatura układu graficznego pracującego pod obciążeniem.

Zainstaluj z naszej płyty, a następnie uruchom program RivaTuner. W otwartym okienku, w sekcji Driver settings kliknij Customize, a następnie ikonę z kartą graficzną.

W okienku System tweaks, w zakładce Overclocking zaznacz opcję: Enable driver-level hardware overclocking. Gdy pojawi się okno Reboot is recommended kliknij przycisk Detect now, a funkcje overclockingu zostaną odblokowane.

W oknie System tweaks wybierz z listy opcję performance 3D. Teraz suwakiem Core clock zwiększ taktowanie o 20 MHz i kliknij Zastosuj.

Jeśli system działa stabilnie, zwiększ taktowanie o kolejne 20 MHz, i zatwierdź przyciskiem Zastosuj. Postępuj tak do momentu, aż system zacznie zachowywać się niestabilnie, np. wyświetli niepoprawny obraz, komunikat błędu albo się zawiesi. Będzie to oznaczało, że dotarłeś do górnej granicy pracy procesora graficznego.

Obniż częstotliwość pracy procesora o 10 MHz i potwierdź przyciskiem Zastosuj.

Teraz musisz sprawdzić stabilność systemu, uruchamiając grę 3D lub benchmark 3D (my używaliśmy testu 3DMark06). Jeśli po godzinie system działa stabilnie, pozostaw to ustawienie.

Gdyby pojawiły się błędy w wyświetlanym obrazie lub komputer się zawiesił, zmniejsz częstotliwość pracy procesora o kolejne 10 MHz i ponownie sprawdź stabilność działania komputera. Jeżeli nadal występują problemy, obniżaj częstotliwość aż do uzyskania pełnej stabilności komputera.

Jeśli uzyskałeś częstotliwość, przy której program testujący stabilność działa poprawnie, zapisz lub zapamiętaj częstotliwość zegara procesora, a następnie kliknij Defaults, a potem Zastosuj. Przywróci to domyślne ustawienia częstotliwości układu graficznego.

Procedura podkręcania pamięci jest identyczna z podkręcaniem procesora, lecz do tego używa się drugiego suwaka w programie RivaTuner. Poza tym po każdej zmianie taktowania należy sprawdzić stabilność działania karty graficznej.

Suwakiem Memory clock zwiększ częstotliwość pamięci o około 20 MHz. Kliknij przycisk Zastosuj.

Uruchom program do testowania stabilności podsystemu graficznego – grę lub benchmark (np. 3DMark06). Jeśli test przebiegnie poprawnie, powtórz krok pierwszy, ponownie zwiększając częstotliwość o 20 MHz.

Jeśli pojawią się błędy w wyświetlanym obrazie lub wystąpią problemy ze stabilnością działania systemu (komputer się zawiesza lub restartuje), przy ponownym uruchomieniu programu ustaw ostatnią działającą częstotliwość.

Teraz suwakiem Core Clock ustaw uzyskaną wcześniej (w warsztacie „Podkręcanie procesora graficznego”) częstotliwość pracy dla procesora graficznego i kliknij Zastosuj.

Uruchom program do sprawdzania stabilności działania systemu komputerowego. Jeśli wszystko jest w porządku, oznacza to, że zarówno podkręcony układ graficzny, jak i podkręcona pamięć graficzna współdziałają poprawnie – możesz się cieszyć zwiększoną wydajnością karty graficznej.

Jeśli pojawiają się jakiekolwiek błędy w obrazie lub problemy ze stabilnością systemu, obniż suwakami częstotliwość procesora graficznego Core Clock i pamięci Memory Clock o 5 MHz i kliknij Zastosuj. Później przetestuj stabilność komputera.

Jeśli system działa stabilnie, pozostaw te ustawienia bez zmian. Gdyby nadal pojawiały się problemy, stosuj się do zaleceń z kroku 6 aż do momentu uzyskania stabilnej pracy komputera oraz obrazu pozbawionego artefaktów.

Samo wykrycie optymalnych wartości overclockingu to jeszcze nie koniec pracy. Po każdym restarcie systemu karta graficzna będzie pracowała ze swoimi nominalnymi ustawieniami. Zatem wymagałoby to ciągłego poprawiania ustawień. Na szczęście jest sposób, by zwiększone częstotliwości były ustawiane automatycznie po każdym restarcie Windows.

Poniżej suwaków Core Clock i Memory Clock służących zwiększaniu częstotliwości zaznacz funkcję Apply overclocking at Windows startup, a następnie kliknij przycisk Save.

Kliknij OK. W oknie RivaTuner przejdź do zakładki Settings i zaznacz funkcję Run at Windows startup. Nie zmieniaj opcji znajdującej się na rozwijanej liście obok (patrz obrazek).

Dzięki powyższym ustawieniom program RivaTuner będzie się uruchamiał automatycznie wraz z uruchomieniem systemu Windows, czemu towarzyszyć będzie zwiększenie wydajności karty graficznej. Oczywiście w razie ewentualnych problemów będziesz mógł zmienić ustawienia.